W związku z kierowanymi do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (dalej GIIF) licznymi pytaniami dotyczącymi obowiązków wynikających z ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (tj. Dz.U. z 2019 r. poz. 1115) dalej zwanej: ustawą AML, w sprawie raportowania informacji o:

1. przyjętej wpłacie lub dokonanej wypłacie środków pieniężnych o równowartości przekraczającej 15.000 euro;

Informuję, że obowiązek ten dotyczy wyłącznie transakcji przyjętej wpłaty w gotówce (do kasy raportującej instytucji obowiązanej albo na rachunek płatniczy prowadzony przez raportującą instytucję obowiązaną) lub dokonanej wypłaty w gotówce (z kasy raportującej instytucji obowiązanej albo z rachunku płatniczego prowadzonego przez raportującą instytucję obowiązaną). W rozumieniu ustawy wpłata ma miejsce wyłącznie w dwóch przypadkach:

1. 1. Klient dostarcza do instytucji obowiązanej środki pieniężne w formie gotówki i są one deponowane na rachunku płatniczym prowadzonym przez przyjmującą wpłatę instytucję obowiązaną (będącą dostawcą usług płatniczych), bez względu na to, czy rachunek płatniczy jest prowadzony na rzecz wpłacającego klienta czy innego podmiotu. W tym przypadku informacja o wpłacie  przekazywana do GIIF – zgodnie z opublikowanym opisem i słownikami dla wzorów dokumentów elektronicznych – zawiera oznaczenie kodu rodzaju transakcji = ‘02’ oraz numer rachunku płatniczego, na który wpłacono środki.
   2. Klient dostarcza do instytucji obowiązanej środki pieniężne w formie gotówki i kasa instytucji obowiązanej przyjmuje je w formie gotówki. W tym przypadku informacja o wpłacie  przekazywana do GIIF – zgodnie z opublikowanym opisem i słownikami dla wzorów dokumentów elektronicznych – zawiera oznaczenie kodu rodzaju transakcji = ‘12’ a numer rachunku, na który wpłacono środki pozostaje niewypełniony.

Podobnie wypłata ma miejsce wyłącznie w dwóch przypadkach:

1. 3. Klient otrzymuje od instytucji obowiązanej w formie gotówki środki pieniężne, które były zdeponowane na rachunku płatniczym prowadzonym przez dokonującą wypłaty instytucję obowiązaną (będącą dostawcą usług płatniczych), bez względu na to, czy rachunek płatniczy jest prowadzony na rzecz klienta odbierającego wypłacane środki czy na rzecz innego podmiotu (który upoważnił osobę odbierającego wypłacane środki). W tym przypadku informacja o wypłacie  przekazywana do GIIF – zgodnie z opublikowanym opisem i słownikami dla wzorów dokumentów elektronicznych – zawiera oznaczenie kodu rodzaju transakcji = ‘01’ oraz numer rachunku płatniczego, z którego wypłacono środki;
   4. Klient otrzymuje z kasy instytucji obowiązanej środki pieniężne w formie gotówki. W tym przypadku informacja o wypłacie przekazywana do GIIF – zgodnie z opublikowanym opisem i słownikami dla wzorów dokumentów elektronicznych – zawiera oznaczenie kodu rodzaju transakcji = ‘11’ a numer rachunku, z którego wypłacono środki pozostaje niewypełniony.

W szczególności: potoczne rozumienie zwrotu „wpłata na konto” określające przelew środków na konto lub określające przekazanie środków na konto prowadzone w instytucji innej niż przyjmująca wpłatę, w rzeczywistości odnoszą się do transferu środków (który w związku z tym jest raportowany jako transfer przez instytucję go wykonującą). Podobnie w kantorze przedstawienie do wymiany wartości dewizowych w gotówce nie stanowi wpłaty środków (a odebranie po wymianie wartości dewizowych w gotówce nie stanowi wypłaty środków) – jest natomiast częścią transakcji kupna/sprzedaży wartości dewizowych, która podlega raportowaniu przez instytucję ją wykonującą w formie właściwej dla tego rodzaju transakcji (art. 72 ust. 3 ustawy AML).

Jednocześnie należy wskazać, że opłacenie transakcji przy użyciu karty płatniczej/kredytowej, nie stanowi wpłaty gotówki.

Również opłacenie transakcji częściowo za pomocą środków pieniężnych w gotówce, a częściowo w inny sposób (np. za pomocą karty płatniczej, przelewu, itp.) powoduje konieczność ustalenia zasadności raportowania wpłaty gotówkowej. Zgodnie z art. 72 ust. 1 pkt. 1 ustawy AML, instytucja obowiązana przekazuje informację o przyjętej wpłacie (gotówkowej), a nie o transakcji zakupu czy zawarciu innej umowy z nią związanej.

Przykładowo, gdy płatności za towar o wartości 80 tys. zł – 20 tys. zł zapłacono gotówką w kasie sprzedawcy i 60 tys. zł przelano na konto płatnicze sprzedawcy. Sprzedawca nie ma obowiązku przekazania informacji o wpłacie 80 tys. zł – obowiązek dotyczy informowania o przyjętej wpłacie gotówki powyżej 15 tys. EUR, a w tym przypadku sprzedawca przyjął w gotówce 20 tys. zł. tj. kwotę poniżej wyznaczonego w ustawie progu.

Przedstawione okoliczności nie zmieniają innych (wynikających z innych niż art. 72 ustawy) obowiązków instytucji obowiązanej – w szczególności „podział” płatności na „podprogową” wielkość (np. 14 999 EUR) i resztę wpłacaną np. przelewem, może stanowić jedną z przesłanek branych pod uwagę przy określaniu ryzyka związanego z transakcją i ocenie pod kątem konieczności przesłania do GIIF zawiadomienia, o którym mowa w art. 74 ustawy.

2. wykonanym transferze środków pieniężnych o równowartości przekraczającej 15.000 euro;

Informuję, że obowiązek ten dotyczy jedynie przekazywania informacji przez instytucję wykonującą transfer (realizującą zlecenie/dyspozycję klienta w tym zakresie, z wyjątkiem informacji o transakcjach, o których mowa w ust. 2 artykułu 72 ustawy AML) – tym samym dotyczy wyłącznie dostawców usług płatniczych zdefiniowanych w art. 3 pkt 5 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/847, dalej zwanym rozporządzeniem.

Ponadto informuję, że ustawa AML nie nakłada na instytucje obowiązane obowiązku przekazywania do GIIF informacji o tzw. „transferze zbiorczym”, który jest zdefiniowany na potrzeby ww. rozporządzenia w art. 3 pkt 10. W sytuacji, w której jeden z transferów środków pieniężnych (w rozumieniu art. 3 pkt 9 ww. rozporządzenia) składających się na tzw. „transfer zbiorczy” przekracza kwotę 15.000 EUR, wówczas instytucja obowiązana przekazuje informację do GIIF o wykonanym transferze środków pieniężnych, zgodnie ze standardowymi zasadami obowiązującymi dla transferu środków pieniężnych na podstawie art. 72 ust. 1 pkt 2 ustawy AML.

Przykłady wpłat/wypłat, w przypadku których instytucja obowiązana przekazuje do GIIF informację zgodnie z art. 72 ust. 1 pkt. 1 ustawy AML, tj. o przyjętej wpłacie/wypłacie środków pieniężnych,:

1. informacje o wpłatach (gotówkowych) przekazywane do GIIF zawierające oznaczenie kodu rodzaju transakcji = ‘02’ oraz numer rachunku płatniczego, na który wpłacono środki:

• klient A banku dostarcza do banku X środki pieniężne w formie gotówki i są one deponowane (zgodnie ze zleceniem klienta A) na rachunku płatniczym prowadzonym przez bank X dla klienta A,
• klient B banku dostarcza do banku X środki pieniężne w formie gotówki i są one deponowane (zgodnie ze zleceniem klienta B) na rachunku płatniczym prowadzonym przez bank X dla klienta A,
• klient C instytucji płatniczej PX, prowadzącej rachunki płatnicze dla swoich klientów, dostarcza do niej środki pieniężne w formie gotówki i są one deponowane (zgodnie ze zleceniem klienta C) na rachunku płatniczym prowadzonym przez PX dla klienta C,
• itp.;

2. informacje o wpłatach (gotówkowych) przekazywane do GIIF zawierające oznaczenie kodu rodzaju transakcji = ‘12’, w których numer rachunku płatniczego, na który wpłacono środki, pozostaje niewypełniony:

• klient dostarcza do przedsiębiorcy sprzedającego towar środki pieniężne w formie gotówki i kasa przedsiębiorcy przyjmuje je w formie gotówki jako zapłatę za towar,
• klient za żetony w kasynie płaci środkami pieniężnymi w formie gotówki,
• fundacja przyjmuje darowiznę w formie gotówki,
• stowarzyszenie przyjmuje darowiznę w formie gotówki,
• fundusz inwestycyjny przyjmuje w formie gotówki wpłatę za nabycie jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych,
• firma inwestycyjna przyjmuje wpłatę w formie gotówki za nabycie instrumentów finansowych,
• zakład ubezpieczeń przyjmuje w swojej kasie składkę ubezpieczeniową w formie gotówkowej,
• podmiot gospodarczy świadczący usługę wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi i środkami płatniczymi przyjmuje wpłatę w formie gotówki jako zapłatę za nabycie własności waluty wirtualnej,
• podmiot gospodarczy świadczący usługę tworzenia osoby prawnej przyjmuje wpłatę w formie gotówki jako zapłatę za stworzenie osoby prawnej,
• instytucja pożyczkowa przyjmuje spłatę pożyczki w formie gotówki,
• instytucja obowiązana przyjmuje od klienta do depozytu w kasie środki pieniężne w formie gotówki,
• itp.;

3. informacje o wypłatach (gotówkowych) przekazywane do GIIF zawierające oznaczenie kodu rodzaju transakcji = ‘01’ oraz numer rachunku płatniczego, z którego wypłacono środki:

• bank X wypłaca środki pieniężne w formie gotówki klientowi A, na podstawie dyspozycji wydanej przez A bankowi X w odniesieniu do środków, które były zdeponowane na rachunku płatniczym prowadzonym przez bank A dla klienta X,
• instytucja płatnicza PX wypłaca środki pieniężne w formie gotówki klientowi B, na podstawie dyspozycji wydanej przez klienta A instytucji płatniczej PX w odniesieniu do środków, które były zdeponowane na rachunku płatniczym prowadzonym przez PX dla klienta A,
• instytucja płatnicza PX wypłaca środki pieniężne w formie gotówki klientowi A, na podstawie dyspozycji wydanej przez klienta A instytucji płatniczej PX w odniesieniu do środków, które były zdeponowane na rachunku płatniczym prowadzonym przez PX dla klienta A,
• itp.;

4. informacje o wypłatach (gotówkowych) przekazywane do GIIF zawierające oznaczenie kodu rodzaju transakcji = ‘11’, w których numer rachunku płatniczego, z którego wpłacono środki, pozostaje niewypełniony:

• klient otrzymuje od przedsiębiorcy, któremu sprzedał towar, środki pieniężne w formie gotówki,
• klient w kasynie za żetony otrzymuje środki pieniężne w formie gotówki,
• fundacja przekazuje wsparcie swojemu podopiecznemu w formie gotówki,
• stowarzyszenie w formie gotówki dokonuje płatności na rzecz swojego współpracownika,
• fundusz inwestycyjny wypłaca klientowi środki pieniężne w formie gotówki wykupując jednostki uczestnictwa albo certyfikaty inwestycyjne,
• firma inwestycyjna wypłaca klientowi w formie gotówki środki pieniężne pochodzące ze sprzedaży instrumentów finansowych,
• zakład ubezpieczeń wypłaca uposażonemu w swojej kasie sumę ubezpieczenia w formie gotówki,
• podmiot gospodarczy świadczący usługę wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi i środkami płatniczymi wypłaca środki pieniężne w formie gotówki swojemu klientowi jako zapłatę za jednostki waluty wirtualnej,
• instytucja pożyczkowa udzieloną pożyczkę realizuje poprzez przekazanie klientowi środków pieniężnych w formie gotówki,
• instytucja obowiązana zwraca przyjęte do depozytu w kasie środki gotówkowe klienta,
• itp.