Tworzenie nowych instytucji opieki (żłobki i kluby dziecięce)

Podmioty mogące tworzyć i prowadzić żłobki i kluby dziecięce (tj. jednostki samorządu terytorialnego, instytucje publiczne, osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej), w zależności od potrzeb i możliwości, mogą tworzyć nowe instytucje opieki dla dzieci przybyłych z Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym. Lokale, w których instytucje te będą prowadzone nie muszą spełniać obecnie obowiązujących standardów sanitarno-lokalowych (określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej, którego tekst dostępny jest w dziale Prawo: https://www.gov.pl/web/rodzina/prawo-opieka-nad-dzieckiem-do-lat-3 ). Zawieszone zostają wymogi sanitarno-lokalowe odnoszące się do pomieszczeń, w których ma być sprawowana opieka nad dziećmi (tj. art. 25 ust. 1-2c* oraz przepisy wydane na podstawie art. 25 ust. 3*). Nowy żłobek lub klub dziecięcy podlega wpisowi do rejestru żłobków i klubów dziecięcych, ale nie jest wymagana:

• decyzja komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej
  (art. 28 ust. 1 pkt 3),

• decyzja państwowego inspektora sanitarnego (w przypadku żłobków) lub opinia wójta, burmistrza, prezydenta miasta (w przypadku klubów dziecięcych) odnosząca się do wymogów sanitarno-lokalowych (art. 28 ust. 1 pkt 3a*).

Podmiot inny niż gmina chcąc utworzyć żłobek lub klub dziecięcy musi otrzymać – przed dokonaniem wpisu do rejestru żłobków i klubów dziecięcych – zgodę wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Wzór zgody określa wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Musi być ona dołączona do wniosku o wpis do ww. rejestru (wniosek RKZ-1), zamiast decyzji komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej oraz decyzji państwowego inspektora sanitarnego (w przypadku żłobków) lub opinii wójta, burmistrza, prezydenta miasta (w przypadku klubów dziecięcych) odnoszącej się do wymogów sanitarno-lokalowych.

Co powinien zawierać wniosek o wpis do rejestru żłobków i klubów dziecięcych?

Wniosek o wpis do rejestru składany na formularzu RKZ-1 zawiera:

1. w przypadku osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej – numer lub indeks identyfikujący podmiot we właściwym rejestrze publicznym, potwierdzający status podmiotu;

2. numer NIP , o ile wnioskodawcy te numery nadano;

3. w przypadku osoby fizycznej zaświadczenie o niekaralności za przestępstwo popełnione umyślnie;

4. oświadczenie o posiadaniu tytułu prawnego do lokalu, w którym ma być prowadzony żłobek lub klub dziecięcy;

5. w przypadku osoby fizycznej – numer PESEL;

6. informację o godzinach pracy żłobka lub klubu dziecięcego;

7. adres poczty elektronicznej i numer telefonu żłobka lub klubu dziecięcego;

8. informację, czy żłobek lub klub dziecięcy jest dostosowany do potrzeb dzieci niepełnosprawnych lub wymagających szczególnej opieki;

9. wysokość opłat w żłobku lub klubie dziecięcym.

10. decyzję potwierdzającą spełnienie wymagań przeciwpożarowych,

11. decyzję w przypadku żłobków lub opinię w przypadku klubów dziecięcych potwierdzającą spełnienie wymagań sanitarno-lokalowych,

LUB zgodę wójta, burmistrza lub prezydenta miasta (zamiast pkt. 10 i 11).

Zwiększanie liczby miejsc opieki w już funkcjonujących żłobkach, klubach dziecięcych i u dziennych opiekunów

Podmiot prowadzący instytucję opieki może zwiększyć liczbę miejsc opieki w już funkcjonującym żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna. Miejsca te podlegają wpisowi do rejestru żłobków i klubów dziecięcych oraz do wykazu dziennych opiekunów. Jednak dopuszcza się, w przypadku żłobków i klubów dziecięcych, odstąpienie od wymogów sanitarno-lokalowych odnoszących się do pomieszczeń, w których ma być sprawowana opieka nad dziećmi (tj. art. 25 ust. 1-2c* oraz przepisy wydane na podstawie art. 25 ust. 3*). Oznacza to, że nie jest wymagana:

• decyzja komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej (art. 28 ust. 1 pkt 3),

• decyzja państwowego inspektora sanitarnego (w przypadku żłobków) lub opinia wójta, burmistrza, prezydenta miasta (w przypadku klubów dziecięcych) odnosząca się do wymogów sanitarno-lokalowych (art. 28 ust. 1 pkt 3a*).

Dopuszcza się również przekroczenie maksymalnej dopuszczalnej liczby miejsc w klubie dziecięcym, która obecnie wynosi 30 (art. 7 ust. 3*).

W przypadku podmiotów innych niż gmina konieczne jest uzyskanie – przed dokonaniem zmiany danych w rejestrze żłobków i klubów dziecięcych – zgody wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Wzór zgody określa wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Musi być ona dołączona do wniosku o zmianę danych w ww. rejestrze (wniosek RKZ-2), zamiast decyzji komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej oraz decyzji państwowego inspektora sanitarnego (w przypadku żłobków) lub opinii wójta, burmistrza, prezydenta miasta (w przypadku klubów dziecięcych) odnoszącej się do wymogów sanitarno-lokalowych.

UWAGA! W stosunku do nowych żłobków i klubów dziecięcych tworzonych dla dzieci, które przybyły z Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz w stosunku do żłobków i klubów dziecięcych, w których tworzone będą dodatkowe miejsca dla dzieci z ww. grupy, wyłączeniu nie uległ art. 24 ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, zgodnie z którym:

• lokal, w którym tworzony i prowadzony jest żłobek lub klub dziecięcy, posiada co najmniej jedno pomieszczenie,

• w żłobku i klubie dziecięcym zapewnia się dzieciom możliwość higienicznego spożywania posiłków,

• w żłobku i klubie dziecięcym zapewnia się miejsce na odpoczynek dla dzieci.

Przyjmowanie dzieci, które przybyły z Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa na funkcjonujące już miejsca opieki

Każdy rodzic (opiekun prawny, inna osoba, której sąd powierzył opiekę nad dzieckiem) bez względu na narodowość może zapisać dziecko do żłobka, klubu dziecięcego, dziennego opiekuna – ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 nie przewiduje ograniczeń w tym zakresie. Osoba ubiegająca się o objęcie dziecka opieką w instytucji opieki jest zobowiązana podać podmiotowi prowadzącemu instytucję PESEL dziecka oraz rodziców, a w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL – numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość dziecka oraz rodziców. Zatem, dzieci które przybyły z Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa mogą być przyjmowane nie tylko do utworzonych dla nich żłobków lub klubów dziecięcych lub na dodatkowe miejsca w funkcjonujących już instytucjach opieki, ale również do żłobków lub klubów dziecięcych na czas nieobecności innych dzieci. Zgodnie z art. 18b ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, w przypadku nieobecności dziecka w żłobku lub klubie dziecięcym, dyrektor żłobka lub klubu dziecięcego może przyjąć na miejsce tego dziecka, na czas jego nieobecności, inne dziecko (na podstawie umowy z jego rodzicami).

Odstąpienie od wybranych wymogów w żłobkach, klubach dziecięcych i u dziennych opiekunów

Dopuszcza się niedotrzymanie niektórych obecnie obowiązujących wymogów w stosunku do instytucji opieki zapewniających opiekę dzieciom, które przybyły z Ukrainy w związku
z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Dopuszcza się:

1. przekroczenie maksymalnej liczby dzieci, którą może opiekować się opiekun w żłobku lub klubie dziecięcym,

2. przekroczenie maksymalnej liczby dzieci, którą może opiekować się dzienny opiekun (do zajmowania się większą liczbą dzieci nie jest wymagana zgoda rodziców),

3. przyjęcie do klubu dziecięcego dziecka w wieku od 20 tygodnia życia,

4. niezatrudnianie w żłobku pielęgniarki lub położnej, jeśli liczba dzieci przekroczy 20.

W każdej z ww. sytuacji konieczna jest zgoda wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Jej wzór określa wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Zgoda może dotyczyć odstąpienia od jednego lub kilku warunków jednocześnie. Nie jest ona dołączana do wniosków typu RKZ, gdyż nie wiąże się ona ze zmianą danych w rejestrze żłobków lub w wykazie dziennych opiekunów.

Przepisy dotyczące kwalifikacji kadry zatrudnianej w żłobku lub klubie dziecięcym oraz dotyczące kwalifikacji dziennych opiekunów nie podlegają warunkowym wyłączeniom.

Omawiane rozwiązania zostały określone w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego kraju (Dz. U. z 2022 r. poz. 583) – art. 28 ust. 1-5.

*Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, której tekst dostępny jest w dziale Prawo: https://www.gov.pl/web/rodzina/prawo-opieka-nad-dzieckiem-do-lat-3

Objęcie opieką dzieci z Ukrainy powyżej 3 roku życia przez dziennego opiekuna

W dniu 1 lipca 2022 r. weszła w życie (z wyjątkiem  wybranych artykułów) ustawa z dnia 8 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw.

Wprowadzono zmianę umożliwiającą objęcie wsparciem dziennego opiekuna dzieci przybyłych z Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, h do czasu rozpoczęcia przez dziecko obowiązku, o którym mowa w art. 31 ust. 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe. Dzienny opiekun, zajmujący się dotąd dziećmi od ukończenia 20 tygodnia życia do lat trzech, będzie mógł zająć się nieco starszymi dziećmi, także tymi po trzecim roku życia.  Dzieci z ww. grupy będą mogły pozostawać pod jego opieką do rozpoczęcia obowiązkowego przygotowania przedszkolnego.

Podmiot zatrudniający dziennego opiekuna oraz dzienny opiekun prowadzący działalność na własny rachunek mogą uwzględnić, przy przyjmowaniu pod opiekę dziennego opiekuna dziecka z ww. grupy, preferencje dla jego rodzica zatrudnionego lub wykonującego inną pracę zarobkową. Dla potwierdzenia tego faktu rodzic będzie musiał przedstawić zaświadczenie lub oświadczenie o podjęciu zatrudnienia.

Taka zmiana ma na celu odciążenie polskich przedszkoli i zapewnienie pomocy pracującym obywatelom Ukrainy.

Podsumowanie zmian dotyczących opieki przez dziennego opiekuna

• Dzienny opiekun może sprawować opiekę nad dzieckiem przybyłym z Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa od ukończenia przez dziecko 20 tygodnia życia do rozpoczęcia obowiązkowego przygotowania przedszkolnego przez dziecko.

• Dzienny opiekun może uwzględnić preferencje dla rodzica zatrudnionego lub wykonującego inną pracę zarobkową.

• Rodzic (obywatel Ukrainy)  będzie musiał przedstawić zaświadczenie lub oświadczenie o podjęciu zatrudnienia.

Dla przypomnienia – Kto to jest dzienny opiekun?

Dziennym opiekunem jest osoba fizyczna:

1) prowadząca działalność na własny rachunek albo

2) zatrudniana przez podmioty prowadzące żłobki i kluby dziecięce, na podstawie umowy o pracę albo umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Pełnienie funkcji dziennego opiekuna wymaga zgłoszenia do wykazu prowadzonego przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta,

Dzienny opiekun sprawuje opiekę nad dziećmi w wieku od ukończenia 20 tygodnia życia.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce sprawowania opieki przez dziennego opiekuna, sprawuje nadzór nad dziennym opiekunem w zakresie warunków i jakości świadczonej opieki.