Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Białymstoku

Środki spożywcze (pochodzenia niezwierzęcego) oraz materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością z krajów niebędących członkami Unii Europejskiej (tzw. „państw trzecich”) przywożone do Rzeczpospolitej Polskiej celem wprowadzania ich do obrotu podlegają granicznej kontroli sanitarnej:

• na granicy państwa (przejściach granicznych) - przez właściwego Państwowego Granicznego Inspektora Sanitarnego;
• w miejscach przeznaczenia towaru (siedzibie importera lub odbiorcy towarów, składach celnych) - przez właściwych Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych.

Graniczne kontrole sanitarne nie obejmują towarów przywożonych w ilościach wskazujących na ich niehandlowy charakter (np. w celu wykonania badań, w celach reklamy lub na własne potrzeby).
Nie podlega granicznej kontroli sanitarnej żywność oraz materiały i wyroby do kontaktu z żywnością znajdujące się w obrocie w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej. Produkty wprowadzane są do obrotu na terenie kraju Rzeczpospolitej Polskiej na zasadzie swobodnego przepływu towarów. Importer nie ma obowiązku składania wniosku o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej, co nie zwalnia go z konieczności posiadania dokumentacji potwierdzającej bezpieczeństwo produktu.
Wykaz towarów, które podlegają granicznej kontroli sanitarnej znajduje się w załączniku do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 08.12.2011 r. w sprawie wykazu towarów, które podlegają granicznej kontroli sanitarnej.

Środki spożywcze wprowadzane na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej muszą być oznakowane w języku polskim.

1. Zgłoszenie towaru - osoba odpowiedzialna za przywóz towarów powiadamia właściwego państwowego granicznego inspektora sanitarnego nie później niż na 48 godzin przed planowanym przywozem, a w przypadku środków spożywczych nietrwałych mikrobiologicznie nie później niż na 24 godziny.
2. Złożenie wniosku o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej - wniosek powinien być sporządzony w 3 egzemplarzach w sposób czytelny i dokładny. Wzory wniosków określone są w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 14 lutego 2007 r. w sprawie wzorów wniosku o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej oraz świadectwa spełniania wymagań zdrowotnych (zmienione rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 października 2019 r.). Formularze wniosków o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej (Wniosek graniczna kontrola sanitarna środek spożywczy, materiał do kontaktu z żywnością, Wniosek graniczna kontrola substancja pomagająca w przetwarzaniu).
3. Przedstawienie dokumentacji (przewozowej i sanitarnej) - niezbędną do dokonania granicznej kontroli sanitarnej dokumentację przedkłada się w języku polskim lub innym języku urzędowym Unii Europejskiej. Jeżeli ze względu na bezpieczeństwo żywności okaże się to niezbędne, właściwy inspektor może zażądać uwierzytelnionego tłumaczenia dokumentacji przedłożonej w innym języku Unii Europejskiej.
4. Graniczna kontrola sanitarna - kontrole urzędowe obejmują:
   • kontrolę dokumentacji – systematyczną,
   • kontrolę identyfikacyjną – wyrywkową,
   • kontrolę bezpośrednią – w stosownych przypadkach (oględziny środka transportu, warunki przewozu, oględziny partii produktu, ocena znakowania, pobieranie próbek do badań laboratoryjnych).
5. Otrzymanie świadectwa spełnienia wymagań zdrowotnych – w wyniku przeprowadzonej kontroli wydawane jest świadectwo stwierdzające spełnienie przez towar objęty graniczną kontrolą sanitarną wymagań zdrowotnych. W przypadku stwierdzenia, że towary nie spełniają obowiązujących wymagań zdrowotnych, organ podejmuje działania określone w art. 66-72 rozporządzenia nr 2017/625 z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie kontroli urzędowych i innych czynności urzędowych przeprowadzanych w celu zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego oraz zasad dotyczących zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia roślin i środków ochrony roślin (…).

Schemat postępowania importerów oraz organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

W odniesieniu do niektórych produktów przywożonych na teren Wspólnoty z państw trzecich obowiązują specjalne wymagania określone w przepisach unijnych.
W dniu 14 grudnia 2019 r. weszły w życie nowe przepisy unijne dotyczące importu żywności z państw trzecich.
Na tej podstawie obowiązkowo stosowany jest system TRACES NEW TECHNOLOGY – TRACES-NT – przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Państwowych Granicznych i Powiatowych Inspektorów Sanitarnych) oraz importerów żywności.
Nowe wymagania dotyczą żywności, dla której przepisy unijne określają wymagania dotyczące zwiększonego poziomu kontroli urzędowych lub nakładające specjalne warunki dotyczące przywozu do UE z niektórych państw trzecich.
Na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Sanitarnego (w zakładkach: działalność gospodarcza – produkcja i obrót – TRACES/TRACES-NT) znajdują się obszerne informacje w tym zakresie pt. „Informacje dla importerów żywności”  https//www.gov.pl/web/gis/traces--traces-nt1
W informacji tej znajdują się również:

• instrukcja dotycząca wnioskowania o funkcję w systemie TRACES-NT, zakładania konta w systemie EU Login;
• instrukcja wypełniania I części dokumentu CHED-D.

W przypadku pozostałych produktów, nie objętych przepisami unijnymi, nadal stosuje się przepisy krajowe, a więc zgodnie z art. 79 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia należy złożyć wniosek o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej środków spożywczych. Aktualnie nie muszą być one zgłaszane poprzez system TRACES-NT.
Produkty niespełniające wymagań prawa żywnościowego nie mogą być wprowadzone do obrotu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej jako żywność.
Więcej informacji na stronie Głównego Inspektoratu Sanitarnego https://www.gov.pl/web/gis/import-i-eksport