Lubelski Urząd Wojewódzki w Lublinie

Symbolicznym upamiętnieniem było złożenie wieńca przez wojewodę lubelskiego przy tablicy pamiątkowej na kamienicy przy ul. Krakowskie Przedmieście w Lublinie. Tam spędziła młodość bł. Marta Wołowska – niepokalanka, zamordowana 19 grudnia 1942 r. za pomoc ludności żydowskiej.

Składam głęboki pokłon wszystkim Polakom ratujących Żydów w czasie okupacji. Warto zaznaczyć, że około 7 tys. Polaków honorowanych jest tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, ale to nie wszyscy, którzy narażali swoje życie i życie najbliższych. Tych Polaków było znacznie więcej. Przykładem ofiary jest bł. Marta Wołowska, ta, którą beatyfikował Jan Paweł II w 1999 r. w Warszawie

– podkreślał wojewoda lubelski Lech Sprawka.

Obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów w czasie okupacji są ważnym elementem pamięci historycznej, a równocześnie procesem uwrażliwienia we współczesnym świecie. Najlepszym tego przykładem jest to, co dzieje się na Ukrainie i w miejscach, gdzie toczą się działania zbrojne i gdzie niewinny człowiek narażony jest na śmierć i utratę poczucia godności, tej, o której nauczał nas papież

– dodał wojewoda Lech Sprawka.

Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką został ustanowiony świętem państwowym na mocy ustawy Sejmu RP z 6 marca 2018 r. 24 marca został wybrany dla upamiętnienia zbrodni dokonanej na rodzinie Ulmów przez niemiecką żandarmerię w Markowej, na Podkarpaciu. Niemcy zamordowali rodziców, ich dzieci i 8 ukrywających się u nich Żydów.

W treści ustawy zapisano: w hołdzie Obywatelom Polskim – bohaterom, którzy w akcie heroicznej odwagi, niebywałego męstwa, współczucia i solidarności międzyludzkiej, wierni najwyższym wartościom etycznym, nakazom chrześcijańskiego miłosierdzia oraz etosowi suwerennej Rzeczypospolitej Polskiej, ratowali swoich żydowskich bliźnich od zagłady zaplanowanej i realizowanej przez niemieckich okupantów.

Podczas II wojny światowej Józef i Wiktoria Ulmowie wraz z dzieci mieszkali w podkarpackiej wsi Markowa koło Łańcuta, prowadzili gospodarstwo.

W Markowej żyło około 20 rodzin żydowskich. W pierwszej połowie 1942 r. większość z nich została wywieziona i zamordowana w ośrodku zagłady w Bełżcu, bądź rozstrzelana na miejscu, od lipca trwały „polowania” na ukrywających się, którzy usiłowali przeczekać w lasach i polach trwającą w regionie akcję eksterminacyjną. Józef Ulma pomagał jednej z rodzin przy konstruowaniu takiej kryjówki.

Jesienią 1942 r. do domu Ulmów przyszła żydowska rodzina Goldmanów z Łańcuta. Ulmowie udzielili im schronienia na poddaszu, osiem osób żyło u Ulmów przez ponad rok.

Tuż przed świtem 24 marca 1944 r. do Markowej przyjechali z Łańcuta niemieccy żandarmi. Oprawcy wiedzieli, w jakim celu jadą do Markowej i kogo tam szukają. Znaleźli ukrywających się Żydów. Z rąk żandarmów zginęli wszyscy członkowie rodziny: Józef Ulma, jego żona Wiktoria będąca w zaawansowanej ciąży, ich sześcioro dzieci oraz wszyscy ukrywający się Żydzi.

W 1995 r. Józef i Wiktoria Ulmowie otrzymali pośmiertnie tytuł Sprawiedliwi wśród Narodów Świata. 15 lat później prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Zgodnie z decyzją Papieża Franciszka dziewięcioro członków rodziny Ulmów zostanie beatyfikowanych 10 września 2023 r. Będzie to pierwszy przypadek w historii Kościoła, kiedy beatyfikowani zostaną małżonkowie, dzieci, i dziecko nienarodzone.

Wśród odznaczonych najwyższym izraelskim odznaczeniem cywilnym, nadawanym nie-Żydom, największą liczbę stanowią Polacy. Medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata przyznawany jest przez Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Jad Waszem. Tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata przyznawany jest od 1963 r.