Generalny Inspektor Informacji Finansowej informuje, że w 2019 r. zrealizował projekt „Ujednolicenie zasad funkcjonowania podmiotów w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych, gier w karty i gier na automatach w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowania terroryzmu”.

Nawiązując do przeprowadzonego projektu Generalny Inspektor przypomina, że 13 lipca 2018 r. weszła w życie ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu[1]. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 20 ustawy AML każdy podmiot prowadzący działalność w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych, gier w karty i gier na automatach[2] w rozumieniu ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych jest instytucją obowiązaną. Oznacza to, że jest on zobligowany do spełnienia licznych wymogów nałożonych w ustawie AML. Wymaga podkreślenia, że nabycie statusu instytucji obowiązanej przez podmiot urządzający gry hazardowe następuje z mocy przepisów ustawy AML - nie jest wymagane żadne dodatkowe zgłoszenie. Ponadto podmiot urządzający gry hazardowe uzyskuje status instytucji obowiązanej bez względu na formę prawną prowadzonej działalności.

W świetle przepisów ustawy z 19 listopada 2009 r., grami hazardowymi są między innymi:

• gry, w których wygraną uzyskuje się przez prawidłowe wytypowanie liczb, znaków lub innych wyróżników, a wysokość wygranych zależy od łącznej kwoty wpłaconych stawek;
• loterie pieniężne, w których uczestniczy się przez nabycie losu lub innego dowodu udziału w grze, a podmiot urządzający loterię oferuje wyłącznie wygrane pieniężne;
• loterie fantowe, w których uczestniczy się przez nabycie losu lub innego dowodu udziału w grze, a podmiot urządzający loterię oferuje wyłącznie wygrane rzeczowe;
• loterie promocyjne, w których uczestniczy się przez nabycie towaru, usługi lub innego dowodu udziału w grze i tym samym nieodpłatnie uczestniczy się w loterii, a podmiot urządzający loterię oferuje wygrane pieniężne lub rzeczowe;
• gry na urządzeniach mechanicznych, lub elektronicznych, w tym komputerowych, oraz gry odpowiadające zasadom gier na automatach urządzane przez sieć Internet organizowane w celach komercyjnych, w których grający nie ma możliwości uzyskania wygranej pieniężnej lub rzeczowej, ale gra ma charakter losowy;
• gry black jack, poker i baccarat, jeżeli są rozgrywane o nagrody pieniężne lub rzeczowe.

Warto zwrócić uwagę, że podmiot urządzający gry hazardowe, który nie dopełnia ustawowych obowiązków podlega karze administracyjnej. Karami administracyjnymi są:

• publikacja informacji o zakresie naruszenia przepisów ustawy AML;
• nakaz zaprzestania podejmowania określonych czynności;
• cofnięcie koncesji lub zezwolenia albo wykreślenie z rejestru działalności regulowanej;
• zakaz pełnienia obowiązków na stanowisku kierowniczym przez osobę odpowiedzialną za naruszenie przepisów ustawy AML;
• kara pieniężna w wysokości dwukrotności kwoty korzyści osiągniętej lub straty unikniętej w wyniku naruszenia albo w przypadku gdy nie jest możliwe ustalenie kwoty tej korzyści lub straty do wysokości równowartości kwoty 1.000.000 euro.

Obowiązki podmiotu urządzającego gry hazardowe (jako instytucji obowiązanej) zostały określone między innymi w:

• rozdziale 4 zatytułowanym „Krajowa ocena ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu oraz ocena ryzyka instytucji obowiązanych”;
• rozdziale 5 zatytułowanym „Środki bezpieczeństwa finansowego oraz inne obowiązki instytucji obowiązanych”;
• rozdziale 7 zatytułowanym „Przekazywanie i gromadzenie informacji”;
• rozdziale 8 zatytułowanym „Wstrzymywanie transakcji i blokowanie rachunków”.

Konsekwencje niedopełnienia ustawowych obowiązków są opisane w rozdziale 13 ustawy AML zatytułowanym „Kary administracyjne”. Objaśnienie najważniejszych wyrażeń występujących w ustawie AML (przykładowo beneficjent rzeczywisty, klient, stosunki gospodarcze, transakcja okazjonalna) zostało przedstawione w art. 2 ust. 2 ustawy AML.

Obowiązki związane z przeciwdziałaniem prania pieniędzy i finansowania terroryzmu można podzielić według poniższych kategorii.  

Wyznaczenie osób odpowiedzialnych za wykonanie obowiązków ustawowych.

Podmiot urządzający gry hazardowe powinien wyznaczyć między innymi:

• kadrę kierowniczą wyższego szczebla odpowiedzialną za wykonywanie obowiązków określonych w ustawie AML;
• osoby odpowiedzialne za zapewnienie zgodności działalności podmiotu, jego pracowników oraz innych osób wykonujących czynności na jego rzecz z przepisami ustawy AML.

Obowiązki w tym zakresie są określone są w art. 6, 7 i 8 ustawy AML.

Sporządzenie oceny ryzyka.

Podmiot urządzający gry hazardowe zobowiązany jest do zidentyfikowania oraz oceny ryzyka związanego z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu odnoszące się do jego działalności z uwzględnieniem czynników ryzyka dotyczących między innymi:

• klientów;
• państw lub obszarów geograficznych;
• produktów, usług, transakcji lub kanałów ich dostaw.

Obowiązki związane ze sporządzeniem oceny ryzyka zostały opisane w art. 27 i 28 ustawy AML. Przy ocenianiu ryzyka podmiot urządzający gry hazardowe może uwzględnić obowiązującą krajową ocenę ryzyka. Krajowa ocena ryzyka dostępna jest pod adresem: https://www.gov.pl/web/finanse/krajowa-ocena-ryzyka-prania-pieniedzy-oraz-finansowania-terroryzmu

Rozpoznawanie ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu.

Zgodnie z art. 33 ust. 3 ustawy AML podmiot urządzający gry hazardowe jest zobligowany rozpoznać ryzyko prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu związane z konkretnymi stosunkami gospodarczymi lub z konkretną transakcją okazjonalną, uwzględniając w szczególności czynniki dotyczące:

• rodzaju klienta;
• rodzaju produktów, usług i sposobów ich dystrybucji;
• wartości przeprowadzonych transakcji;
• celu, regularności lub czasu trwania stosunków gospodarczych.

Stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego.

Podmiot urządzający gry hazardowe jest zobowiązany stosować wobec swoich klientów środki bezpieczeństwa finansowego. Środki powinny być stosowane między innymi w przypadku:

• nawiązywania stosunków gospodarczych;
• przeprowadzania transakcji okazjonalnej;
• obstawiania stawek oraz odbioru wygranych o równowartości 2.000 euro lub większej (bez względu na to, czy transakcja jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które wydają się ze sobą powiązane);
• podejrzenia prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu;
• wątpliwości co do prawdziwości lub kompletności dotychczas uzyskanych danych identyfikacyjnych.

Środki bezpieczeństwa finansowego (których zastosowanie powinno być udokumentowane) obejmują między innymi:

• identyfikację klienta oraz weryfikację jego tożsamości;
• identyfikację beneficjenta rzeczywistego oraz podejmowanie uzasadnionych czynności w celu weryfikacji jego tożsamości;
• ocenę stosunków gospodarczych i, stosownie do sytuacji, uzyskanie informacji na temat ich celu i zamierzonego charakteru;
• bieżące monitorowanie stosunków gospodarczych klienta.

Szczegółowe zasady dotyczące stosowania środków bezpieczeństwa są ujęte w art. 33–49 ustawy AML.

Wewnętrzna procedura w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

Podmiot urządzający gry hazardowe jest zobowiązany posiadać wewnętrzną procedurę w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. W procedurze (która powinna uwzględniać charakter, rodzaj oraz rozmiar prowadzonej działalności) należy określić między innymi:

• czynności lub działania podejmowane w celu ograniczenia ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu;
• zasady stosowania środków bezpieczeństwa finansowego;
• zasady przechowywania dokumentów oraz informacji;
• zasady kontroli wewnętrznej lub nadzoru zgodności działalności instytucji obowiązanej z przepisami ustawy AML.

Szczegółowe informacje dotyczące wewnętrznej procedury oraz procedury grupowej określone są w art. 50 i 51 ustawy AML.

Szkolenia z realizacji obowiązków związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

Jak stanowi art. 52 ust. 1–3 ustawy AML podmiot urządzający gry hazardowe jest zobligowany zapewnić osobom wykonującym obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu udział w programach szkoleniowych dotyczących realizacji tych obowiązków. Należy przypomnieć, że na stronie internetowej https://kursy.tomorrow.pro/login/index.php Generalny Inspektor udostępnił kurs
e-learningowy pt. „Przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu". Więcej informacji na temat kursu można odnaleźć w Komunikacie Generalnego Inspektora, który znajduje się pod adresem https://www.gov.pl/web/finanse/komunikat-giif-w-sprawie-udostepnienia-kursu-e-learningowego-przeciwdzialanie-praniu-pieniedzy-i-finansowaniu-terroryzmu.

Wewnętrzna procedura anonimowego zgłaszania naruszeń przepisów.

W świetle art. 53 ust. 1–2 ustawy AML podmiot urządzający gry hazardowe jest zobligowany opracować i wdrożyć wewnętrzną procedurę anonimowego zgłaszania rzeczywistych lub potencjalnych naruszeń przepisów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. W przedmiotowej procedurze powinno się określić między innymi:

• osobę odpowiedzialną za odbieranie zgłoszeń;
• sposób odbierania zgłoszeń;
• sposób ochrony pracownika dokonującego zgłoszenia.

Przekazywanie lub udostępnienia dokumentów lub informacji.

Podmiot urządzający gry hazardowe jest zobowiązany przekazywać Generalnemu Inspektorowi informacje między innymi o przyjętej wpłacie lub dokonanej wypłacie środków pieniężnych o równowartości przekraczającej 15.000 euro. Ponadto, na żądanie Generalnego Inspektora jest zobowiązany niezwłocznie przekazać lub udostępnić posiadane informacje lub dokumenty niezbędne do realizacji zadań Generalnego Inspektora dotyczące między innymi:

• klientów;
• przeprowadzonych transakcji;
• stosowania środków bezpieczeństwa finansowego;
• adresów  IP,  z których  następowało  połączenie z systemem teleinformatycznym.

Szczegółowe informacje dotyczące powyższych obowiązków są określone w art. 72 i 76 ustawy AML.

Składanie zawiadomień.

Podmiot urządzający gry hazardowe jest zobowiązany między innymi zawiadomić Generalnego Inspektora:

• o okolicznościach, które mogą wskazywać na podejrzenie popełnienia przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu;
• o przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że określona transakcja lub określone wartości majątkowe mogą mieć związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu.

Szczegółowe informacje dotyczące powyższych obowiązków są określone w art. 74–92 ustawy AML.

W ustawie AML określono wiele obowiązków związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. W związku z tym Generalny Inspektor Informacji Finansowej zachęca podmioty prowadzące działalność w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych, gier w karty i gier na automatach do zapoznania się z obowiązującymi przepisami oraz śledzenia komunikatów wydawanych przez Generalnego Inspektora.