Portal Interoperacyjności
i Architektury

1. We wszystkich rejestrach i systemach IT przechowujących dane Osoby fizycznej powinny być stosowane te same słowniki klasyfikujące jej poszczególne własności (kody i ich wartości). Jest to niezbędne do zachowania interoperacyjności semantycznej rejestrów. Jeśli zachodzi konieczność użycia rozszerzonych lub zmodyfikowanych słowników (w szczególności jako dostosowanie do rozporządzeń unijnych lub uznanych standardów), słowniki te powinny być mapowane do słowników referencyjnych.
2. Słowniki referencyjne powinny być utrzymywane i udostępniane przez organ prowadzący rejestr referencyjny dla klasyfikowanych nimi danych.
3. W ramach AIP identyfikowane są słowniki, które powinny być używane dla klasyfikacji poszczególnych danych. Rekomenduje się wykorzystywanie tych słowników we wszystkich rejestrach, a w szczególności w rejestrach nowo tworzonych.
4. Z uwagi na rosnącą potrzebę zapewnienia transgranicznej interoperacyjności większości rejestrów i systemów polskich oraz na dane cudzoziemców, którzy rejestrowani są w wielu polskich rejestrach rekomendowana jest analiza i włączanie słowników ustanawianych w międzynarodowych standardach. W szczególności dla Osoby fizycznej należy uwzględniać międzynarodowe standardy ICAO 9303.
5. Podobnie powinny być stosowane te same, referencyjne zasady i tablice używane przy transkrypcji znaków z innych alfabetów np. wietnamskich), w których mogą być zapisane dane dotyczące osób (np. imiona, nazwiska czy miejsca urodzenia, miejscowości w adresach czy generalnie nazwy miejscowości) w dokumentach będących podstawą wprowadzenia określonych danych do rejestrów. Jest to zagadnienie często niedoceniane, a używanie innych transkrypcji znaków powoduje błędy i prowadzi do powielenia się tożsamości.
   1. W szczególności chodzi o dokumenty inne niż dokumenty podróży (te są zwykle ustandaryzowane), np. te, które przedstawiają uchodźcy, nie posiadający dokumentu podróży. Przede wszystkim dotyczy to cudzoziemców, ale także np. zagranicznych aktów stanu cywilnego obywateli polskich.
   2. Jako zasada powinien być obowiązek wprowadzania danych na podstawie dokumentów tożsamości / podróży, jeśli jest to możliwe oraz dodatkowa rejestracja innego zapisu danych, jeśli taki widnieje na innym wymaganym przedstawionym dokumencie.
   3. Dotyczy to także transkrypcji znaków z polskiego alfabetu w celach transgranicznych.
   4. Wydaje się, iż powinny to być tablice transkrypcji zgodne ze standardem ICAO. Do analizy i rozważenia jest ustanowienie jako referencyjnych tabel używanych w PESEL.
   5. Zasady dotyczące transkrypcji znaków powinny być jasno komunikowane obywatelom i urzędnikom oraz wprowadzane do przepisów prawnych.
6. Rekomendowane słowniki danych związanych z Osobą fizyczną zawarte są w raportach z Repozytorium AIP załączonych do niniejszego dokumentu. Najważniejsze rekomendacje zamieszczone są poniżej.

1. Jako referencyjny słownik klasyfikacyjny atrybutu: Płeć rekomendowany jest słownik, zgodny z rekomendacjami ICAO 9303 (stosowany w wizach, paszportach i niektórych zagranicznych dokumentach tożsamości), dostosowany do języka polskiego. Słownik ten wymagany jest także w rozporządzeniu parlamentu europejskiego dotyczącym dowodów osobistych (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1157 z dnia 20 czerwca 2019 r. (Dz.Urz.UE.L Nr 188, str. 67) w sprawie poprawy zabezpieczeń dowodów osobistych obywateli Unii i dokumentów pobytowych wydawanych obywatelom Unii i członkom ich rodzin korzystającym z prawa do swobodnego przemieszczania się), jeśli państwo członkowskie umieszcza na dokumentach tożsamości Płeć (samo zamieszczanie Płci jest fakultatywne). Jest przyjęty także w innych szeroko stosowanych standardach transgranicznych, np. w standardzie HL7 stosowanym w obszarze zdrowia. Słownik ICAO może przyjmować 3 wartości:
   1. «F» (Żeńska, Kobieta),
   2. «M» (Męska, Mężczyzna),
   3. «X» (Nieokreślona, ang. Unspecified).

Ta trzecia wartość obejmuje różne możliwe sytuacje, kiedy płci danej osoby nie można określić jako Kobieta czy Mężczyzna, z różnych możliwych przyczyn.

2. Trzy wartości płci występują w paszportach cudzoziemców, na podstawie których ustala się cechy identyfikujące cudzoziemców rejestrowane w różnych rejestrach administracji polskiej. W rejestrach cudzoziemców występują 3 wartości atrybutu Płeć. Występują one także w kartach urodzenia w przypadku martwego urodzenia i w systemach z obszaru Zdrowia, gdyż płeć jest w niektórych przypadkach niemożliwa do ustalenia.
3. W słowniku SRP atrybut płeć może przyjmować wyłącznie 2 wartości: Kobieta, Mężczyzna. W rejestrze PESEL i RSC, RDO i RDP występują więc wyłącznie te 2 wartości. Rekomenduje się rozszerzenie tych słowników używanych w SRP i odpowiednie dostosowanie aktów prawnych. Problem ten, jeśli nie zostanie rozwiązany, będzie narastał.
4. W modelu Osoby fizycznej ISA2 Core Person Vocabulary atrybut Płeć (Sex) definiowany jest jako biologiczna płeć organizmu (The organism's biological sex) i jest polem słownikowym o 5 dopuszczalnych wartościach:
   1. Żeńska (FEMALE),
   2. Męska (MALE),
   3. Nie dotyczy (NAP),
   4. Nieznana (NKN),
   5. Nie podano (NST).

Obywatelstwo to obywatelstwo określonego kraju / wspólnoty lub status bezpaństwowca, które są związane z uprawnieniami i obowiązkami osoby fizycznej, takimi jak wydawanie dokumentu tożsamości, paszportu, prawo do głosowania, prawo do ochrony, etc., które posiada osoba fizyczna. Osoba fizyczna może mieć kilka różnych obywatelstw lub nie mieć go wcale.

Różne kraje lub organizacje międzynarodowe mogą przyjmować różną listę krajów, których obywatelstwa uznają. Co za tym idzie słowniki klasyfikacyjne tego atrybutu mogą być różne. Ministerstwo Spraw Zagranicznych utrzymuje różne wersje słowników obywatelstwa stosowane formalnie w różnych sytuacjach, w których wymagane są inne słowniki, utrzymuje także mapowanie pomiędzy tymi słownikami. Słownik, którym kodowane jest obywatelstwo w PESEL, jest uzgodniony z MSZ. W odniesieniu do standardu ISO 3166-1 jest rozszerzony o państwa takie jak Tajwan czy Kosowo.

Jako referencyjne słowniki klasyfikacyjne atrybutu Obywatelstwo rekomendowane są słowniki utrzymywane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych (ten słownik używany jest w rejestrze PESEL) i utrzymywane przez to ministerstwo mapowania na słowniki (np. standard ISO 3166-1), używane w różnych sytuacjach (np. na potrzeby statystyk OECD).

Referencyjny słownik powinien zawierać zarówno kod państwa, nazwę państwa, jak i formę przymiotnikową). Powinien także przechowywać historię zmian. W niektórych systemach, które przechowują dane osób przez długi okres czasu (np. POL-on) występują obywatelstwa krajów, których w chwili obecnej już nie ma, jak Czechosłowacja albo ZSRR.