Wysokość emerytury ustalanej wg tzw. nowych zasad wymiaru, określonych w art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383, z późn. zm.) stanowi kwota będąca wynikiem podzielenia podstawy obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku osoby przechodzącej na emeryturę.

Czynnikiem, który znacząco wpływa na wysokość emerytury jest waloryzacja składek emerytalnych oraz kapitału początkowego, które są składnikami podstawy obliczenia emerytury. Ich waloryzację przeprowadza się systemem rocznym do czasu, gdy ubezpieczony zgłosi wniosek o emeryturę. Metoda rocznej waloryzacji nie uwzględnia przyrostu przypisu składek w ostatnich miesiącach przed przejściem na emeryturę, dlatego składki i kapitał początkowy waloryzuje się dodatkowo kwartalnie za okres, za który nie były objęte waloryzacjami rocznymi. Mechanizm rocznej waloryzacji jest zatem uzupełniony waloryzacją kwartalną, która ma na celu zabezpieczenie stanu konta ubezpieczonego przed dewaluacją w okresie, za który nie można już przeprowadzić waloryzacji rocznej.

W przypadku ustalania wysokości emerytury w okresie od stycznia do maja i od lipca do grudnia danego roku, składki zapisane na koncie ubezpieczonego po 31 stycznia roku, za który była przeprowadzona ostatnia waloryzacja roczna, jak również kapitał początkowy i składki zewidencjonowane we wcześniejszym okresie, poddane ostatniej waloryzacji rocznej, podlegają waloryzacjom kwartalnym, o których mowa w art. 25 a ust. 2 ustawy emerytalnej.

Jeżeli ustalenie emerytury następuje w II kwartale danego roku, ale przed terminem waloryzacji rocznej, której dokonuje się 1 czerwca, to kwota składek i kapitału początkowego, która podlegała waloryzacji rocznej przeprowadzonej 1 czerwca poprzedniego roku podlega dodatkowo waloryzacji kwartalnej, na zasadach określonych w art. 25a ust. 2 pkt 2 ustawy emerytalnej. Jeśli  natomiast ustalenie emerytury następuje w czerwcu, to kwota składek i kapitału początkowego, która podlegała ostatniej waloryzacji rocznej przeprowadzonej 1 czerwca tego roku, nie podlega dodatkowo waloryzacji kwartalnej, ponieważ kwoty zwaloryzowane w ujęciu rocznym nie mogą być jednocześnie waloryzowane za ten sam okres w ujęciu kwartalnym.

W niekorzystnej sytuacji są zazwyczaj osoby, które mają emeryturę przyznaną w czerwcu. Emerytura tych osób może być niższa dlatego, że suma wskaźników waloryzacji kwartalnej, którymi zostałyby objęte jej składki emerytalne oraz kapitał początkowy przy przejściu na emeryturę w kwietniu lub maju, jest zwykle wyższa od wskaźnika waloryzacji rocznej. Jest to spowodowane wysokim wskaźnikiem waloryzacji za I kwartał danego roku. W pierwszym kwartale roku wzrost przypisu składek w stosunku do czwartego kwartału poprzedniego roku jest wyższy niż w pozostałych kwartałach w związku z kumulacją periodycznych wypłat wynagrodzeń w I kwartale roku. Oznacza to, że wskaźnik waloryzacji składek za I kwartał danego roku jest zwykle wyższy niż roczny wskaźnik waloryzacji składek. Im większa jest ta różnica, tym waloryzacja kwartalna składek jest korzystniejsza od waloryzacji za ten sam okres w ujęciu rocznym. W konsekwencji, przejście na emeryturę
w czerwcu może być mniej korzystne niż w pozostałych miesiącach II kwartału danego roku.

Z uwagi na  utrzymywanie się tej  tendencji, doradcy emerytalni oraz pracownicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przyjmujący wnioski o świadczenia emerytalne informują każdą osobę zgłaszającą wniosek w czerwcu, że jeśli przejdzie na emeryturę chociażby o jeden miesiąc później, to uzyska wyższą kwotę emerytury. Przyszli emeryci mają też możliwość skorzystania z kalkulatora emerytalnego zamieszczonego na stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w celu porównania wysokości kwot emerytury obliczonych dla poszczególnych miesięcy roku, w którym planują zakończyć pracę i przejść na emeryturę. Są to wprawdzie kwoty hipotetyczne, ale doskonale obrazują różnice w wysokości emerytury w zależności od miesiąca przejścia na emeryturę. Akcja informacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przynosi efekty. Na wzrost świadomości ubezpieczonych o znaczeniu daty przejścia na emeryturę wskazuje też to, że do  Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wpływa znacznie mniej korespondencji w tej sprawie.

Osoby negujące prawidłowość decyzji organów rentowych ustalających wysokość emerytury przyznanej w czerwcu, korzystają z możliwości dochodzenia swoich roszczeń na drodze sądowej. W orzecznictwie sądów powszechnych nie ukształtowała się jeszcze jednolita wykładnia przepisów określających zasady waloryzacji składek emerytalnych i kapitału początkowego w przypadku ustalania prawa do emerytury w czerwcu. Oprócz wyroków potwierdzających prawidłowość decyzji organów rentowych są również wyroki przyznające rację skarżącym.

Problem tzw. emerytur czerwcowych jest przez resort wnikliwie analizowany w celu rozważenia możliwości korekty obowiązujących regulacji w tym zakresie.