Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie

W czasie wrześniowej powodzi m.in. w województwie śląskim i opolskim w ciągu zaledwie kilkudziesięciu godzin spadło tyle deszczu, co średnio w ciągu kilku miesięcy. Takiej ponadnormatywnej ilości opadu nie oparły się koryta lokalnych rzek, które nie były w stanie bezpiecznie odprowadzić wysokich wód wezbraniowych do większych odbiorników.

To właśnie rzeki i potoki oraz inne cieki naturalne, będące dopływami do kluczowych rzek w danej zlewni są postrzegane jako główna przyczyna powodzi. Jak wskazują jednak wnioski płynące z przedmiotowych zdarzeń oraz trwająca inwentaryzacja szkód w infrastrukturze, nie bez znaczenia dla przebiegu wrześniowej powodzi pozostaje również stan rowów melioracyjnych na obszarze gmin, które ucierpiały z powodu wielkiej wody.

 

Urządzenia melioracji wodnych w ustawie Prawo wodne

Zgodnie z przepisami ustawy Prawo wodne - art. 197. [Urządzenia melioracji wodnych] Urządzeniami melioracji wodnych są m.in.:

1) rowy wraz z budowlami związanymi z nimi funkcjonalnie,

2) drenowania,

3) rurociągi,

4) stacje pomp służące wyłącznie do celów rolniczych,

5) ziemne stawy rybne,

6) groble na obszarach nawadnianych.

Przepisy dotyczące urządzeń melioracji wodnych stosuje się odpowiednio do:

1) budowli wstrzymujących erozję wodną,

2) dróg dojazdowych niezbędnych do użytkowania obszarów zmeliorowanych,

3) fitomelioracji oraz agromelioracji,

4) systemów przeciwerozyjnych,

5) zagospodarowania zmeliorowanych trwałych łąk lub pastwisk,

6) zagospodarowania nieużytków przeznaczonych na trwałe łąki lub pastwiska.

 

Kto odpowiada za utrzymanie rowów melioracyjnych?

Kwestie utrzymania rowów melioracyjnych, reguluje z kolei art. 205 ustawy z dnia 20 lipca 2017r. Prawo wodne (Dz.U.2024.1087 t.j. ), w którym ustawodawca wskazał, że utrzymywanie urządzeń melioracji wodnych należy do zainteresowanych właścicieli gruntów, a jeżeli urządzenia te są objęte działalnością spółki wodnej działającej na terenie gminy lub związku spółek wodnych, w którym jest zrzeszona spółka wodna działająca na terenie gminy – do tej spółki lub tego związku spółek wodnych. Oznacza to, że administratorem rowów melioracyjnych są ich użytkownicy (najczęściej właściciele działki, przez którą rów przebiega), nie PGW Wody Polskie.

Rowy melioracyjne, jako urządzenia melioracji wodnych pełnią istotne funkcje, nawadniając uprawy rolne w sytuacjach niedoboru wód, odwadniają grunty w wypadku nadmiaru wody w środowisku, odwadniają drogi gminne czy doprowadzają wodę na różne potrzeby użytkowników. Jednak aby prawidłowo spełniały swoją rolę i nie stanowiły źródła problemów oraz zagrożenia dla mieszkańców, konieczne jest ich należyte utrzymanie.

 

Konsekwencje braku konserwacji rowów melioracyjnych

Brak systematycznej konserwacji rowów melioracyjnych czy przydrożnych, w sytuacji obfitych opadów deszczu może prowadzić do lokalnych podtopień sąsiednich posesji, powodując ryzyko powodzi. Tymczasem bardzo często rowy prezentują niedostateczny stan i są źródłem problemów mieszkańców.

Zamulone, nieudrażniane systematycznie i zarośnięte gęstą roślinnością rowy melioracyjne, zamiast prowadzić wodę, powodują jej stagnację. W okresach obfitych opadów rowy szybko przybierają i wylewają, zaś w czasie skąpych deszczy sprzyjają zakwitom w ich korytach. W takich sytuacjach mieszkańcy sąsiednich posesji mierzą się z uciążliwościami od strony rowów w postaci choćby odoru. Problemem jest niezmiennie również celowe niszczenie rowów ich zasypywanie, zaśmiecanie, czy nielegalne odprowadzanie ścieków z terenu prywatnych posesji.

 

Kwestia utrzymania rowów melioracyjnych - analiza na przykładzie obszaru RZGW w Gliwicach

O tym jak problematyczne może być niewłaściwe utrzymanie rowów melioracyjnych przekonali się w ostatnim czasie m.in. mieszkańcy Pszczyny. Na drożność rowów uskarżają się także m.in. mieszkańcy miejscowości Krzywopłoty (Gmina Klucze, powiat olkuski). Informacje o kłopotach w utrzymaniu rowów pochodzą zresztą również z większych ośrodków miejskich. Gminy, wbrew przepisom prawa usiłują wskazywać jako podmiot odpowiedzialny za utrzymanie rowów PGW Wody Polskie, podczas gdy jest to zadanie użytkowników rowów – tych podmiotów lub osób fizycznych, którym takie urządzenia służą (zwykle właściciele działki, przez którą rów przebiega).

Z uwagi na powyższe PGW WP RZGW w Gliwicach przypomina o konieczności bieżącej konserwacji urządzeń melioracyjnych, obejmującej:

• wykaszanie roślinności ze skarp i dna rowów,
• odmulanie dna koryt rowów,
• usuwanie drzew i krzewów ze skarp i dna rowów po wcześniejszym uzyskaniu zgody na ich usunięcie,
• usuwanie wszelkich zatamowań,
• naprawy uszkodzonych skarp i dna rowów.

Wody Polskie w Gliwicach apelują tym samym o bezwzględne przestrzeganie obowiązków wszystkich użytkowników rowów. Prace konserwacyjne powinny być wykonywane każdego roku tak aby umożliwić odpływ wód opadowych i roztopowych. Podobnie pracom konserwacyjnym podlegają również rurociągi melioracyjne (infrastruktura podziemna), która także powinna być regularnie oczyszczana.