Portal Interoperacyjności
i Architektury

Celem projektu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego środki na rzecz zapewnienia wysokiego poziomu interoperacyjności sektora publicznego w całej Unii (akt w sprawie Interoperacyjnej Europy) (COM(2022) 720 wersja ostateczna) jest ustanowienie środków prawnych i organizacyjnych pozwalających na zwiększenie poziomu współpracy rozwiązań cyfrowych sektora publicznego w całej Unii Europejskiej.

Uregulowanie kwestii interoperacyjności transgranicznej usług elektronicznych świadczonych przez sektor publiczny Unii jest warunkiem koniecznym dalszego rozwoju wszystkich aspektów jednolitego rynku cyfrowego. 

W środowisku, w którym jest zapewniona interoperacyjność, organizacje mogą współdziałać osiągając wzajemne korzyści. 

Zgodnie z Europejskimi Ramami Interoperacyjności pojęcie interoperacyjności jest ujmowane jako „zdolność organizacji do współdziałania na rzecz osiągnięcia celów korzystnych dla wszystkich stron - co obejmuje wymianę informacji między tymi organizacjami i dzielenie się wiedzą, poprzez realizowane przez nie procedury, za pomocą wymiany danych między ich systemami ICT.”

Pojęcie interoperacyjności ma fundamentalny charakter dla rozwoju cyfrowej administracji, która - w coraz większym stopniu - wykorzystuje wymianę ustandaryzowanych danych. Przyczynia się to do zwiększania efektywności działania podmiotów publicznych - przy równoczesnym zmniejszaniu obciążeń obywateli i przedsiębiorców. 

Należy podkreślić, że interoperacyjności nie da się zapewnić jedynie przy wykorzystaniu współpracujących rozwiązań technicznych – takich, jak sieci telekomunikacyjne i systemy teleinformatyczne. Wymagane jest zapewnienie - równolegle: 

• interoperacyjności prawnej - w ramach której wprowadza się lub aktualizuje strategie oraz przepisy prawa, umożliwiające, ułatwiające lub wymagające współpracy cyfrowej podmiotów publicznych; 
• interoperacyjności organizacyjnej – w ramach której zapewnia się, że umowy i procesy biznesowe wspierają efektywną wymianę danych; 
• interoperacyjności semantycznej – która gwarantuje, że przyjęty format oraz znaczenie wymienianych danych są zachowane w całym procesie, a także zrozumiałe przez wszystkie strony - oraz 
• interoperacyjności technicznej – odpowiadającej za specyfikacje interfejsów systemów teleinformatycznych, sprawne współdziałanie usług elektronicznych, warstwę prezentacji danych, protokoły wymiany danych oraz protokoły bezpiecznej komunikacji.

Projekt rozporządzenia tworzy warunki do podniesienia poziomu transgranicznej interoperacyjności w każdym z wymienionych wymiarów.

Wprowadzanie rozwiązań zgodnych z wymaganiami interoperacyjności skutkować będzie 
– w dłuższej perspektywie – dalszym obniżaniem kosztów ponoszonych przez organy władzy publicznej na realizację zadań publicznych drogą elektroniczną, w szczególności w wymiarze transgranicznym.

Projekt rozporządzenia promuje stosowanie otwartego oprogramowania i otwartych standardów jako czynników wspierających interoperacyjność - w tym zmniejszających ryzyko cyberataków i blokady technologicznej (tj. vendor lock-in).

Polska podziela opinię Komisji Europejskiej, że kwestia interoperacyjności jest kluczowa w procesach planowania, budowy, wdrażania i rozwoju wysokiej jakości elektronicznych usług publicznych – zarówno w państwach członkowskich Unii, jak i rozwiązań paneuropejskich.

Należy podkreślić, że cel rozporządzenia wymaga podjęcia działań na szczeblu wspólnotowym. Nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający jedynie przez indywidualne działania państw członkowskich.

Rozporządzenie zawiera upoważnienie do opracowania nowej wersji Europejskich Ram Interoperacyjności, które nie były aktualizowane od 2017 roku. Ramy te zostaną opracowane przez Radę ds. Interoperacyjnej Europy, w skład której wchodzić będą przedstawiciele każdego z państw członkowskich UE.

Niektóre zapisy projektu rozporządzenia wymagają jednak doprecyzowania. Ich obecne brzmienie jest niejasne lub może sugerować konieczność zwiększonego niewspółmiernie, dodatkowego obciążenia administracji publicznej Polski.

Biorąc pod uwagę szeroki zakres zadań wynikających z rozporządzenia w stanowisku rządu podkreślono, że trzymiesięczny okres przewidziany na jego wejście w życie wydaje się zbyt krótki.

Ze względu na mniejszy potencjał organizacyjno-techniczny organów władzy samorządowej od potencjału organów władzy rządowej Polska stoi na stanowisku, że obowiązki nakładane przez rozporządzenie powinny - w pierwszym etapie - dotyczyć sektora rządowego. Obecnie rozporządzenie nie różnicuje czasu wejścia w życia obowiązków w zależności do typu organu.

W związku z tym Polska proponuje:

• co najmniej sześciomiesięczny termin wejścia rozporządzenia w życie dla organów administracji rządowej 
• oraz - co najmniej dwunastomiesięczny termin rozpoczęcia stosowania przepisów w odniesieniu do organów władzy regionalnej i lokalnej - od chwili wydania przez Radę ds. Interoperacyjnej Europy wytycznych dla oceny interoperacyjności transgranicznej wymaganej do stosowania przez podmioty publiczne.

Rozporządzenie unijne - jako akt o skutku bezpośrednim - nie wymaga implementacji do prawa krajowego. Obejmuje wszystkie podmioty w nim wymienione, czyli organy sektora publicznego państw członkowskich oraz instytucje, organy i agencje Unii, które zapewniają sieci lub systemy informatyczne umożliwiające świadczenie usług publicznych lub zarządzanie nimi drogą elektroniczną lub które takimi sieciami lub systemami zarządzają.

Niemniej jednak konieczne może być wprowadzenie zmian w prawie krajowym umożliwiających stosowanie i zapewnienie pełnej skuteczności przedmiotowego rozporządzenia.

Właściwym organem krajowym ds. interoperacyjności transgranicznej, w rozumieniu projektu rozporządzenia, powinien być minister właściwy ds. informatyzacji.

Realizacja celów polityki wskazanych w projekcie może mieć pozytywne skutki gospodarcze. Jeśli chodzi o przedsiębiorstwa i ogół społeczeństwa, wniosek – według analiz przeprowadzonych przez Komisję Europejską – z dużym prawdopodobieństwem przyczyni się do zmniejszenia kosztów interakcji z organami administracji publicznej, jak również kosztów  prowadzenia działalności gospodarczej w Unii Europejskiej.

Należy podkreślić także, że interoperacyjność jest jednym z czynników wspierających osiąganie Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ.

Nie bez znaczenia jest fakt, że wejście w życie rozporządzenia może generować dodatkowe skutki dla budżetu państwa. 

Polska będzie ponosić koszty obsługi właściwego organu krajowego w zakresie zadań przypisanych mu projektowaną regulacją. Na organy sektora publicznego zostanie nałożony obowiązek oceny interoperacyjności transgranicznej, co będzie wiązać się z ponoszeniem określonych kosztów. 

Jednak na obecnym etapie prac nad projektem i - w związku z wątpliwościami dotyczącymi zakresu zadań przypisanych w projekcie państwom członkowskim - trudno jednak jeszcze ocenić, czy i na ile musiałyby zostać zwiększone dotychczasowe limity wydatków w poszczególnych częściach budżetu państwa. Strona polska będzie podejmowała wszelkie działania, które ograniczą dla budżetu państwa koszty związane z przyjęciem i stosowaniem rozporządzenia.

Szacuje się, że w dłuższej perspektywie koszty Komisji i państw członkowskich UE zostaną co najmniej zrównoważone przez korzyści wynikające z lepszej współpracy oraz z ponownego wykorzystywania wspólnych rozwiązań interoperacyjnych na potrzeby usług publicznych, co ograniczy powielanie działań i zbędne obciążenia.

W związku z powyższym Polska popiera projekt rozporządzenia – z zastrzeżeniami zgłoszonymi w stanowisku rządu RP.

Pełny tekst projektu Rozporządzenia ws. Interoperacyjnej Europy znajduje się pod adresem: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52022PC0720&from=EN