Komunikat nr 4 w sprawie korekty komunikatu Generalnego Inspektora Informacji Finansowej z dnia 22 sierpnia 2018 r. w sprawie identyfikacji klienta instytucji obowiązanej i weryfikacji jego tożsamości w sytuacji braku jego fizycznej obecności - w zakresie ustalenia, czy fakt braku fizycznej obecności klienta podczas nawiązywania stosunków gospodarczych lub przeprowadzania transakcji okazjonalnej obliguje instytucję obowiązaną do stosowania wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego.

Zgodnie z art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. poz. 723, z późn. zm.) – zwanej dalej „ustawą” instytucje obowiązane zdefiniowane w art. 2 ust. 1 ustawy, zobowiązane zostały do stosowania wobec swoich klientów środków bezpieczeństwa finansowego.

Katalog środków bezpieczeństwa finansowego został określony w art. 34 ust. 1 ustawy. Natomiast przypadki, w których instytucje obowiązane muszą je stosować w art. 35 ustawy.

Stosownie do art. 33 ust. 4 ustawy, instytucje obowiązane stosują środki bezpieczeństwa finansowego w zakresie i z intensywnością uwzględniającymi rozpoznane ryzyko prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu związane ze stosunkami gospodarczymi lub z transakcją okazjonalną oraz jego ocenę. Przez co należy rozumieć, że to od zidentyfikowanego przez instytucję obowiązaną ww. ryzyka i przeprowadzonej przez nią jego oceny zależy, z jaką intensywnością  instytucja obowiązana zastosuje środki bezpieczeństwa finansowego wobec klienta.

Z otrzymywanych przez Generalnego Inspektora Informacji Finansowej informacji wynika, że zakres stosowania środków bezpieczeństwa finansowego budzi wątpliwość w przypadku, gdy podczas nawiązania stosunków gospodarczych lub przeprowadzenia transakcji okazjonalnej bez fizycznej obecności klienta instytucja obowiązana rozpoznając ryzyko prania pieniędzy związane z konkretną sytuacją oceniła je jako niskie, czy w takiej sytuacji instytucja obowiązana musi stosować wzmożone środki bezpieczeństwa finansowego. 

Z art. 43 ust. 2 pkt 7 ww. ustawy wynika, że nawiązywanie i utrzymywanie stosunków gospodarczych lub przeprowadzanie transakcji okazjonalnej bez fizycznej obecności klienta może świadczyć o wyższym ryzyku prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu - w przypadku, gdy związane z tym ryzyko prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu nie zostało ograniczone w inny sposób, w tym przez użycie notyfikowanego środka identyfikacji elektronicznej adekwatnie do średniego poziomu bezpieczeństwa, o którym mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylającym dyrektywę 1999/93/WE (Dz. Urz. UE L 257 z 28 sierpnia 2014, str. 73), lub wymóg stosowania kwalifikowanego podpisu elektronicznego lub podpisu potwierdzonego profilem zaufanym ePUAP.

Wykładnia ww. przepisu prowadzi do wniosku, że fakt braku fizycznej obecności klienta w przypadku nawiązywania stosunków gospodarczych lub przeprowadzania transakcji okazjonalnej, nie stanowi przesłanki świadczącej automatycznie o istnieniu wyższego ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu, a jedynie może wskazywać na wystąpienie takiego ryzyka.

Ustalenie, czy w danym przypadku występuje wyższe ryzyko prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu spoczywa jednak zawsze na instytucji obowiązanej, która rozpoznaje ryzyko prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu związane z danym stosunkiem gospodarczym lub transakcją okazjonalną oraz ocenia poziom rozpoznanego ryzyka (art. 33 ustawy).

Ponadto Generalny Inspektor Informacji Finansowej zauważa, że art. 43 ust. 2 ustawy, ma charakter otwarty i nie określa w sposób wyczerpujący wszystkich przypadków, z którymi potencjalnie może wiązać się wyższe ryzyko prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu.