·              W dniu 19 marca 2019 roku, w Centrum Partnerstwa Społecznego „Dialog”, odbyło się spotkanie z przedstawicielami Krajowej Sekcji Pracowników Pomocy Społecznej NSZZ „Solidarność”;

·              a w dniu 26 marca 2019 roku z przedstawicielami Ogólnopolskiego Komitetu Protestacyjnego Pracowników Pomocy Społecznej.

Resort rodziny również pisemnie odnosił się do zgłaszanych przez stronę związkową postulatów. Odpowiedzi udzielano zarówno przedstawicielom Ogólnopolskiego Komitetu Protestacyjnego Pracowników Pomocy Społecznej, jak i Krajowej Sekcji Pracowników Pomocy Społecznej NSZZ „Solidarność”, a także sekcjom regionalnym.

Uznając, że wszystkie zainteresowane strony powinny wspólnie podjąć prace nad nowymi rozwiązaniami z zakresie pomocy społecznej, w tym zgłaszanymi przez związki zawodowe postulatami, Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Elżbieta Rafalska złożyła wniosek do Pani Doroty Gardias – Przewodniczącej Rady Dialogu Społecznego o powołanie działającego w Ramach Rady Dialogu Społecznego, Zespołu ds. usług publicznych, podzespołu ds. pracowników socjalnych i pracowników domów pomocy społecznej.

Ponieważ zakres postulatów wykracza poza właściwość rządu (pracownicy pomocy społecznej są pracownikami samorządowymi), do grona proponowanego podzespołu zaproszeni będą także przedstawiciele strony samorządowej.

Należy podkreślić, że podstawą ustalania poziomu wynagrodzenia pracowników samorządowych w zależności od zajmowanego stanowiska, posiadanego wykształcenia oraz stażu pracy są przepisy wydane na podstawie ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 902, z późn. zm.), określające zasady wynagradzania tej grupy pracowników, tj.:

·              rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 936),

·              regulamin wynagradzania wydawany przez pracodawcę samorządowego.

Przy czym rozporządzenie Rady Ministrów określa jedynie minimalny miesięczny poziom wynagrodzenia zasadniczego. Stąd, zarówno tabela wynagrodzenia zasadniczego (zał. nr 1 do rozporządzenia) jak i kategorie zaszeregowania na poszczególnych stanowiskach pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę (zał. nr 3 do rozporządzenia), określają minimum w odniesieniu do wynagrodzenia zasadniczego.

Kształtowanie całkowitej wysokości wynagrodzenia pracowników pozostaje w gestii pracodawców samorządowych. Instrumentem prawnym umożliwiającym kształtowanie przez pracodawców wynagrodzeń pracowników samorządowych jest – wymieniony wyżej – regulamin wynagradzania, wydawany na podstawie art. 39 ustawy o pracownikach samorządowych.

Pracodawca samorządowy ma swobodę w prowadzeniu zakładowej polityki płac i kształtowaniu całkowitej wysokości wynagrodzenia pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, stosownie do potrzeb i możliwości finansowych Pracodawca zatrudniając pracownika, ustala dla niego odpowiednie wynagrodzenie, z uwzględnieniem posiadanych środków na wynagrodzenia. Rada Ministrów przyjęła założenie, że pracodawcy będą samodzielnie ustalać stawki wynagrodzenia zasadniczego, które nie mogą być niższe niż określone w tym rozporządzeniu. Tzw. widełki zaszeregowania, dają możliwość tworzenia przez pracodawcę funduszu premii i funduszu nagród pozwalają mu na elastyczne tworzenie zakładowej polityki płacowej, uwzględniającej specyfikę pracy pracowników socjalnych oraz rozszerzające się zakresy obowiązków, którymi są oni obciążani.

Odnosząc się natomiast do dodatku 250 zł, uprzejmie informujemy, że zgodnie z art. 121 ust. 3a ustawy o pomocy społecznej pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy w samorządowych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, do którego podstawowych obowiązków należy świadczenie pracy socjalnej w środowisku, w tym przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych poza siedzibą jednostki, przysługuje wypłacany co miesiąc dodatek do wynagrodzenia w wysokości 250 zł.

Finansowanie i wypłacanie ww. dodatku jest zadaniem własnym gmin  i powiatów finansowanym z ich dochodów własnych.  Podwyższenie kwoty tego dodatku w praktyce skutkowałoby obciążeniem budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

Jednostki samorządu terytorialnego mogą wnioskować do wojewodów o dofinansowanie zadań własnych na podstawie art. 115 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, w tym między innymi na wypłatę dodatku dla pracowników socjalnych. Zadanie to jest wspierane przez budżet państwa od 2006 roku. W 2018 r. przeznaczono na ten cel ponad 46 mln zł.

Warto przypomnieć, że w 2017 i 2018 roku minister rodziny, pracy i polityki społecznej Elżbieta Rafalska wystosowała apel do władz samorządowych o podwyższenie wynagrodzenia dla pracowników socjalnych, który spotkał się ze zrozumieniem samorządowców, o czym świadczą docierające do ministerstwa informacje.

System wsparcia materialnego rodzin uwzględnia realizację przez gminę zadań zleconych określonych przepisami:

1.            ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci,

2.            ustawa o świadczeniach rodzinnych,

3.            ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów,

4.            ustawa o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, art. 10 ustawy,

5.            ustawa o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”,

6.            ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,

7.            rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków realizacji rządowego programu „Dobry start”.

Każdy z tych aktów prawnych określa wysokość przysługujących gminie z budżetu państwa środków na koszty obsługi systemów wsparcia materialnego rodzin (w szczególności rodzin z dziećmi na utrzymaniu). Co ważne samorządy nie wykorzystują w całości środków przeznaczanych na koszty obsługi.

Jak wynika z danych Ministerstwa jedynie 186 pracowników socjalnych na ponad 19 tys. pracowników socjalnych jest zaangażowanych w realizacje programu Rodzina 500+.

Wartość wskaźnika odpisu na koszty obsługi wynosi od 1 proc. otrzymanej dotacji w przypadku dodatku wychowawczego i dodatku do zryczałtowanej kwoty, poprzez 1,5 proc. otrzymanej dotacji w przypadku świadczenia wychowawczego, do 3 proc. otrzymanej dotacji w przypadku świadczeń rodzinnych, świadczenia z funduszu alimentacyjnego, zasiłku dla opiekuna oraz jednorazowego świadczenia w kwocie 4 tys. zł.

W przypadku świadczenia dobry start zastosowano innowatorskie rozwiązanie, zgodnie z którym samorząd nie mniej niż 80% kwoty za obsługę programu jest zobowiązany przeznaczyć na pokrycie kosztów wynagrodzeń i innych środków dla osób realizujących ten program.

Rozszerzenie od 1 lipca 2019 roku Programu „Rodzina 500+” na wszystkie dzieci do ukończenia 18. roku życia (zniesieniu kryterium dochodowego w przypadku pierwszego dziecka) spowoduje, jak się szacuje, wzrost przysługujących gminom jeszcze w 2019 roku środków na obsługę Programu „Rodzina 500+” o ok. 25 proc., tj. o 82 mln zł (w 2020 roku o ok. 30 mln zł), w stosunku do obecnych uwarunkowań prawnych jego realizacji.

Wzrost ten nastąpi przy jednoczesnym ograniczeniu nakładu pracy i kosztów związanych z ustalaniem prawa do świadczenia wychowawczego (likwidacja konieczności przeprowadzania testu dochodowego w przypadku pierwszego dziecka, likwidacja przygotowywania i wysyłania decyzji przyznającej prawo do świadczenia wychowawczego, postępująca i znacząca cyfryzacja procesu składania wniosków o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego oraz procesu weryfikacji uprawnienia i przyznania prawa do świadczenia).

Po wprowadzeniu powszechności Programu „Rodzina 500+”, gminom na koszty obsługi wszystkich systemów wsparcia materialnego rodzin przysługiwać będzie w 2020 roku 833 mln zł.