Lubelski Urząd Wojewódzki w Lublinie

Zgodnie z art. 40 ust. 1 ustawy o drogach publicznych, zajęcie pasa drogowego na cele niezwiązane z budową, przebudową, remontem, utrzymaniem i ochroną dróg, wymaga zezwolenia zarządcy drogi, wydanego w drodze decyzji administracyjnej - zezwolenie nie jest wymagane w przypadku zawarcia umowy, o której mowa w art. 22 ust. 2, 2a lub 2c (art. 40 ust. 1).

W myśl art. 40 ust. 2 - w aktualnie obowiązującym brzmieniu - zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, dotyczy:

1. prowadzenia robót w pasie drogowym;
2. umieszczania w pasie drogowym liniowych urządzeń obcych;
3. umieszczania w pasie drogowym urządzeń obcych innych niż wymienione w pkt 2 oraz reklam;
4. zajęcia pasa drogowego na prawach wyłączności w celach innych niż wymienione w pkt 1-3 (art. 40 ust. 2).

Opłatę za zajęcie pasa drogowego w celu, o którym mowa w ust. 2 pkt 1 i 4, ustala się jako iloczyn liczby metrów kwadratowych zajętej powierzchni pasa drogowego, stawki opłaty za zajęcie 1 m2 pasa drogowego i liczby dni zajmowania pasa drogowego, przy czym zajęcie pasa drogowego przez okres krótszy niż 24 godziny jest traktowane jak zajęcie pasa drogowego przez 1 dzień (art. 40 ust. 4).

Opłatę za zajęcie pasa drogowego w celu, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, ustala się jako iloczyn liczby metrów kwadratowych powierzchni pasa drogowego zajętej przez rzut poziomy liniowego urządzenia obcego i stawki opłaty za zajęcie 1 m2 pasa drogowego pobieranej za każdy rok umieszczenia liniowego urządzenia obcego w pasie drogowym, przy czym za umieszczenie liniowego urządzenia obcego w pasie drogowym lub na drogowym obiekcie inżynierskim przez okres krótszy niż rok opłata obliczana jest proporcjonalnie do liczby dni umieszczenia liniowego urządzenia obcego w pasie drogowym lub na drogowym obiekcie inżynierskim (art. 40 ust. 5).

Opłatę za zajęcie pasa drogowego w celu, o którym mowa w ust. 2 pkt 3, ustala się jako iloczyn liczby metrów kwadratowych powierzchni pasa drogowego zajętej przez rzut poziomy urządzenia obcego innego niż wymienione w ust. 2 pkt 2", albo powierzchni reklamy, liczby dni zajmowania pasa drogowego i stawki opłaty za zajęcie 1 m2 pasa drogowego (art. 40 ust. 6).

Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, w drodze uchwały, ustala dla dróg, których zarządcą jest jednostka samorządu terytorialnego, wysokość stawek opłaty za zajęcie 1 m2 pasa drogowego. Stawki opłaty, o których mowa w ust. 4 i 6, nie mogą przekroczyć 10 zł za jeden dzień zajmowania pasa drogowego, a stawka opłaty, o której mowa w ust. 5, nie może przekroczyć 200 zł, z tym że w odniesieniu do obiektów i urządzeń infrastruktury telekomunikacyjnej stawki opłaty, o których mowa w ust. 4 i 6, nie mogą przekroczyć 0,20 zł za jeden dzień zajmowania pasa drogowego, a stawka opłaty, o której mowa w ust. 5, nie może przekroczyć 20 zł (art. 40 ust. 8).

Przy ustalaniu stawek, o których mowa w ust. 7 i 8, uwzględnia się:

1. kategorię drogi, której pas drogowy zostaje zajęty;
2. zajętą część drogi;
3. procentową wielkość zajmowanej szerokości jezdni;
4. rodzaj zajęcia pasa drogowego;
5. rodzaj urządzenia obcego umieszczonego w pasie drogowym (art. 40 ust. 9).

Zajęcie pasa drogowego o powierzchni mniejszej niż 1 m2 lub powierzchni pasa drogowego zajętej przez rzut poziomy liniowego urządzenia obcego lub innego urządzenia obcego mniejszej niż 1 m2 jest traktowane jak zajęcie 1 m2 pasa drogowego (art. 40 ust. 10).

Zatem w obecnym stanie prawnym, na podstawie art. 40 ust. 8 w zw. z art. 40 ust. 2, ust. 4, ust. 5 i ust. 6 ustawy o drogach publicznych organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego jest upoważniony do ustalenia wysokości stawek opłaty za zajęcie 1 m2 pasa drogowego w celu:

1. prowadzenia robót w pasie drogowym;
2. umieszczania w pasie drogowym liniowych urządzeń obcych;
3. umieszczania w pasie drogowym urządzeń obcych innych niż wymienione w pkt 2 oraz reklam;
4. zajęcia pasa drogowego na prawach wyłączności w celach innych niż wymienione w pkt 1-3.

W myśl art. 29 ustawy zmieniającej organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego dostosują, do dnia 20 września 2026 r., uchwały, o których mowa w art. 40 ust. 8 ustawy zmienianej w art. 3, do zmian wynikających z art. 3 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą (ust. 1). Uchwały, o których mowa w art. 40 ust. 8 ustawy zmienianej w art. 3 w brzmieniu dotychczasowym, zachowują moc i mogą być w tym czasie zmieniane (ust. 2).

Z przytoczonych regulacji wynika, że ustawodawca nałożył na organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego obowiązek dostosowania uchwał podjętych na podstawie art. 40 ust. 8 ustawy o drogach publicznych do zmian wprowadzonych w tej ustawie we wskazanym terminie - do dnia 20 września 2026 r.

Jednocześnie ustawodawca rozstrzygnął o zachowaniu w mocy uchwał podjętych na podstawie art. 40 ust. 8 ustawy o drogach publicznych w brzmieniu obowiązującym do dnia 21 września 2022r. oraz dopuścił - w okresie przejściowym - dokonywanie zmian w uchwałach zachowanych w mocy.

W uzasadnieniu ustawy zmieniającej wskazano, że w art. 29 projektu ustawy - proponuje się utrzymanie w mocy maksymalnie do dnia 20 września 2026 r. dotychczasowych uchwał wydanych przez organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego (JST) w sprawie wysokość stawek opłaty za zajęcie 1 m2 pasa drogowego. W międzyczasie ww. uchwały mogą oczywiście być zmieniane, zgodnie z obowiązującymi przepisami. W przypadku uchwał JST do czasu ich zmiany będzie miał zastosowanie przepis art. 26 ust. 1 projektu ustawy. Oznacza to, że wymienione w uchwale pojęcia zmieniane niniejszą ustawą wymienione w art. 26 ust. 1 staną się nowymi pojęciami czyli, np. chodniki i drogi dla pieszych staną się drogami dla pieszych, a obiekty budowlane niezwiązane z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego, urządzenia niezwiązane z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego, urządzenia infrastruktury technicznej niezwiązane z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego oraz obiekty budowlane i urządzenia niezwiązane z gospodarką drogową lub obsługą ruchu - staną się urządzeniami obcymi.

Zgodnie z art. 26 ustawy zmieniającej, z dniem 21 września 2022 r. istniejące:

1. chodniki i drogi dla pieszych - stają się drogami dla pieszych w rozumieniu art. 2 pkt 4a ustawy zmienianej w art. 7 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą;
2. drogi dla rowerów i pieszych - stają się drogami dla pieszych i rowerów w rozumieniu art. 2 pkt 4b ustawy zmienianej w art. 7 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą;
3. estakady i kładki dla pieszych - stają się wiaduktami lub mostami, o których mowa w art. 4 pkt 13 ustawy zmienianej w art. 3 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą;
4. jednopoziomowe skrzyżowania dróg publicznych - stają się skrzyżowaniami w rozumieniu art. 4 pkt 9 ustawy zmienianej w art. 3 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą;
5. przejazdy dla rowerzystów - stają się przejazdami dla rowerów w rozumieniu art. 2 pkt 12 ustawy zmienianej w art. 7 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą;
6. wielopoziomowe skrzyżowania dróg publicznych w postaci:
   • węzłów drogowych - stają się węzłami w rozumieniu art. 4 pkt 9a ustawy zmienianej w art. 3 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą,
   • przejazdów drogowych - stają się wiaduktami, o których mowa w art. 4 pkt 13 ustawy zmienianej w art. 3 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą;
7. obiekty budowlane niezwiązane z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego, urządzenia niezwiązane z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego, urządzenia infrastruktury technicznej niezwiązane z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego oraz obiekty budowlane i urządzenia niezwiązane z gospodarką drogową lub obsługą ruchu - stają się urządzeniami obcymi w rozumieniu art. 4 pkt 2b ustawy zmienianej w art. 3 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą (ust. 1). Zarządca drogi wprowadza odpowiednie zmiany, wynikające z ust. 1, w ewidencji dróg, o której mowa w art. 10 ust. 11 ustawy zmienianej w art. 3, w terminie do dnia 20 września 2024 r. (ust. 2). Organizacje ruchu zatwierdzone przez organ zarządzający ruchem przed dniem 21 września 2022 r., obejmujące swym zakresem chodniki, drogi dla pieszych, drogi dla rowerów i pieszych lub przejazdy dla rowerzystów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 2 i 5, zachowują ważność do czasu ich zmiany (ust. 3). W okresie od dnia 21 września 2022 r. do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 7 ust. 3a ustawy zmienianej w art. 7 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą nie jest wymagane oznakowanie drogi dla pieszych, której przeznaczenie dla pieszych jest oczywiste (ust. 4).

Należy podkreślić, że podejmując uchwałę wykonującą upoważnienie udzielone w art. 40 ust. 8 ustawy o drogach publicznych organ stanowiący zobowiązany jest dostosować treść przyjmowanych regulacji do zakresu upoważnienia
ustawowego wynikającego ze zmian wprowadzonych ustawą zmieniającą, obowiązującego w dacie podejmowania uchwały.

Tym samym zastąpienie dotychczas obowiązującej uchwały nowym aktem prawnym wymaga uwzględnienia całego zakresu delegacji ustawowej wynikającej z ustawy zmieniającej. W przypadku podjęcia uchwały zmieniającej – w okresie przejściowym do dnia 20 września 2022 r. – wprowadzane zmiany powinny respektować obowiązujące przepisy.

W konsekwencji uchwały podejmowane przez organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego w realizacji upoważnienia wynikającego z art. 40 ust. 8 ustawy o drogach publicznych będą podlegały ocenie zgodności z prawem
obowiązującym w dacie ich podjęcia tj. z uwzględnieniem zmian wprowadzonych ustawą zmieniającą.

Stosownie do treści art. 94 Konstytucji RP akty prawa miejscowego stanowione są na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie. W przypadku zmiany stanu prawnego, organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego są zobowiązane do uwzględnienia wytycznych wynikających ze zmian wprowadzonych w ustawie upoważniającej, a także przepisów przejściowych zawartych w ustawie zmieniającej.

Przedstawiając powyższe stanowisko, uprzejmie informuję, że będzie ono stosowane przy ocenie legalności uchwał podejmowanych na podstawie art. 40 ust. 8 ustawy o drogach publicznych.