Dostępność cyfrowa

Źródłem tych zasad są wytyczne WCAG (od angielskiego Web Content Accessibility Guidelines), ale odwołują się do nich także polskie przepisy prawa, które dotyczą dostępności cyfrowej.

Zgodnie z tą zasadą każdy element strony internetowej i aplikacji mobilnej powinien być postrzegalny przez użytkowników za pomocą dostępnych im zmysłów. Dzięki stosowaniu tej zasady także osoby z ograniczeniami wzroku lub słuchu mogą odbierać treści prezentowane na stronach i w aplikacjach.

Osoby, które nie posługują się wzrokiem, aby postrzegać treści wizualne (np. zdjęcia), potrzebują ich alternatywy tekstowej. Taka alternatywa może być odczytana przez czytnik ekranu. W ten sposób zapewnia ona osobie niewidomej, która korzysta z czytnika ekranu, postrzegalność treści obrazu za pomocą dźwięku.

Osoby z ograniczeniami słuchu potrzebują rozwiązań, które umożliwią im postrzeganie treści dźwiękowych. Użytkownicy słabosłyszący mogą korzystać np. z napisów do filmów. Głusi posługujący się polskim językiem migowym, będą z kolei potrzebować tłumaczenia na ten właśnie język.

Osoby głuchoniewidome, mogą preferować postrzeganie treści za pomocą alfabetu Braille’a na specjalnych urządzeniach (monitorach brajlowskich) podłączanych do komputera czy smartfona.

Rozwiązania, które wspierają postrzegalność, należy wdrażać w taki sposób, aby użytkownicy mogli swobodnie z nich korzystać w dowolnym momencie, za pomocą swoich technologii asystujących (wspomagających) i urządzeń. Ważne jest także, aby mogli dostosowywać swobodnie te rozwiązania do swoich indywidualnych potrzeb. Na przykład niektórzy użytkownicy słabowidzący preferują powiększenie treści do 200%, a niektórzy do 500% — bez względu na poziom powiększenia, treści zawsze powinny być postrzegalne. 

Aby zrealizować tę zasadę, między innymi:

• zapewnij alternatywę tekstową dla elementów graficznych np. grafik, zdjęć,
• uzupełnij materiały audio i wideo o transkrypcję,
• uzupełnij materiały wideo ze ścieżką dźwiękową o napisy rozszerzone,
• uzupełnij materiały wideo, w których obraz jest ważnym sposobem przekazywania informacji, o audiodeskrypcję,
• zadbaj o logiczną strukturę treści (nagłówki, listy itd.), nie tylko wizualnie, ale też dla technologii asystujących np. czytników ekranu,
  stosuj standardowe, odpowiednie znaczniki dla elementów strony lub aplikacji (np. pola edycyjne, formularze, dane w tabeli, nagłówki, ramki itp.) — są one najlepiej interpretowane przez technologie asystujące,
• nie używaj koloru jako jedynego sposobu wyróżniania elementów strony (np. do błędnie wypełnionych pól formularza dodaj informację tekstową o błędzie — dzięki temu osoba, która korzysta z czytnika ekranu, lub która nie rozróżnia barw, może samodzielnie poprawić wskazane błędy),
• stosuj odpowiedni kontrast tekstu do tła, żeby tekst był wyraźnie widoczny; zwróć uwagę, żeby tło pod tekstem było w jednym kolorze (unikaj tekstu bezpośrednio na tle zdjęć lub grafik),
• upewnij się, że tekst powiększony do 200% wielkości jest wciąż widoczny na ekranie urządzenia oraz że wyświetlana treść zmienia się w układ jednokolumnowy, gdy powiększasz tekst do 400%,
• nie używaj jedynie obrazu tekstu — unikaj skanów graficznych dokumentów,
• zadbaj, by treść wyświetlała się prawidłowo, niezależnie od czcionki ustawionej przez użytkownika czy orientacji ekranu jego urządzenia.

Funkcjonalność to możliwość obsługi elementów strony internetowej lub aplikacji mobilnej na różne sposoby.

Użytkownicy rozwiązań cyfrowych są różni. Mogą na przykład nawigować po stronie za pomocą samej klawiatury — tak robią niektóre osoby z niepełnosprawnością ruchową czy z niekontrolowanymi ruchami dłoni. Niektórzy użytkownicy, na przykład z ograniczeniami poznawczymi, mogą potrzebować więcej czasu, żeby wykonać jakieś działanie. Dla osób z zaburzeniami uwagi problemem mogą być poruszające się oraz migające elementy, więc będą oni potrzebować opcji ich zatrzymania. Przy korzystaniu z ekranów dotykowych niektórzy użytkownicy wykonają bez problemu nawet skomplikowane gesty, ale inni będą woleli korzystać z przycisków.

Ważne, aby te różne sposoby obsługi były porównywalne i zapewniały różnym użytkownikom dostęp do wszystkich funkcji.

Aby zrealizować tę zasadę, między innymi:

• dodaj mechanizm odtwarzania/zatrzymywania treści do korzystania przy pomocy klawiatury lub prostymi gestami,
• nie używaj treści, które zawierają błyski,
•  umożliwiaj wyłączanie ruchomych elementów (np. automatycznie zmieniających się slajdów),
• dodawaj linki, które pozwolą pominąć powtarzający się fragment strony i przejść bezpośrednio na przykład do treści głównej lub wyszukiwarki (tzw. skip linki),
• stosuj odpowiednie opisy do linków i przycisków, tak aby ich treść wyraźnie mówiła, dokąd prowadzą lub co się wydarzy po ich użyciu,
• oprócz menu zapewnij także wyszukiwarkę treści lub mapę wszystkich podstron,
• nie wprowadzaj limitu czasu lub pozwalaj zarządzać nim użytkownikom,
• w aplikacji mobilnej sprawdź, czy wszystkie funkcje są dostępne za pomocą prostych gestów i czy można je obsłużyć zewnętrzną klawiaturą.

Spełnienie tej zasady sprawia, że użytkownicy rozumieją treści i sposób działania strony internetowej lub aplikacji mobilnej.

Zrozumiałość treści to przede wszystkim prosty język, ale też jasne komunikaty i instrukcje. To szczególnie ważne na stronach internetowych i w aplikacjach mobilnych podmiotów publicznych, z których korzystają ludzie o różnym poziomie wiedzy na dany temat.

Dla użytkowników niewidomych szczególnie ważne jest określenie języka, w jakim napisana jest treść. Dzięki temu czytniki ekranu, z których korzystają użytkownicy, będą mogły dobrać odpowiednią syntezę mowy dla danej treści.

Spójność wyglądu, działania i umiejscowienia elementów takich jak na przykład menu, to cechy, które są niezbędne dla osób z ograniczeniami poznawczymi, ale skorzystają na nich wszyscy użytkownicy. Każdy doceni również jasną informację, co wpisać w pole formularza i podpowiedź, co zrobić, jeśli podczas tego wpisywania popełni błąd.

Aby zrealizować tę zasadę, między innymi:

• pisz prostym językiem — bez zbędnych słów i urzędniczego żargonu, wyjaśniaj nowe pojęcia i rozwijaj skróty,
• stosuj spójny wygląd i działanie elementów na stronie internetowej i w aplikacji mobilnej,
• dbaj o zrozumiałe informacje zwrotne np. ostrzeżenia o błędach lub potwierdzenie aktywacji danej usługi, 
• dodawaj w formularzach widoczne i zrozumiałe etykiety przy każdym polu formularza oraz komunikaty błędów i podpowiedzi, jak je poprawić,
• określaj w kodzie strony internetowej i aplikacji mobilnej, w jakim języku jest jej treść lub jej fragment.

Zasada ta w wytycznych WCAG nazwana jest solidnością. Spełnienie zasady solidności, opisanej we WCAG, oznacza spełnienie zasady kompatybilności opisanej w polskim prawie.

Kompatybilność oznacza poprawne działanie strony internetowej lub aplikacji mobilnej z różnym oprogramowaniem i z różnymi narzędziami. To bardzo ważna cecha, bo użytkownicy oczekują dostępu do informacji i funkcji w rozwiązaniach cyfrowych, bez względu na to, jakiego używają systemu operacyjnego, wersji przeglądarki, urządzenia mobilnego czy czytnika ekranu.  

Podstawą kompatybilności jest przestrzeganie tak zwanych standardów sieciowych. Są to jasno określone zasady programowania, które powinni stosować między inny twórcy stron internetowych i aplikacji mobilnych. W przypadku stron internetowych kompatybilność opiera się na przestrzeganiu zasad kodowania HTML.

Aby zrealizować tę zasadę:

• używaj prawidłowo kodu i testuj go na bieżąco np. w walidatorze kodu HTML,
• testuj strony internetowe i aplikacje mobilne na różnych urządzeniach, w różnych systemach operacyjnych, ale także z różnymi technologiami asystującymi (np. z różnymi czytnikami ekranu),
• upewnij się, że wszystkie informacje i komunikaty, które pojawiają się na bieżąco, np.  informacja, że pole zostało oznaczone, są dostępne dla technologii asystujących.