Lubelski Urząd Wojewódzki w Lublinie

Wystąpienie wojewody lubelskiego Lecha Sprawki podczas obchodów Narodowego Święta Niepodległości 11 listopada 2023 roku w Lublinie.

 

Szanowni Państwo,

Drodzy mieszkańcy Lublina i województwa lubelskiego,

po raz kolejny obchodzimy rocznicę odzyskania niepodległości. Po raz kolejny zadajemy sobie pytanie dlaczego musieliśmy tę niepodległość odzyskiwać? Co sprawiło, że przez 123. lata na mapie Europy i świata nie było Państwa Polskiego?

Kiedy sięgamy do historii, nawet tej odleglejszej, znacznie wyprzedzającej końcówkę XVIII wieku, już wtedy funkcjonowały liczne przestrogi. Jedną z nich są „Kazania Sejmowe” ks. Piotra Skargi. Warto sięgnąć do jego słów, ponieważ okazały się one aktualne zarówno w końcówce XVIII wieku, ale również w latach poprzedzających II wojnę światową, a myślę, że i w obecnej sytuacji międzynarodowej warto je przypomnieć.

Ks. Piotr Skarga pisał tak:

Na sześciu głównych podstawach wznosić się powinien gmach państwa, którymi są: miłość Ojczyzny, płynąca z mniej zgoda współobywateli, religia katolicka, silny rząd, prawa sprawiedliwe i płynąca z nich moralność poddanych. W Polsce wszystkie te podstawy są zachwiane. Sześć chorób ciężkich toczy ciało Rzeczypospolitej.

To są słowa z przełomu XVI i XVII wieku, a więc ponad sto lat przed rozbiorami Polski. Warto zwrócić uwagę, że dwa pierwsze „Kazania Sejmowe” dotyczą – po pierwsze – miłości Ojczyzny, a po drugie – problematyki relacji między ludźmi.

W drugim „Kazaniu Sejmowym” ks. Piotr Skarga mówi o wartości miłości Ojczyzny. Po kazaniu o miłości Ojczyzny, musiało nastąpić kazanie o zgodzie, bo miłość rodzi zgodę, a bez zgody miłość być nie może. Związek tych dwóch kazań, z dwoma następnymi jest także widoczny.

Podporami moralnymi państwa są: miłość Ojczyzny i zgoda jej dzieci. Obejrzyjcie się proszę, na te szkody i utraty, które wam z niezgody urastają, bo naprzód drogi sobie wszystkie prawie zagrodzicie do poratowania tak nachylonej do upadku Ojczyzny swej i królestwa tego.

Warto pamiętać te słowa, ponieważ one sprawiły, że pomimo wielkiego dzieła Konstytucji Trzeciego Maja w końcówce XVIII wieku Polska na ponad 123 lata utraciła niepodległość. Zastanawiając się nad przyczynami, jaki to fenomen sprawił, że udało się w 1918 roku odzyskać niepodległość, warto odpowiedzieć na pytanie: za jaką przyczyną? A między innymi za tą przyczyną, że co prawda na krótki czas, ale udało się odnieść do tych wartości, które wynikają z cytowanych wcześniej „Kazań Sejmowych” ks. Piotra Skargi. Co prawda na krótki czas, ale zapanowała zgoda i jedność celu niezależnie od opcji politycznych, niezależnie od poglądów społecznych i gospodarczych.

Ukłon w stronę „ojców niepodległości”: Ignacego Paderewskiego, Józefa Piłsudskiego, Wincentego Witosa, Romana Dmowskiego, Wojciecha Korfantego. To oni potrafili ponad podziałami wspólnie działać na rzecz odzyskania niepodległości. Warto zwrócić szczególną uwagę na Ignacego Paderewskiego, który będąc znakomitym artystą, równocześnie prowadził bardzo intensywną działalność na rzecz interesów Polski. To jego zasługą było to, że prezydent Stanów Zjednoczonych Woodrow Wilson zawarł słynny punkt 13, w którym było wezwanie do odzyskania niepodległego Państwa Polskiego. To była wreszcie współpraca Ignacego Paderewskiego i Romana Dmowskiego w czasie Konferencji Wersalskiej. To Ignacy Paderewski m.in. negocjował porozumienia w momencie tworzenia się naszej państwowości po raz wtóry między Romanem Dmowskim i Józefem Piłsudskim. Te i inne okoliczności sprawiły, że Polska ponownie, radośnie zakwitła na mapie Europy.

Oczywiście, jak to w historii bywa, szybko pewne rzeczy idą w zapomnienie. Świadczą o tym chociażby słowa Józefa Piłsudskiego, wypowiedziane podczas pobytu w Lublinie, 11 stycznia 1920 roku:

Moi panowie, jednym z przekleństw naszego życia, jednym z przekleństw naszego budownictwa państwowego jest to, żeśmy się podzieli na kilka rodzajów Polaków, że mówimy jednym polskim językiem, ale inaczej nawet słowa polskie rozumiemy, żeśmy wychowali wśród siebie Polaków różnych gatunków Polaków z trudnością się porozumiewających.

Szanowni Państwo,

świętując radośnie 105. rocznicę odzyskania niepodległości warto pamiętać o przestrogach ks. Piotra Skargi, warto pamiętać te historie, które towarzyszyły odzyskaniu niepodległości już w tych pierwszych latach po jej odzyskaniu. Wszystkim współczesnym, szczególnie w tych trudnych uwarunkowaniach zewnętrznych, jakie w tej chwili mamy, warto o tym pamiętać. Zwróćmy uwagę na jakość debaty publicznej w Polsce, debaty politycznej pełnej wulgaryzmów, przekleństw, krzyków, wzajemnej agresji. Czy to nie jest pierwszy sygnał, że wkraczamy w jakiś bardzo niebezpieczny proces, gdzie w jego finale może pojawić się kolejne zagrożenie utraty niepodległości. Dlatego też przy okazji tego świętowania, czerpmy doświadczenia z przeszłości, tej, która znaczona jest również wspaniałymi czynami.

Warto zwrócić uwagę, że w ostatnich czterech latach każde obchody Narodowego Święta Niepodległości związane były z życzeniami lepszej przyszłości z aktualnymi problemami. 2020 rok – pandemia, bardzo niewiele osób było na Placu Litewskim i nadzieja, że w 2021 roku będzie pogodnie i radośnie. Niestety, wtedy pojawił się problem migracyjny na granicy polsko-białoruskiej i stan wyjątkowy. Kolejny rok 2022 – trudny moment w dziejach Europy, tragiczny w historii Ukrainy i dla nas bardzo niebezpieczny – wojna w Ukrainie. I wreszcie bieżący rok, kiedy oprócz tych dotychczasowych ognisk niepokojów, pojawia się kolejne na Bliskim Wschodzie.

Warto zwrócić uwagę, że społeczeństwa naszego miasta, województwa i Polski potrafiło zapomnieć o swarach i niezgodach niejednokrotnie bardzo ostro wyrażanych i być solidarnymi w działaniu na rzecz wspólnego celu. Ta było na początku pandemii, tak było wtedy, kiedy przyjmowaliśmy uchodźców z Ukrainy. Niech ta atmosfera współpracy wygrywa z atmosferą niezgody. Wszystkim mieszkańcom, wszystkim instytucjom, służbom mundurowym, samorządom chciałbym bardzo serdecznie podziękować za tę wspólnotę celu i działań w ostatnim okresie czterech lat tak mocno, niestety, bogatych w różne sytuacje kryzysowe. W tych sytuacjach wzajemnie razem zdaliśmy egzamin, zdajmy również ten najważniejszy związany z bezpieczeństwem naszego kraju.

„Omnia pro Patria” – „Wszystko dla Ojczyzny” – z tym przesłaniem świętujmy dzisiaj radośnie Narodowe Święto Niepodległości 11 Listopada.