Budżet państwa to plan finansowy uwzględniający planowane dochody i wydatki państwa na następny rok budżetowy.

Ustawa budżetowa jest najważniejszym aktem finansowym – planowane dochody i wydatki sięgają setek miliardów złotych, dlatego wymaga ona wielomiesięcznych przygotowań, negocjacji i wielostronnych uzgodnień.

To trudne rozmowy – z propozycji poszczególnych resortów, które zgłaszają swoje potrzeby finansowe i wyliczeń Ministerstwa Finansów, które może najlepiej oszacować, jakimi pieniędzmi można będzie w ramach budżetu dysponować, musi powstać spójny plan finansów państwa. Członkowie rządu muszą uzgodnić, czy w danym roku jednym z priorytetów rządu będzie np. zapewnienie środków dla rodzin, tj. finansowanie Programu „Rodzina 800+", czy np. modernizacja armii i w związku z tym muszą się znaleźć duże pieniądze na nowe uzbrojenie.  Gdy wspólne stanowisko zostaje uzgodnione i spodziewane wpływy do budżetu zostaną rozdysponowane pomiędzy poszczególne resorty, ustawa trafia do Sejmu, stamtąd do Senatu i na koniec do Prezydenta. Gdy ten ustawę podpisze, jest ona obligatoryjną wytyczną do realizacji wydatków budżetu państwa.

W całej procedurze budżetowej można wyróżnić cztery fazy obejmujące etapy od opracowania projektu budżetu do uchwalenia ustawy, które najprościej zobrazować przypisując poszczególne etapy do danej pory roku.
WIOSNA

• Zakończenie prac nad opracowaniem oraz publikacją rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczegółowego sposobu, trybu i terminów opracowania materiałów do projekt ustawy budżetowej – tzw. noty budżetowej (maj).
• Przygotowanie przez Ministra Finansów założeń projektu budżetu państwa i ich akceptacja przez członków Rady Ministrów (maj – czerwiec).
• Przekazanie Radzie Dialogu Społecznego wstępnej prognozy wybranych wskaźników makroekonomicznych (czerwiec).
• Opracowanie i przedłożenie Ministrowi Finansów przez dysponentów części budżetowych planów rzeczowych zadań do realizacji (czerwiec).

LATO

• Ustalanie kwot limitów wydatków dla poszczególnych części budżetowych na rok (n+1) (lipiec).
• Przesłanie przez dysponentów szczegółowych planów budżetów w ramach części (zazwyczaj 21 dni od otrzymania pisma przekazującego wstępne kwoty wydatków).
• Opracowanie przez Ministerstwo Finansów wstępnego projektu budżetu państwa i przekazanie go Radzie Ministrów (sierpień)
• Przekazanie Radzie Dialogu Społecznego wstępnego projektu ustawy budżetowej do zaopiniowania (nie później niż 30 dni przed przedstawieniem rządowego projektu ustawy budżetowej Sejmowi RP)
• Uchwalenie ostatecznego, rządowego projektu ustawy budżetowej przez Radę Ministrów
• i przedłożenie go wraz z uzasadnieniem do Sejmu (do 30 września).

JESIEŃ

• Pierwsze czytanie w Sejmie – prezentacja projektu ustawy budżetowej przez Ministra Finansów.
• Skierowanie projektu ustawy budżetowej do komisji branżowych.
• Drugie czytanie – zgłoszenie poprawek do projektu ustawy budżetowej rozpatrzonego przez Komisję Finansów Publicznych.
• Trzecie czytanie - uchwalenie ustawy budżetowej i przekazanie do dalszych prac w Senacie.
• Podjęcie uchwały przez Senat RP w sprawie ustawy budżetowej (20 dni od daty jej otrzymania).
• Rozpatrzenie przez Sejm poprawek senackich wraz z rekomendacją Komisji Finansów Publicznych.

ZIMA

• Przesłanie ustawy budżetowej do podpisu Prezydentowi RP.
• Podpisanie przez Prezydenta ustawy budżetowej lub  złożenie do Trybunału Konstytucyjnego  wniosku o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją (w ciągu 7 dni).
• Ogłoszenie podpisanej ustawy w Dzienniku Ustaw RP.

KOLEJNY ROK BUDŻETOWY

Rozpoczęcie prac nad opracowaniem rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczegółowego sposobu, trybu i terminów opracowania materiałów do projektu ustawy budżetowej (styczeń; luty).