Światowe Forum Miejskie
WUF11

O problemie mieszkaniowym mówi się w Polsce od lat – młodzi ludzie mają kłopot ze znalezieniem lokum w dobrej lokalizacji, w przystępnej cenie i na dobrych warunkach najmu lub kupna. Zazwyczaj za taki stan rzeczy odpowiedzialnością obarcza się działania lub zaniechania poszczególnych rządów. Tymczasem w walkę o poprawę sytuacji mieszkaniowej mogą włączyć się również samorządy lokalne, którym zależy na przyciągnięciu młodych, wykwalifikowanych specjalistów i budowaniu w ten sposób zamożności gminy.

Czy pamiętacie film „Truman Show” z końcówki lat 90.? W zeszłym roku minęła czterdziesta rocznica budowy Seaside, „rodzinnego miasta” głównego bohatera tej produkcji. Seaside jest uznawane za prototyp miasta powstałego według zasad „nowej urbanistyki” – reguł opracowanych w odpowiedzi na suburbanizację ogarniającą Stany Zjednoczone. Z perspektywy kilku dekad warto spojrzeć aktualność tej szkoły projektowej, której realizacje oceniane są niekiedy z przymrużeniem oka. Czy „nowa urbanistyka” daje szansę na nową jakość przedmieść? Czy pojawia się dzięki temu szansa na uporządkowanie nieładu podmiejskiego krajobrazu? Czy nowa fala „małomiasteczkowości” jest w stanie przywrócić blask przedmieściom pogrążonym w kryzysie?

Za każdym razem, gdy przy pomocy aplikacji zamawiamy przejazd samochodem, rezerwujemy mieszkanie na weekendowy wyjazd czy wypożyczamy miejską hulajnogę, uczestniczymy w rosnącym na znaczeniu segmencie gospodarki określanym mianem ekonomii współdzielenia (ang. sharing economy). Ta nowa, wymykająca się jednoznacznym definicjom forma korzystania z dóbr i usług jest istotna ze względu na jej oddziaływanie na kształt miast. Współczesny kontekst wyczerpywania się zasobów naturalnych oraz zmian klimatycznych wiąże się ze szczególną potrzebą poszukiwania nowych modeli gospodarczych, które gwarantować będą zrównoważony środowiskowo rozwój. Ekonomia współdzielenia może odegrać w tym procesie tak pozytywną, jak i negatywną rolę.

„Nie mamy problemów, doskonale sobie radzimy” – jeszcze kilka lat temu podobne stwierdzenia były jednymi z najczęstszych, jakie padały podczas rozmów z przedstawicielami polskich instytucji pracujących na co dzień z migrantami. Wskazanie trudności, dylematów, braku kompetencji – na przykład językowych – oraz środków finansowych stanowiło poważne wyzwanie, utożsamiano je z „przyznaniem się” do tego, co niedoskonałe. Doświadczenie zarówno Gdańska, jak i wielu innych polskich oraz europejskich samorządów pokazuje, że to właśnie diagnoza deficytów i potrzeb instytucji, organizacji oraz całych społeczności jest pierwszym, najważniejszym krokiem w kierunku zmiany i rozwoju.

Jak wspierać lokalne gospodarki? To pytanie, które zadają sobie zarówno samorządowcy, jak i mieszkanki oraz mieszkańcy miast. Pandemia COVID-19 pokazała, że w czasach kryzysu powinniśmy bardziej niż zwykle dbać o to, w jaki sposób wydajemy swoje pieniądze, ponieważ to od nas zależy, czy lokalne sklepy i lokale gastronomiczne przetrwają trudny okres. Na własne oczy mogliśmy zobaczyć, jak zmienia się krajobraz gospodarczy tak mniejszych, jak i większych miejscowości. Przetrwały biznesy, które mogły polegać na wsparciu lokalnych społeczności. Obecnie, kiedy powoli uczymy się nowej rzeczywistości, warto zastanowić się nad tym, jak możemy nie tylko systemowo podtrzymać odruchy wspierania przedsiębiorców w swoim sąsiedztwie, ale również wykorzystać je jako podstawę do kolejnych działań.

Nieruchomości – ze szczególnym uwzględnieniem zasobów mieszkaniowych – wydają się sektorem bardzo odpornym na wszelkie nowinki techniczne, zmiany i rozwiązania cyfrowe. Powoli jednak do naszych mieszkań wkraczają nowości, które poprawiają komfort życia i przynoszą spore oszczędności. Jakie technologiczne udogodnienia możemy już spotkać w polskich blokach i domach?

Miasta tworzą, pozyskują i wykorzystują ogromne ilości danych. Planowanie i wdrażanie strategii rozwoju miasta, podejmowanie decyzji administracyjnych, optymalizacja usług komunalnych, zarządzanie infrastrukturą i przestrzenią, mobilność, uszczelnianie podatków czy komunikacja społeczna – to obszary, w których miasta mogą zyskać dzięki umiejętnemu posługiwaniu się danymi najwięcej.

Otwartość instytucji publicznych, w tym przede wszystkim urzędów miast i gmin, to w XXI wieku konieczność. Wspieranie idei otwartej administracji wymaga jednak podążania za rozwijającym się otoczeniem oraz innowacjami technologicznymi. Wiele z nich można i należy wykorzystać w samorządach, ale przy każdej implementacji warto wsłuchiwać się w głosy mieszkańców, aby dostosować wprowadzane rozwiązania do ich potrzeb.

Koncepcja smart city wiąże się nierozerwalnie z postępem technologicznym, a przede wszystkim z wykorzystaniem dorobku cyfrowego w miastach. Obecnie praktycznie każde rozwiązanie stanowiące część tego dorobku wytwarza dane. Nieważne czy mówimy o nowym systemie informatycznym, aplikacji mobilnej czy inteligentnym koszu na śmieci – dane gromadzone są wszędzie i dotyczą one niemal każdej dziedziny życia. Wystarczy zwrócić uwagę na to, jak wiele informacji o użytkowniku zbiera urządzenie uznawane przez wielu za najlepszego przyjaciela człowieka – smartfon. Te ogromne, wręcz przytłaczające zasoby informacji można i należy wykorzystywać również do rozwiązywania problemów społeczności miejskiej.

Mobilność to jeden z najczęściej dyskutowanych „miejskich” tematów, a smart mobility jest obszarem smart city z największa liczbą realizacji w Polsce. Patrząc na dotychczasowe doświadczenia miast ze wdrażaniem nowoczesnych rozwiązań transportowych (od systemów sterowania ruchem po adaptacje nowych urządzeń, takich jak hulajnogi elektryczne) należy zastanowić się nad tym, na jakie wyzwania związane ze smart mobility powinny przygotować się polskie miasta w ciągu najbliższych pięciu lat.