Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie

Gwałtowne wzrosty stanów wód są zjawiskiem, podczas którego przepływ i/lub stan wody utrzymują się powyżej przyjętej wartości granicznej, co spowodowane jest zwiększonym zasilaniem lub podpiętrzeniem wody w korycie wskutek utrudnionego przepływu (definicja ze słownika IMGW).

Zaobserwowane wzrosty stanów wody były gwałtowne, ale krótkotrwałe i punktowe. Na większości obszaru dorzeczy Wisły i Odry sytuacja jest stabilna, a punktowe wzrosty nie spowodowały utworzenia się fal wezbraniowych. Największe wzrosty stanów wody zaobserwowane zostały w zlewni Górnej i Środkowej Odry. Lokalnie, w szczególności na Dolnym Śląsku, Wielkopolsce, Mazowszu oraz Podlasiu doszło do podtopień. Pracownicy Wód Polskich nadzorują sytuację w terenie oraz pozostają w kontakcie ze służbami zarządzania kryzysowego i Strażą Pożarną.

Aktualna sytuacja w dorzeczach największych polskich rzek

Aktualnie stany wody w dorzeczach Wisły i Odry układają się w strefie wody niskiej i średniej, lokalnie wysokiej. Stany wody w dorzeczach rzek Przymorza, Pregoły i Niemna układają się w strefie wody średniej, lokalnie niskiej i wysokiej. Poziom wody na stacjach morskich układa się w strefie wody średniej.

Według IMGW-PIB w dniu 21.08.2024 r. o godzinie 8.00:

Stan alarmowy został zanotowany na:

• 3 stacjach hydrologicznej w dorzeczu Odry.

Stan ostrzegawczy został zanotowany na:

• 1 stacjach hydrologicznej w dorzeczu Wisły;
• 3 stacjach hydrologicznych w dorzeczu Odry;

Według prognoz IMGW-PIB dzisiaj (21.08.2024) na obszarze całego kraju należy się spodziewać przemieszczających się od zachodu na wschód przelotnych opadów deszczu i burz oraz lokalnie opadów gradu. Prognozowana suma opadów w czasie burz od 20 mm do 30 mm, lokalnie na wschodzie i południowym wschodzie od 40 mm do 65 mm z możliwością punktowej kulminacji do 80 mm. W ciągu kolejnych dni nie prognozuje się opadów deszczu, a kolejne opady o znaczących sumach wystąpią dopiero w niedzielę 25.08.2024, jednak przewidywane sumy są znacznie niższe od zaobserwowanych w ciągu ostatnich dni.

Prognozowane dzisiaj opady mogą doprowadzić do punktowych wzrostów stanów wód, w szczególności na mniejszych ciekach, w zlewniach górskich i na terenach zurbanizowanych, lecz nie powinny przełożyć się na zmianę ogólnej sytuacji hydrologicznej w kraju.

Pomimo intensywnych opadów deszczu, które miały miejsce w miniony weekend do dnia dzisiejszego (21.08.2024), w Polsce dalej mamy do czynienia z problemem suszy hydrologicznej. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) wydał 34 ostrzeżenia hydrologiczne dotyczące suszy, przy czym najbardziej dotknięte regiony znajdują się na wschodzie kraju. Aktualnie na wielu rzekach obserwuje się wyraźną tendencję obniżania się poziomu wód, co doprowadziło do utrzymywania się stref wody niskiej i średniej. Stały deficyt opadów oraz obniżona retencja wód podziemnych prowadzą do systematycznego wyczerpywania się zasobów wodnych, które są gromadzone głównie w okresie zimowym i wczesnowiosennym.

Mapy wilgotności gleb - źródło: https://stopsuszy.imgw.pl/wilgotnosc/

Wskaźnik wilgotności gleby na poziomie 0-7 cm	Wskaźnik wilgotności gleby na poziomie 7-28 cm

 

Wskaźnik wilgotności gleby na poziomie 28-100 cm	Wskaźnik wilgotności gleby na poziomie 100-289 cm

Żródło: IMGW

Jak podaje IMGW, ostrzeżenia hydrologiczne dotyczące suszy są wydawane, gdy przepływ wody na stacjach wodowskazowych, uznanych za reprezentatywne, układa się poniżej wartości progowej średniego niskiego przepływu z wielolecia (SNQ) przez co najmniej 10 dni w obrębie jednego obszaru hydrologicznego. Obecnie ostrzeżenia obowiązują m.in. na takich zlewniach jak Kaczawa, Drwęca, Narew, Pisa, Warta, Pilica oraz Bug. Bazując na utrzymujących się prognozach występowania wysokich temperatur powietrza i prognozowanych przez IMGW upałów, lista obszarów objętych ostrzeżeniami hydrologicznymi może się powiększyć.

Niski stan wód w rzekach wynika nie tylko deficytu opadów, ale również zmniejszonej zdolności gleby do retencjonowania wód podziemnych i dodatkowo absorpcji bardzo intensywnych ilości wód opadowych, zwłaszcza gdy są one gwałtowne, intensywne i o charakterze punktowym. Wysuszone gleby mają ograniczoną możliwość przyjęcia wody, co prowadzi do tworzenia się zastoisk, intensyfikacji spływu powierzchniowego do pobliskich cieków wodnych i rowów oraz powodowania gwałtownych wzrostów stanów wód. Takie nagłe wezbrania mogą prowadzić do lokalnych podtopień i uszkodzeń infrastruktury, co dodatkowo komplikuje sytuację hydrologiczną w kraju.

Sytuacja na zbiornikach wodnych zarządzanych przez Wody Polskie

Wszystkie zbiorniki wodne będące w administracji PGW WP pracują zgodnie z instrukcjami gospodarki wodnej. Gospodarka prowadzona na zbiornikach dostosowywana jest do aktualnej sytuacji hydrologicznej i uwzględnia prognozy pogody. Wszystkie zbiorniki posiadają wystarczające rezerwy powodziowe, za wyjątkiem zbiorników Dobczyce na Rabie oraz Jeziorsko na Warcie, które piętrzą nieznacznie w zakresie pojemności powodziowej. Jako rezerwę powodziową należy rozumieć część pojemności powodziowej, która aktualnie pozostaje do dyspozycji. Pojemność powodziowa to pojemność zbiornika przeznaczona do wykorzystywania przy przejściu fali powodziowej, zawartą pomiędzy normalnym poziomem piętrzenia (NPP), a maksymalnym poziomem piętrzenia (Max PP). 

Szczegółowe informacje o sytuacji hydrologicznej oraz pracy i pojemności zbiorników wodnych dostępne są na stronie: https://www.gov.pl/web/wody-polskie/sytuacja-hydrologiczna.

Poradnik dla miast – Identyfikacja obszarów zagrożonych wodami opadowymi na terenach zurbanizowanych

Obserwowany w ostatnich latach wzrost częstotliwości występowania intensywnych opadów deszczu oraz postępujące procesy urbanizacyjne wpływające na zwiększenie powierzchni uszczelnionej powodują wzrost zagrożenia od strony wód opadowych. Są to najczęściej zjawiska lokalne, nie związane bezpośrednio z ciekami wodnymi, występujące na małych obszarach, na których spływ powierzchniowy przeważa nad infiltracją i retencją. Ważnym krokiem w kierunku ograniczenia negatywnych konsekwencji tych zjawisk jest identyfikacja obszarów zagrożonych wodami opadowymi. Wiedza w tym zakresie przybliżona przez PGW Wody Polskie pozwoli samorządom na planowanie i wdrażanie kompleksowych działań mających na celu zabezpieczenie miast przed negatywnymi skutkami gwałtownych i intensywnych opadów.  PGW WP w ramach prowadzonego projektu przygotowało Poradnik dla miast – Identyfikacja obszarów zagrożonych wodami opadowymi na terenach zurbanizowanych”

Celem opracowania poradnika w zakresie wyznaczenia obszarów zagrożonych wodami opadowymi na terenach zurbanizowanych, było przygotowanie kompendium służącego władzom samorządowym identyfikacji obszarów we własnym zakresie. Przygotowanie poradnika opierało się o:

• przegląd literatury dotychczas wydanej w przedmiotowym zakresie
• pilotażowe opracowanie wyznaczenia obszarów zagrożonych wodami opadowymi dla dwóch miast Puławy i Nowy Sącz w oparciu o modelowanie hydrodynamiczne.  

Na tej podstawie został przygotowany i opublikowany w marcu 2024 r. pod linkiem  https://stoppowodzi.pl/materialy-wspierajace/  Poradnik w zakresie identyfikacji obszarów zagrożonych wodami opadowymi na terenach zurbanizowanych.

W ramach realizacji prac dotyczących charakterystyki miast pilotażowych (Nowy Sącz i Puławy), budowy sieci kanalizacyjnej, informacji o ukształtowaniu terenu i stopniu zainwestowania zostały pozyskane najbardziej aktualne zasoby danych oraz informacje o zdarzeniach, zagrożeniach i negatywnych skutkach związanych z wystąpieniem intensywnych opadów deszczu. W ramach projektu opracowano modele hydrodynamiczne 2D dla każdego z miast pilotażowych oraz przeprowadzono obliczenia w oparciu o dwa scenariusze obliczeniowe: 

• opad o prawdopodobieństwie wystąpienia p = 1% (raz na 100 lat) i czasie trwania t = 120 min; 
• opad o prawdopodobieństwie wystąpienia p = 10% (raz na 10 lat) i czasie trwania t = 120 min. 

Na podstawie wyników modelowania powstały bazy danych oraz prezentacje kartograficzne obszarów zagrożonych wodami opadowymi.  Dodatkowo wyznaczone zostały obszary potencjalnej retencji, które stanowią uzupełniającą informację w zakresie możliwości zagospodarowania terenu w świetle istniejącego ryzyka i występującego nadmiaru wody na wyznaczonych obszarach.