Mleko matki jest najbardziej optymalnym i wartościowym pokarmem dla wszystkich noworodków i niemowląt, w tym urodzonych przedwcześnie. W celu zapewnienia prawidłowego wzrostu i rozwoju niemowląt Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca wyłączne karmienie piersią minimum przez pierwsze pół roku życia dziecka, kiedy to płynny pokarm jest jedynym źródłem pożywienia niemowląt. Mleko kobiece wykazuje właściwości odżywcze i immunologiczne, stąd jego ogromne znaczenie dla wzrastającego i dojrzewającego organizmu. Niepowtarzalną cechą mleka kobiecego jest dynamika jego składu i właściwości bioaktywnych w trakcie każdego karmienia piersią. Skład pokarmu kobiecego zmienny jest również podczas doby i w kolejnych miesiącach laktacji.
W sytuacji, gdy karmienie piersią z jakiś powodów nie jest możliwe, WHO zaleca wykorzystywanie do żywienia niemowląt mleka z Banku Mleka Kobiecego. W chwili obecnej w Polsce funkcjonuje 17 Banków Mleka Kobiecego, w tym jeden na terenie województwa podlaskiego w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym w Białymstoku.
Kolejnym wyborem w żywieniu niemowląt, gdy niemożliwe jest karmienie piersią są preparaty do początkowego żywienia niemowląt, czyli środki spożywcze przeznaczone do żywienia niemowląt w ciągu pierwszych miesięcy życia, same w sobie wystarczające – do momentu wprowadzenia odpowiedniego żywienia uzupełniającego, kolejno preparaty do dalszego żywienia niemowląt, czyli środki spożywcze przeznaczone w momencie wprowadzania odpowiedniego żywienia uzupełniającego.
Pojawiające się na rynku spożywczym określenie „mleko początkowe” i „mleko następne” stosuje się odpowiednio w stosunku do preparatów do początkowego żywienia niemowląt i preparatów do dalszego żywienia niemowląt wytwarzanych w całości z białek mleka krowiego lub białek mleka koziego.
Preparaty do żywienia niemowląt podlegają szczegółowym wymaganiom odnośnie składu, jakości zdrowotnej, przeznaczenia, znakowania, prezentacji i reklamy, które zostały uregulowane na poziomie europejskim i krajowym w następujących aktach prawnych:
- ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia,
- rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 609/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie żywności przeznaczonej dla niemowląt i małych dzieci oraz żywności specjalnego przeznaczenia medycznego i środków spożywczych zastępujących całodzienną dietę, do kontroli masy ciała,
- rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2016/127 z dnia 25 września 2015 r. w odniesieniu do szczegółowych wymogów dotyczących składu preparatów do początkowego żywienia niemowląt i preparatów do dalszego żywienia niemowląt oraz informacji na ich temat, a także w odniesieniu do informacji dotyczących żywienia niemowląt i małych dzieci,
- rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności.
W odniesieniu do preparatów do początkowego żywienia niemowląt oraz przedmiotów służących do karmienia niemowląt zakazane jest prowadzenie działalności promocyjnej tj. specjalne wystawy, kupony rabatowe, premie, specjalne wyprzedaże, sprzedaż wiązana oraz dystrybucja próbek w celu pobudzenia sprzedaży preparatów do początkowego żywienia niemowląt skierowanej bezpośrednio do konsumenta.
Jednocześnie zakazane jest oferowanie lub dostarczanie preparatów do początkowego żywienia niemowląt oraz przedmiotów służących do karmienia niemowląt, ich próbek lub innych przedmiotów tego typu o charakterze promocyjnym – konsumentom, w tym przede wszystkim kobietom ciężarnym, rodzicom niemowląt lub członkom ich rodzin, bezpośrednio lub za pośrednictwem podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, bezpłatnie lub po obniżonej cenie. Niniejsze działania podlegają karze grzywny.
Informacje o preparatach do żywienia niemowląt nie mogą:
- zniechęcać do karmienia piersią,
- zawierać wizerunków niemowląt i innych obrazów lub tekstu, które mogłyby idealizować stosowanie takich preparatów,
- zawierać porównania preparatu do mleka kobiecego i karmienia piersią, m.in. poprzez zamieszczanie takich sformułowań jak „humanizowane”, „umatczynione” i podobnych.
W odniesieniu do preparatów do początkowego żywienia niemowląt nie stosuje się oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych.
Podmiot prowadzący przedsiębiorstwo spożywcze, który wprowadza lub ma zamiar wprowadzić po raz pierwszy do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej preparat do początkowego żywienia niemowląt jest obowiązany powiadomić o tym Głównego Inspektora Sanitarnego. Przedsiębiorca wypełnia elektroniczny formularz powiadomienia podając obowiązkowe informacje odnośnie składu jakościowo-ilościowego oraz oznakowania w języku polskim wprowadzanego do obrotu produktu. Główny Inspektor Sanitarny ocenia zgodność informacji z przepisami prawa żywnościowego, może również przeprowadzić postępowanie wyjaśniające.
Obowiązek powiadomienia dotyczy również preparatów do dalszego żywienia niemowląt wytwarzanych m.in. z hydrolizatów białkowych.