Nowelizacja przepisów ustawy o pomocy społecznej w zakresie pomocy osobom bezdomnym miała na celu m. in. zapobieganie sytuacjom, jaka miała miejsce w Zgierzu. Art. 48a ust. 5 ustawy stanowi, że w placówkach dla osób bezdomnych, tj. w ogrzewalniach, noclegowniach i schroniskach mogą przebywać „osoby zdolne do samoobsługi”. Ustawodawca nie zdefiniował tego pojęcia, ponieważ każdą sytuację osoby bezdomnej kierowanej do placówki należy rozpatrywać indywidualnie. Jednak za osobę zdolną do samoobsługi można uznać taką, która bez pomocy innych osób jest w stanie zaspokoić swoje podstawowe potrzeby życiowe w zakresie odżywiania, pielęgnacji ciała i przemieszczania się. Nie można wskazać szczegółowego katalogu chorób czy stopni niepełnosprawności, który uprawniałby do jednoznacznego stwierdzenia, czy dana osoba jest zdolna do samoobsługi czy też nie.

Z pewnością nie są to więc osoby, które nie mogą samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu i w związku z tym wymagają całodobowej opieki. Osobom takim przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej lub mieszkaniach chronionych. Z danych, które są w posiadaniu Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, wg stanu na dzień 31 grudnia 2015 r., wynika, że wolnych miejsc w domach pomocy społecznej było 1.165.

Działalność gospodarcza w zakresie prowadzenia placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku może być prowadzona po uzyskaniu zezwolenia wojewody.

Podmiot prowadzący bez zezwolenia placówkę zapewniającą całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, w której przebywa więcej niż 10 osób – podlega karze pieniężnej w wysokości 20 tys. zł. Kara może być ponowiona  - w razie niezaprzestania prowadzenia placówki wojewoda nakłada kolejną karę w wysokości
40 tys. zł. 

W postępowaniach dotyczących ustalenia prowadzenia działalności bez zezwolenia bada się rodzaj faktycznie prowadzonej działalności i jej zakres (całodobowa opieka nad osobami niepełnosprawnymi, przewlekle chorymi lub osobami w podeszłym wieku). Nazwa przyjęta dla danej placówki (dom opieki, dom spokojnej starości, pensjonat, schronisko, noclegownia itp.) nie ma decydującego znaczenia dla ustalenia obowiązku uzyskania zezwolenia, gdyż konstrukcja art. 67 wskazuje na działalność rzeczywiście prowadzoną, a nie na deklarację podmiotu prowadzącego. Powyższy przepis pozwala więc na karanie podmiotów, które chciałyby ominąć wymogi ustawy.

Kary finansowe nie są więc związane z nowelizacją ustawy o pomocy społecznej, która weszła w życie 5 września br. W ustawie o pomocy społecznej zapisy odnośnie kar finansowych obowiązują od 2004 roku.

W ślad za apelem Pani Minister E. Rafalskiej, jaki ukazał się na stronie internetowej MRPiPS, zostały wystosowane pisma do wszystkich Wojewodów z prośbą o wzmożenie działań  kontrolnych i nadzoru dotyczących prowadzenia placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, o których mowa w art. 67-69 o pomocy społecznej. Ponadto skierowano pismo do wójtów, burmistrzów i prezydentów miast o podjęcie ścisłej współpracy z Wojewodami w celu identyfikacji podmiotów prowadzących bez zezwolenia placówki zapewniające całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku lub takich, w których pomimo zezwolenia na prowadzenie takiej działalności,  zachodzi podejrzenie o naruszenie praw osób w nich przebywających.