Ustawa z 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz niektórych innych ustaw, została opublikowana w Dzienniku Ustaw w dniu 17 sierpnia 2017 r. (poz. 1543); natomiast weszła w życie z dniem 1 stycznia 2018 r. Dłuższe niż zwykle vacatio legisspowodowane było między innymi potrzebą zapewnienia czasu na  przygotowanie powiatowych urzędów pracy do stosowania nowych przepisów.

Ponadto, właśnie w celu uniknięcia między innymi „komplikacji dla polskiej gospodarki [1]” w związku z wejściem w życie nowych ścieżek zatrudniania cudzoziemców, wprowadzono tzw. okres przejściowy”, czyli przepis umożlwiający w całym 2018 roku pracę cudzoziemców na starych zasadach na podstawie oświadczeń, które zostały zarejestrowane przez powiatowe urzędy pracy (PUP) do końca grudnia 2017 r. (art. 11 ww. ustawy). Informacje o tej możliwości (tzw. okresie przejściowym) były publicznie dostępne i przypominane przez MRPiPS, między innymi na stronie głównej, od czasu przyjęcia nowych przepisów do końca ubiegłego roku. Link do tych informacji zamieszczony był także od października 2017 r. również na stronach MRiRW.
Na przełomie września i października 2017 r. oraz na początku listopada MRPiPS,  przeprowadziło 3 cykle trzydniowych szkoleń dla ok. 100 trenerów multiplikatorów z powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy, którzy następnie - na podstawie umów MRPiPS z Marszałkami Województw – przeszkolili w IV kwartale 2017 r. pracowników powiatowych urzędów pracy.

Przygotowane zostały – w specjalnej zakładce - informacje na stronie MRPiPS nt. nowych przepisów (w tym w formie pytań i odpowiedzi), a także na bieżąco publikowane są dodatkowe wyjaśnienia dla PUP na wewnętrznym wortalu Publicznych Służb Zatrudnienia.

Odnośnie treści artykułu warto wskazać na nieścisłości i nieprawdziwe informacje:

1.      Autor artykułu nie rozróżnia dwóch ścieżek, które są stosowane po 1 stycznia 2018 r. czyli  oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi i zezwolenia na pracę sezonową [2], dla których i procedura i wymagania odnośnie potrzebnych dokumentów są nieco inne. 

2.      Nie jest prawdą, że po 1 stycznia 2018 r. nie można wpisać oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi do ewidencji, jeżeli cudzoziemiec przebywa poza terytorium Polski. Na gruncie obowiązujących przepisów dotyczących wpisu oświadczeń do ewidencji oświadczeń błędne jest stanowisko, jakoby wpis oświadczenia do ewidencji oświadczeń był uzależniony od pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Taki wymóg nie obowiązywał przed dniem 1 stycznia 2018 r. i nie obowiązuje obecnie.

Podobnie w przypadku pracy sezonowej, w razie nieobecności cudzoziemca wydawane jest zaświadczenie o wpisie do ewidencji pracy sezonowej, na podstawie którego cudzoziemiec może uzyskać wizę lub wjechać w ramach ruchu bezwizowego (vide art. 88p ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy). 

Inną kwestią jest natomiast możliwość wjazdu na terytorium Polski okazując oświadczenie, na podstawie którego cudzoziemiec nie zamierza wykonywać pracy. W takim przypadku funkcjonariusze Straży Granicznej mogą zakwestionować dokument, który nie potwierdza rzeczywistego celu wjazdu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i odmówić wjazdu.

 „Cudzoziemcy z sześciu krajów, których dotyczy uproszczona procedura zatrudniania (Białoruś, Rosja, Ukraina, Mołdawia, Gruzja, Armenia) nie musieli do tej pory przebywać w Polsce, żeby pracodawca mógł zarejestrować oświadczenie o zamiarze powierzenia im pracy. Teraz się to zmieniło. Osoba posiadająca paszport biometryczny lub wizę musi być na terenie Polski, żeby oświadczenie o zamiarze jej zatrudnienia można było zarejestrować. A to oznacza, że przez około 7 dni cudzoziemiec musi przebywać w Polsce bez możliwości podjęcia pracy.”

3.      Nie jest prawdą, że na podstawie przepisów obowiązujących w 2017 r. zmiana pracodawcy nie wymagała zarejestrowania przez nowego pracodawcę w powiatowym urzędzie pracy nowego oświadczenia. Każdorazowo nowy pracodawca musiał zarejestrować oświadczenie, w przeciwnym razie praca cudzoziemca była nielegalna.

Zgodnie z § 1 pkt 20 Rozporządzenia MPiPS z dnia 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę(Dz. U. z 2015 r. poz. 588), powierzenie cudzoziemcowi wykonywania pracy na terytorium RP bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę jest dopuszczalne w przypadku cudzoziemców będących obywatelami Republiki Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy, wykonującymi pracę przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, niezależnie od liczby podmiotów powierzających im wykonywanie pracy, jeżeli przed podjęciem przez cudzoziemca pracy powiatowy urząd pracy, właściwy ze względu na miejsce pobytu stałego lub siedzibę podmiotu powierzającego wykonywanie pracy, zarejestrował pisemne oświadczenie tego podmiotuo zamiarze powierzenia wykonywania pracy temu cudzoziemcowi, określającenazwę zawodu, miejsce wykonywania pracy, datę rozpoczęcia i okres wykonywania pracy, rodzaj umowy stanowiącej podstawę wykonywania pracy oraz wysokość wynagrodzenia brutto za pracę, informujące o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych w oparciu o lokalny rynek pracy oraz o zapoznaniu się z przepisami związanymi z pobytem i pracą cudzoziemców, a praca ta wykonywana jest na podstawie pisemnej umowy na warunkach określonych w oświadczeniu.

Po 1 stycznia 2018 r. nie tylko nie wprowadzono utrudnień w tym zakresie, ale dodano ułatwienie dla agencji pracy tymczasowej, które nie muszą już zgłaszać nowego oświadczenia celem wpisu do ewidencji, jeśli zmienił się pracodawca użytkownik, a pozostałe warunki pracy są takie same jak w zarejestrowanym już wcześniej oświadczeniu dotyczącym pracy u innego pracodawcy użytkownika (vide art. 88z ust. 12 pkt 4 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy).

Dodatkowym ułatwieniem po 1 stycznia 2018 r. w przypadku przedłużenia pracy sezonowej cudzoziemca u nowego pracodawcy, jest uznanie pracy danego cudzoziemca na warunkach określonych we wniosku o przedłużenie zezwolenia na pracę sezonową do dnia wydania decyzji starosty, przez okres 30 dni liczonych od dnia złożenia wniosku, który nie zawiera braków formalnych (vide art. 88u ust. 5 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy).

„(…) problem pojawi się w  momencie, gdy pracownik przebywający na Ukrainie będzie chciał zmienić pracodawcę. Do tej pory liczył się sam fakt posiadania oświadczenia. Teraz osoba, która posiada dokument od jednego pracodawcy, nie może z niego skorzystać i przyjechać do Polski pracować dla kogoś innego. W tym celu musi pojawić się w Polsce i zarejestrować dokument u nowego pracodawcy. To kolejna administracyjna trudność.”                

4.      Nie jest prawdą jakoby odpowiedzialność za prawidłowość danych wpisanych do oświadczenia przed dniem 1 stycznia br. odpowiadał pracodawca, a obecnie taka odpowiedzialność spoczywa na urzędniku. Podmiot składający oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy, tak jak dotychczas, jest obowiązany do zachowania należytej staranności w wypełnieniu formularza oświadczenia. Urzędnik ma natomiast obowiązek sprawdzenia okoliczności, które uzasadniają dokonanie wpisu oświadczenia do ewidencji oświadczeń, w tym weryfikacji danych podmiotu powierzającego wykonywanie pracy oraz danych cudzoziemca, który podejmie pracę na podstawie oświadczenia.  W tym celu przewidziano obowiązek  przedłożenia dokumentu potwierdzającego tożsamość podmiotu powierzającego wykonywanie pracy, jeżeli jest on osobą fizyczną oraz dokumentu podróży potwierdzającego tożsamość cudzoziemca. Taka weryfikacja przyczyni się m.in. do zapobiegania nadużyciom polegającym na składaniu przez niektóre podmioty oświadczeń dla pozoru oraz pozwoli uniknąć wielu trudności, które mogą się pojawić w związku z nieprawidłową transkrypcją danych cudzoziemca.  Zgodnie z § 7 ust. 3 pkt 2 rozporządzenia Ministra Rodziny Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca oraz wpisu oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy do ewidencji oświadczeń wymagane jest przedłożenie kopii wszystkich wypełnionych stron z dokumentu podróży cudzoziemca, a w przypadku gdy cudzoziemiec nie przebywa na terytorium Polski kopii stron paszportu z jego danymi osobowymi.

Wcześniej pomimo braku przepisów proceduralnych wymóg ten był stosowany w praktyce rejestracji oświadczeń o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi „na starych zasadach”. Nowe przepisy wzmacniają ochronę proceduralną osób składających oświadczenia. Na odmowę wpisu oświadczenia do ewidencji wydawaną w formie decyzji administracyjnej, będzie przysługiwało odwołanie do ministra właściwego ds. pracy.

Do oświadczenia należy dołączyć także dowód uiszczenia wpłaty, o której mowa w art. 90a ust. 1a ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz oświadczenie podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi dotyczące okoliczności, o których mowa w art. 88z ust. 5 pkt 1-6 ustawy o promocji (…) tzw. „oświadczenie o niekaralności”.

Na marginesie warto dodać, że 50% z opłat za rozpatrzenie wniosku stanowi dochód powiatu, który starosta może przeznaczyć na wzmocnienie kadrowe PUP, bowiem wpływy z tego tytułu będą wprost proporcjonalne do obciążenia danego urzędu.

Odnosząc się do poruszonej w artykule kwestii liczby stron, które należy dostarczyć do urzędu należy zwróć uwagę, że zakres danych zawartych we wzorze formularza oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracyjest co do zasady tożsamy z danymi wymaganymi w związku oświadczeniem o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi, które do 31 grudnia 2017 r. funkcjonowało zgodnie z wzorem rekomendowanym przez ministra właściwego ds. pracy. Najważniejsze różnice to: dodano pole „e-mail”, dotyczące pracodawcy, dodano „wysokość wynagrodzenia brutto określonego stawką godzinową lub miesięczną” (poprzednio – jedynie „wysokość wynagrodzenia brutto”), pole „stanowisko / rodzaj pracy wykonywanej przez cudzoziemca” jest obowiązkowe (było opcjonalne), dodano pole „wymiar czasu pracy (etat) / liczba godzin pracy w tygodniu lub miesiącu”, dodano pole „obywatelstwo” i usunięto pola służące do zakreślenia wyboru obywatelstwa 6 państw, dodano pole „płeć” dotyczące cudzoziemca, dodano pola „data wydania”, „data ważności” dokumentu podróży cudzoziemca, usunięto pole „państwo, obwód i miejscowość stałego zamieszkania”, podmiot już nie składa oświadczenia o tym, że nie ma możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy, usunięto pole „organ, który wydał wizę, kartę pobytu”.

Natomiast we wzorze oświadczenia składanego przez agencję pracy tymczasowej dodano dane dot. pracodawcy użytkownika: nazwa/imię imiona i nazwisko; adres; tel./faks/e-mail oraz nr wpisu do KRAZ.