Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie

Prawie 4000 zakończonych działań utrzymaniowych

Naszym statutowym zadaniem jest wykonywanie prac związanych z utrzymywaniem wód oraz pozostałego mienia skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną. Kluczowe jest kompleksowe i zrównoważone zarządzanie wodami w układzie zlewniowym, dlatego sukcesywnie wdrażamy dobre praktyki utrzymania wód z uwzględnieniem potrzeb środowiskowych. Priorytetem w realizacji prac jest bezpieczeństwo powodziowe, zapewnienie możliwości korzystania z wód przez różnych użytkowników, utrzymanie szlaków wodnych czy zachowanie niezawodności technicznej urządzeń wodnych, takich jak np. wały przeciwpowodziowe, jazy czy śluzy.

W tym roku zrealizowaliśmy 3 779 zadań o wartości ok. 411 mln zł w całej Polsce. Wśród tych tysięcy działań znalazły się takie jak remont śluzy Przewięź na Kanale Augustowskim, dzięki czemu dbamy o rozwój żeglugi turystycznej, remont jazu Klawek na rzece Łobżonce, dzięki czemu możemy lepiej gospodarować dostępnymi zasobami wodnymi czy prace konserwacyjne na zbiorniku wodnym Cedzyna, dzięki czemu możemy bezpiecznie korzystać z tego zalewu. Ważnym elementem naszych działań jest też koszenie i naprawa wałów przeciwpowodziowych, dzięki czemu mogą spełniać swoje funkcje.

Zrealizowaliśmy 12 inwestycji i rozpoczęliśmy kolejne

Nasze inwestycje łączą w sobie różne aspekty gospodarki wodnej. To zarówno zadania na rzecz wzmocnienia bezpieczeństwa powodziowego, zwiększania retencji wód i przeciwdziałania skutkom suszy, poprawy stanu wód czy rozwoju żeglugi śródlądowej, w tym jej potencjału turystycznego.

W 2024 roku zakończyliśmy 12 inwestycji na całkowitą szacunkową łączną kwotę inwestycji ok. 601 mln zł, a także podpisaliśmy umowy z wykonawcami na roboty budowlane dla 21 zadań inwestycyjnych o szacowanej kwocie całkowitej ok.  370 mln zł.

Między innymi zmodernizowaliśmy 25,9 km wałów przeciwpowodziowych, wybudowaliśmy nową śluzę wraz ze śluzą pociągową na stopniu wodnym Krapkowice, a także zbudowaliśmy suchy zbiornik przeciwpowodziowy na potoku Tusznica w gminie Kłaj. W tym roku ruszyliśmy również z projektem budowy suchego zbiornika przeciwpowodziowego Góra Ropczycka na rzece Budzisz w Sędziszowie Małopolskim, a także z budową suchego zbiornika przeciwpowodziowego Rzymówka na rzece Kaczawie.

Angażujemy się w odbudowę po wrześniowej powodzi

We wrześniu powódź nawiedziła południowo-zachodnią Polskę. Dzięki ważnym inwestycjom przeciwpowodziowym, takim jak zbiornik w Raciborzu Dolnym, udało się zabezpieczyć przed żywiołem duże miasta jak Wrocław, a dzięki budowie 4 zbiorników w ziemi kłodzkiej ograniczyć skalę zniszczeń. Niezwłocznie po przejściu fali powodziowej i zakończeniu akcji przeciwpowodziowej, przystąpiliśmy do działań na rzecz usuwania skutków żywiołu. Nasi pracownicy rozpoczęli inwentaryzację szkód, by określić wstępny zakres prac niezbędnych do wykonania w celu zabezpieczenia uszkodzeń i wytypować miejsca do przeprowadzenia pilnych prac interwencyjnych.

Priorytetem były interwencyjne naprawy i zabezpieczenie uszkodzeń przed dalszą degradacją. Głównym celem prowadzonych działań było bezpieczeństwo mieszkańców, dlatego w pierwszej kolejności zabezpieczano miejsca stwarzające zagrożenie dla zdrowia i życia. Prace prowadzone przez Wody Polskie były wspierane przez służby zarządzania kryzysowego, w tym Państwową Straż Pożarną, OSP i Wojsko Polskie.

Zakończyliśmy znaczną część prac o charakterze interwencyjnym na terenach dotkniętych przez wrześniową powódź, które zostały zaplanowane do realizacji do końca tego roku. Zrealizowaliśmy w sumie 274 zadania o wartości 78,7 mln zł, których głównym celem było przywracanie bezpieczeństwa mieszkańców, ochrona ich mienia oraz zabezpieczenie istniejącej infrastruktury.

Zwiększamy retencję wód

Susza, obok powodzi, jest dużym wyzwaniem dla współczesnej gospodarki wodnej i problemem, który powoduje duże straty. Dlatego tak ważna jest retencja wód i racjonalne gospodarowanie w zlewni. W Wodach Polskich prowadzimy zarówno większe inwestycje, jak odtwarzanie potencjału retencyjnego zbiorników wodnych, jak i mniejsze zadania, zwiększające lokalną retencję, zwłaszcza na obszarach rolnych.

Kontynuujemy wdrażanie założeń do Programu Kształtowania Zasobów Wodnych. To odbudowa potencjału systemów melioracyjnych w celu optymalnego nawadniania gruntów i poprawy lokalnego bilansu wodnego. W tym roku zakończyliśmy 73 zadania dotyczące 152 urządzeń wodnych o wartości 8 mln zł. Dzięki temu zwiększyliśmy retencję wód o dodatkowe 2,6 mln m³ na obszarze 1,61 mln ha, w tym 6 tys. ha gruntów rolnych. Na przykład wyremontowaliśmy zastawki w rolniczych zlewniach rzeki Niewodniczance czy Rakowy, a także zmodernizowaliśmy jaz na rzece Bobrówce.

Rozpoczęliśmy także prace na 8 zadaniach realizowanych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. To na przykład projekt Szaniawy, gdzie będziemy działać na rzecz poprawy zasobów wodnych na terenach rolnych gminy Trzebieszów. To także modernizacja obiektów zbiornika wodnego Wisła Czarne, dzięki której zwiększymy bezpieczeństwo mieszkańców i poprawimy retencję.

Ponadto prowadzimy piętrzenia na około 4 000 obiektach hydrotechnicznych na terenie całej Polski w zależności od lokalnych potrzeb, ograniczając odpływ wody na ciekach przy pomocy zastawek lub zamknięć na istniejących małych obiektach. Dzięki tym działaniom możliwe jest zwiększenie retencji korytowej nawet do 378 mln m³.

Aktywnie zabiegamy o środki europejskie na realizację działań w gospodarce wodnej

Bez wody nie ma życia. Niesie też ze sobą wiele wyzwań, związanych ze współczesnością, jak postępujące zmiany klimatu czy problem zanieczyszczeń. Dlatego by zrobić jak najwięcej dla naszych wód, aktywnie staramy się o fundusze europejskie. Chcemy wzmacniać bezpieczeństwo wodne Polski, poprawiać stan środowiska naturalnego naszych wód, a także wspierać rozwój potencjał gospodarczego naszego kraju.

W grudniu 2024 r. podpisaliśmy 25 pre-umów na realizację projektów w ramach unijnego programy FEnIKS. To prawie 2,8 mld zł na zadania związane z ochroną przeciwpowodziową mieszkańców oraz renaturyzację rzek i odtwarzanie mokradeł!

Wnioskujemy też o środki na realizację 14 projektów w ramach programu LIFE. Propozycje działań dotyczą poprawy stanu wód, odtwarzania ciągłości biologicznej rzek, rozwoju bioróżnorodności czy zwiększania retencji wód. To działania na największych naszych rzekach jak Wisła, Odra czy Bug.

Ubiegamy się również o ponad 700 mln zł dla inwestycji modernizacyjnych na Odrze, uwzględnionych w Krajowym Programie Żeglugowym do roku 2030. Ich celem jest modernizacja śródlądowej drogi wodnej na Odrze oraz usprawnienie niskoemisyjnych systemów transportu przyjaznych środowisku, a także promowanie zrównoważonej mobilności regionalnej i lokalnej.

76,5 mln zł dofinansowania ze środków europejskich przeznaczymy na odbudowę korytarzy ekologicznych i zwiększenie retencji gruntowej w dolinie rzeki Nidy. Działania renaturyzacyjne obejmą m.in. rzekę Nidę, Mierzawę i Brzeźnicę wraz ze starorzeczami. Realizacja projektu nie tylko poprawi stanu wód i ekosystemów wodnych, ale również wpłynie na zwiększenie ochrony przeciwpowodziowej i przeciwsuszowej mieszkańców województwa świętokrzyskiego.

Ponad 120 mln zł z otrzymaliśmy z Krajowego Planu Odbudowy na aktualizację ewidencji urządzeń melioracji wodnych oraz gruntów zmeliorowanych. Pełna wiedza odnośnie lokalizacji, stanu technicznego urządzeń melioracji wodnych oraz znajdujących się na obiektach budowli towarzyszących pozwoli nam w racjonalny sposób gospodarować wodą w zakresie kształtowania zasobów wodnych oraz będzie miała wpływ na przyspieszenie i poprawę jakości procedowanych postępowań administracyjnych. 

 To wybrane przykłady naszych aktywności, które w najbliższych latach przełożą się na nowocześniejszą i bardziej zrównoważoną gospodarkę wodną w Polsce!

Aktualizujemy strategiczne dokumenty w gospodarce wodnej

Opracowujemy i aktualizujemy kluczowe dla krajowej gospodarki wodnej dokumenty planistyczne, które mają decydujący wpływ na kształt polityki wodnej w Polsce. Koncentrują się one na ochronie zasobów wodnych i środowiska naturalnego oraz przeciwdziałaniu suszy i powodzi. Wdrażanie tych dokumentów pozwala zmieniać oblicze polskiej gospodarki wodnej i czynić ją bardziej odporną na skutki zmian klimatycznych, bardziej przyjazną dla środowiska naturalnego i atrakcyjną turystycznie.

W tym roku rozpoczęliśmy prace nad aktualizacją Planu przeciwdziałania skutkom suszy. Nowością będzie wskazanie aspektów zarządzania ryzykiem suszy, tj. wskazanie działań operacyjnych, które należy wdrożyć w przypadku wystąpienia suszy.

Rozpoczęliśmy również prace nad nowymi planami utrzymania wód. Dzięki opracowaniu tych dokumentów planistycznych możliwe będzie zaplanowanie i prowadzenie w kolejnych latach działań na śródlądowych wodach powierzchniowych, z uwzględnieniem potrzeb z zakresu ochrony przed powodzią oraz konieczności osiągnięcia celów środowiskowych i ochrony wód.

Podpisaliśmy również umowy dotyczące przeglądu i aktualizacji planów zarządzania ryzykiem powodziowym, wstępnej oceny ryzyka powodziowego oraz map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego  w III cyklu planistycznym. To kluczowe dokumenty z punktu widzenia ochrony przeciwpowodziowej! Natomiast kluczowym dokumentem z punktu widzenia ochrony środowiska są plany gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy. W tym roku podpisaliśmy umowę na opracowanie projektów III aktualizacji tych planów.

Wypłynęliśmy na szerokie wody razem z WIR

W tym roku wdrożyliśmy system Wirtualny Informator Rzeczny (WIR), którego celem jest usprawnienie i zautomatyzowanie procesów związanych z żeglugą śródlądową, dzięki szerokiej gamie funkcjonalności zarówno dla użytkowników rekreacyjnych, jak i przedsiębiorstw zajmujących się transportem wodnym. Projekt zrealizowano przy wsparciu funduszy unijnych, w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

To nowoczesne rozwiązanie opracowaliśmy z myślą o wodniakach, przedsiębiorcach oraz organach administracji, którzy potrzebują aktualnych i wiarygodnych informacji dotyczących dróg wodnych i infrastruktury.  WIR w łatwy sposób pozwala zaplanować trasę żeglugową czy kajakową, dokonać płatność elektroniczną za śluzowanie, a także sprawdzić, które drogi wodne są dostępne.

Dzielimy się wiedzą o wodzie z najmłodszymi

Cały czas kontynuujemy nasz program edukacyjny „Aktywni Błękitni – szkoła przyjazna wodzie”, który gromadzi coraz szerszą rzeszę uczniów. Program jest ogólnopolską, bezpłatną inicjatywą, której celem jest przede wszystkim kształtowanie proekologicznych nawyków i bezpiecznych postaw w korzystaniu z zasobów wodnych wśród dzieci i młodzieży oraz przekazywanie wiedzy o znaczeniu wody w ekosystemie. Projekt ten, skierowany do szkół podstawowych, sukcesywnie zyskuje coraz większe uznanie wśród nauczycieli, uczniów, rodziców oraz instytucji i organizacji związanych z ochroną środowiska.

W roku szkolnym 2023/2024 dołączyło do niego 408 szkół podstawowych i kilkudziesięciu partnerów, wspólnie promując edukację wodną i kształtując odpowiedzialne podejście do środowiska wśród tysięcy uczniów. Ta współpraca z lokalnymi społecznościami, instytucjami, służbami ratowniczymi, a także patronami honorowymi i medialnymi pozwala nam stale rozwijać program. 

Z początkiem września 2024 roku rozpoczęliśmy nabór do kolejnej edycji programu. Jesteśmy dumni, że w roku szkolnym 2024/2025 do „Aktywnych Błękitnych” zgłosiło się aż 430 szkół – o 22 więcej niż w poprzedniej edycji. Razem to ponad 42 tysiące uczniów zaangażowanych w działania na rzecz środowiska wodnego. To imponujący wynik, który pokazuje rosnące zainteresowanie i zapotrzebowanie na edukację wodną wśród młodego pokolenia. 

Na tym nie koniec podsumowań 2024 r. Już wkrótce opiszemy pozostałe działania PGW Wody Polskie w zakresie zarządzania środowiskiem wodnym oraz świadczeniem usług wodnych.

Przed nami pracowity 2025 rok

W przyszłym roku nie mamy zamiaru zwalniać tempa. Skala realizowanych działań jest naprawdę szeroka, dlatego na bieżąco będziemy informować o postępie zaawansowania prac. W swoich działaniach Wody Polskie niezmiennie są otwarte na dialog – ze stroną społeczną, samorządem, środowiskiem naukowym czy organizacjami pozarządowymi. Wierzymy, że dzięki dobrej współpracy potrafimy razem wypracować jak najlepsze rozwiązania dla rozwoju gospodarki wodnej, a zatem zwiększania naszego bezpieczeństwa oraz czystszych i bliższych naturze wód.