Dostępność cyfrowa

Wdrażanie dostępności cyfrowej to gra zespołowa. Realizowanie wszystkich związanych z tym zadań przez jednego pracownika rzadko się udaje. Nie zależy to od wiedzy czy umiejętności tej osoby — podobne problemy będzie miał informatyk, administrator, redaktor czy nawet specjalista od dostępności cyfrowej, jeśli będzie działał sam.

W artykule omawiamy 6 ról związanych z tworzeniem stron i aplikacji mobilnych wraz z najważniejszymi zadaniami dla każdej z tych ról.

Potraktuj to jako inspirację, a nie zamkniętą listę. Role i zakresy zadań mogą być bowiem różne, w zależności od podmiotu — w większych podmiotach zespoły mogą być bardziej rozbudowane, w mniejszych za całość mogą odpowiadać dwie lub trzy osoby.

Rola kadry zarządzającej jest kluczowa we wdrażaniu dostępności cyfrowej. Bez zaangażowania menadżera dostępność cyfrowa może co najwyżej pojawiać się w działaniach pojedynczych pracowników, ale nie stanie się jednym z priorytetów podmiotu. To dzięki menadżerowi wdrażanie dostępności cyfrowej może stać się skoordynowanym procesem, a tym samym prowadzić do realnej poprawy przyjazności stron internetowych i aplikacji mobilnych dla każdego, w tym osób z niepełnosprawnościami czy seniorów.

Więcej podpowiedzi znajdziesz w artykule Jak zarządzać dostępnością cyfrową.

Dlaczego ważne jest to, co robi menadżer?

Podmioty publiczne mają obowiązek prawny zapewnić dostępność cyfrową swoich stron internetowych i aplikacji mobilnych. Jeśli podmiot nie będzie spełniać wymagań określonych w ustawie, grożą mu kary finansowe.

Wdrażanie dostępności cyfrowej jest złożonym procesem, który wymaga odpowiedniego zaplanowania i kontroli.

Główne zadania menadżera

Przestrzegaj prawa

Obowiązek zapewnienia dostępności cyfrowej wynika z ustawy z 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych (nazywamy ją dalej ustawą o dostępności cyfrowej). Zrozumiały opis obowiązków oraz dopuszczalnych wyłączeń opisanych w tej ustawie znajdziesz w omówieniu wymogów dostępności cyfrowej dla podmiotów publicznych.

Strona internetowa czy aplikacja mobilna podmiotu publicznego musi spełniać po upublicznieniu wymagania ustawy o dostępności cyfrowej. W przeciwnym razie złamiesz prawo.

Prawo, oprócz wymagań, które dotyczą samej strony internetowej lub aplikacji mobilnej, określa także wymagania, które dotyczą podmiotu. Na przykład podmiot:

• musi opublikować deklarację dostępności każdej strony internetowej i każdej aplikacji mobilnej —  jest to oświadczenie, które opisuje dostępność podmiotu publicznego dla osób z niepełnosprawnościami, w tym w szczególności dostępność cyfrową danej strony internetowej lub danej aplikacji mobilnej;
• ma 7 dni na zareagowanie na żądanie zapewnienia dostępności cyfrowej strony internetowej, aplikacji mobilnej lub ich elementów. Każdy może złożyć takie żądanie do podmiotu — nie musi być to osobami z niepełnosprawnością.

Planuj i zapewnij niezbędne zasoby

Dostępność cyfrowa nie dzieje się sama. Nie istnieją specjalne dodatki, które zainstalowane na stronie internetowej lub w aplikacji mobilnej sprawią, że po wciśnięciu jednego przycisku wszystko będzie dostępne cyfrowo.

Aby zapewnić dostępność cyfrową, potrzebujesz:

• ludzi — możesz poszerzyć zakres obowiązków pracowników lub zatrudnić nowe osoby; część specjalistycznych zadań (np. dostosowanie multimediów, audyt ekspercki) możesz zlecać podmiotom zewnętrznym;
• wiedzy — szkolenia, poradniki i stały monitoring stanu dostępności cyfrowej są niezbędne, aby wiedzieć, co już udało się zrobić, a co jeszcze wymaga poprawy;
• sprzętu i oprogramowania — odpowiednie zasoby umożliwią pracownikom podmiotu na przykład tworzenie dostępnych cyfrowo dokumentów, redagowanie dostępnych treści czy samodzielne badanie dostępności cyfrowej;
• środków finansowych — dostępność cyfrowa kosztuje, ale korzystają na niej wszyscy; planuj zatem związane z nią koszty w budżecie podmiotu i pamiętaj, aby uwzględniać takie koszty w projektach realizowanych na przykład ze środków europejskich;
• czasu — szczególnie jeśli podmiot ma niedostępną cyfrowo stronę internetową lub aplikację mobilną, to wdrożenie wszystkich poprawek zajmie określony czas —- nie traktuj tego jako usprawiedliwienia braku działań, ale jako wyzwanie do planowania i określania priorytetów.

Jeśli nie planujesz dostępności cyfrowej, możesz spowodować, że powstaną tak zwane długi techniczne. Likwidacja tego typu błędów i tak będzie konieczna (wymaga tego ustawa o dostępności cyfrowej), ale poprawienie ich będzie znacznie więcej kosztować i zajmie więcej czasu.

Dziel zadania i koordynuj pracę zespołu

Zapoznaj się z listą stanowisk i działań poszczególnych osób opisaną w tym artykule. Zwróć uwagę, jak szeroki zakres działań wiąże się z dostępnością cyfrową. Dotyczą one zarówno kwestii technicznych, redakcyjnych, projektowych, jak i organizacyjnych. Staraj się rozdzielić te zadania w całym zespole.

Praca związana z wdrażaniem dostępności cyfrowej powinna być skoordynowana, bo poszczególne działania zależą od innych i kolejność ich wykonywania jest kluczowa. Na przykład redaktorzy nie będą w stanie publikować tekstów alternatywnych dla grafik i zdjęć na stronie internetowej, jeśli takiej opcji nie przewidziano w edytorze treści strony internetowej (tak zwanym CMS-ie). Jednak nawet w takiej sytuacji będą mogli dbać o prosty język, czytelny podział treści i dostępność cyfrową publikacji.

Zapewnianie dostępności cyfrowej jest niekończącym się procesem. Liczba elementów, które wymagają poprawy na rozbudowanych stronach internetowych i w aplikacjach mobilnych, może być naprawdę długa. To sprawia, że z czasem może spadać motywacja wśród pracowników podmiotu, aby zajmować się tym tematem. Twoim zadaniem jest utrzymywanie zaangażowania pracowników:

• informuj o wszystkich sukcesach związanych z dbaniem o dostępność cyfrową;
• wysyłaj pracowników na szkolenia, które podniosą ich kwalifikacje z obszaru dostępności cyfrowej;
• omawiaj zespołowo problemy z zakresu dostępności cyfrowej, by wspólnie szukać rozwiązań;
• nadawaj wysoki priorytet dla działań związanych z dostępnością cyfrową (także na poziomie środków i czasu na wykonanie tych działań).

Jeśli w podmiocie jest koordynator dostępności, to powinien być zaangażowany w proces zapewniania dostępności cyfrowej (planowanie i realizacja). Dzięki temu możliwa będzie koordynacja działań z różnych obszarów dostępności — nie tylko cyfrowej, ale też architektonicznej czy informacyjno-komunikacyjnej.

Bez prawidłowego zaprogramowania, nawet najlepiej zaprojektowanej strony internetowej czy aplikacji mobilnej, nie będzie możliwa dostępność cyfrowa tych rozwiązań. To od programisty zależy, czy rozwiązania te będą działały prawidłowo. Odpowiada on za dostępność cyfrową nie tylko poszczególnych elementów, ale całych procesów, które składają się na obsługę danej strony lub aplikacji mobilnej przez użytkowników.

Dlaczego ważne jest to, co robi programista?

Użytkownicy korzystają z coraz większej liczby urządzeń, przeglądarek, oprogramowania, a także technologii asystujących. Do tego korzystają z tych rozwiązań w różnych konfiguracjach, dopasowanych do indywidualnych potrzeb i możliwości. Od jakości kodu zależy, czy strony internetowe i aplikacje mobilne będą działać poprawnie w tych wszystkich sytuacjach.

Główne zadania programisty

Przestrzegaj standardów sieciowych

Wytyczne dla dostępności treści internetowych, zwane WCAG (od angielskiego Web Content Accessibility Guidelines), są jednym ze standardów sieciowych, które stworzyło Konsorcjum W3C. Ich przestrzeganie jest jednym z podstawowych sposobów, w jaki możesz zadbać o jakość swojego kodu.

Zasady, które opisuje WCAG, stosuj także, jeśli tworzysz aplikacje mobilne. Uwzględniają je zarówno wytyczne dla programistów przygotowane dla systemu iOS, jak i wytyczne dla programistów przygotowane dla systemy Android. 

Ostrożnie i z dystansem podchodź do fragmentów kodu, który znajdziesz w różnego rodzaju otwartych bibliotekach. Zwróć szczególną uwagę na te fragmenty, które odwołują się do technik ARIA (od angielskiego Accessible Rich Internet Applications). To ważne, bo nieprawidłowe stosowanie ARIA może paradoksalnie zmniejszyć dostępność cyfrową stron internetowych, zamiast ją zwiększyć.

Jeśli szukasz inspiracji i sprawdzonych wzorców, które uwzględniają dostępność cyfrową, skorzystaj z:

• Design Systemu portalu Gov.pl,
• Przewodnika po praktykach autorskich ARIA.

Zapewnij możliwość obsługi na wiele sposobów

Niektóre osoby z niepełnosprawnością ruchową i seniorzy mogą nie być w stanie obsługiwać myszy komputerowej, na przykład ze względu na ograniczoną sprawność dłoni. Inni użytkownicy nie wykorzystają myszy, bo nie są w stanie śledzić kursora na ekranie (na przykład osoby niewidome). Pomimo tego, wszyscy powinni móc obsłużyć wszystkie funkcjonalności strony internetowej i aplikacji mobilnej.

Twoje kluczowe zadanie w tej sprawie to zapewnienie widocznego fokusu klawiatury i dostępu do wszystkich aktywnych elementów interfejsu, także za pomocą klawiatury. Więcej podpowiedzi na ten temat znajdziesz w artykule Obsługa klawiaturą na stronach internetowych i Obsługa klawiaturą w aplikacjach mobilnych.

Zwróć szczególną uwagę na widżety i inne elementy, które pochodzą od zewnętrznych dostawców. Niektóre z nich mogą generować tak zwane pułapki klawiaturowe, czyli blokować fokus na jednym z elementów i uniemożliwiać dalszą nawigację. Ponieważ najczęściej będziesz mieć ograniczony wpływ na kod tych elementów, staraj się testować je pod kątem obsługi klawiaturą jeszcze przed wdrożeniem lub na samym początku.

Dbaj o logiczną kolejność nawigacji i odczytu

Bez względu na to, czy tworzysz stronę internetową, czy aplikację mobilną, dbaj o spójną kolejność elementów w kodzie źródłowym z kolejnością wizualną. To właśnie na kolejności kodu bazuje kolejność fokusu przy nawigacji klawiaturą, a także kolejność odczytu za pomocą czytnika ekranu, którego używają na przykład osoby niewidome.

Czasem logiczna może być kolejność nawigacji i odczytu, inna niż wskazuje na to układ wizualny. Konsultuj zawsze takie sytuacje z projektantem, który odpowiada za cały proces na danej podstronie czy ekranie aplikacji mobilnej.

Uważaj na fragmenty kodu dodawane w późniejszych etapach. W takiej sytuacji zwróć uwagę na umieszczenie tych fragmentów w odpowiednim miejscu kodu — efekt wizualny to nie wszystko.

Więcej podpowiedzi na ten temat znajdziesz w artykule Kolejność nawigacji i odczytu na stronach internetowych i Kolejność nawigacji i odczytu w aplikacjach mobilnych.

Twórz logiczną strukturę układu i treści

Obszary i sekcje, które powtarzają się na poszczególnych podstronach, określaj odpowiednio na poziomie kodu. Jeśli zastosujesz odpowiednie znaczniki HTML lub punkty orientacyjne ARIA, sprawisz, że użytkownicy czytników ekranu łatwo zidentyfikują te obszary. Ten sam efekt osiągniesz, gdy zastosujesz analogiczne komponenty i ich etykiety na poszczególnych ekranach aplikacji mobilnej.

Dzięki takiej organizacji kodu możesz wprowadzić dodatkowe rozwiązania, aby ułatwić nawigację za pomocą klawiatury, na przykład tak zwany skip link, który umożliwia szybkie przejście do treści głównej czy wyszukiwarki z pominięciem całej sekcji nawigacyjnej.

Więcej podpowiedzi na ten temat znajdziesz w artykule Istotne obszary na stronach internetowych i Istotne obszary w aplikacjach mobilnych.

Testuj automatyczne

Im wcześniej znajdziesz błędy w swoim kodzie, tym łatwiej je usuniesz i unikniesz konsekwencji, które mogą generować dla dostępności cyfrowej.

Jest wiele rozwiązań, którymi możesz testować automatycznie dostępność cyfrową. Korzystaj z nich na bieżąco. Niektóre z nich badają wybrane elementy na danej podstronie czy ekranie, ale są również takie, które wykonują szerokie testy. Szczególnie w przypadku aplikacji mobilnych, możesz korzystać z narzędzi, które pozwalają pisać i robić własne testy automatyczne dostępności cyfrowej.

Więcej podpowiedzi na ten temat znajdziesz w artykule o automatycznym badaniu dostępności cyfrowej stron internetowych i automatycznym badaniu dostępności cyfrowej aplikacji mobilnych.

Prosty i zrozumiały język treści to jeden z ważniejszych aspektów dostępności cyfrowej i główne wyzwanie dla redaktora. Treść może mieć jednak także formę zdjęć, infografik, filmów, nagrań audio, dokumentów i także te elementy muszą być dostępne cyfrowo. Odpowiedzialność za dostępność treści to bardzo szeroki zakres wymagań i działań.

Więcej podpowiedzi na ten temat znajdziesz w artykułach o dostępności cyfrowej treści lub na naszych szkoleniach o dostępności cyfrowej.

Dlaczego ważne jest to, co robi redaktor?

Treść to najbardziej zmienny element każdej strony internetowej i aplikacji mobilnej. Tymczasem artykuł, dokument czy wpis w mediach społecznościowych, który podmiot publiczny publikuje w Internecie, musi być dostępny cyfrowo. Aby zachować wysoki poziom dostępności cyfrowej stron i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych, niezbędna jest zatem codzienna praca redaktora.

Główne zadania redaktora

W bardziej złożonych zespołach tworzeniem treści i ich publikacją mogą zajmować się różne osoby. W mniejszych, te role może łączyć jedna osoba. Opisane przez nas zadania dla redaktora pokazują szeroki obszar odpowiedzialności.

Pisz prostym językiem

Prosty język sprawia, że tekst jest zrozumiały także dla osób o różnym poziomie wykształcenia czy dla osób, dla których dany język nie jest ojczystym. To zatem ważny aspekt pracy redaktora, bo dotyczy wszystkich użytkowników. Gdy piszesz tekst, stosuj następujące zasady: 

• Rozpocznij od informacji najważniejszej dla odbiorcy, czyli przyjmij jego perspektywę.
• Zwracaj się bezpośrednio do odbiorcy, czyli używaj form osobowych — unikaj strony biernej (np. dokonano zmiany) i rzeczowników odczasownikowych (np. dokonanie zmiany).
• Pisz krótkimi zdaniami — do 15-20 wyrazów. Unikaj wtrąceń i imiesłowów (np. zmieniając, uzyskawszy, piszący, odkryty, zawołany).
• Wyjaśniaj skrótowce przy pierwszym użyciu — na przykład Kancelaria Prezesa Rady Ministrów (KPRM).
• Unikaj zbędnych słów. Pisz zwięźle, rzeczowo i na temat. Zamiast dokonywać zakupów — kupić, zamiast ulec pogorszeniu — pogorszyć się, zamiast w dniu dzisiejszym — dzisiaj.
• Unikaj synonimów, jeśli nie jest to tekst literacki.
• Używaj słów dobrze znanych, które brzmią swojsko (np. zamiast: Kula zaczepu urządzenia sprzęgającego pojazd, napisz po prostu: hak holowniczy). Jeśli wprowadzasz trudne terminy, wyjaśnij je.
• Używaj języka z rozwagą. Wybieraj krótsze (zamiast np. celem — aby) i prostsze słowa, zamiast rozbudowanych, wielosylabowych, obcobrzmiących (zamiast np. komponent — składnik, czynnik).
• Unikaj przesady, patosu i podniosłego stylu (zamiast np. niniejszy — ten, iż — że, oraz — i).

Zapewnij alternatywy dla grafik i multimediów

Niektórzy odbiorcy materiałów, które tworzysz lub publikujesz, mogą nie posługiwać się wzrokiem lub słuchem, bądź używają tych zmysłów w ograniczonym zakresie. Pamiętaj o tym, szczególnie gdy stosujesz elementy graficzne lub multimedialne. Musisz zapewnić alternatywny sposób przekazania informacji, które widać lub słychać na tego typu elementach. Na przykład:

• do elementu graficznego dodaj tekst alternatywny;
• do filmu ze ścieżką dźwiękową dodaj napisy rozszerzone;
• do nagrania audio dodaj transkrypcję;
• do filmu, w którym obraz jest ważny,  dodaj audiodeskrypcję, aby osoby, które nie korzystają z narządu wzroku mogły zrozumieć jego treść.

Więcej podpowiedzi, jak tworzyć takie alternatywy, znajdziesz w artykule Multimedia i Elementy graficzne.

Sprawdź też Kto i jak korzysta z dostępności cyfrowej — lepiej zrozumiesz potrzeby różnych użytkowników, w tym osób z niepełnosprawnościami, a przez to lepiej dobierzesz odpowiednie alternatywy do poszczególnych sytuacji.

Pamiętaj, że każda alternatywa jest dedykowana dla różnych odbiorców. Opisy, napisy rozszerzone, audiodeskrypcja, transkrypcja czy tłumaczenie na język migowy, nie mogą być używane zamiennie.

Redaguj zrozumiałe linki

Redaguj tak tekst opisu linku, aby informacja dokąd link prowadzi, była precyzyjna i zrozumiała bez konieczności analizy otaczających go treści. To ważne szczególnie dla użytkowników niewidomych.

Nie linkuj pojedynczych słów, jak np.: link, strona, tutaj. Link opisowy, na przykład Omówienie wymogów dostępności cyfrowej dla podmiotów publicznych, jest bardziej zrozumiały niż w formie adresu https://www.gov.pl/web/dostepnosc-cyfrowa/omowienie-wymogow-dostepnosci-cyfrowej-dla-podmiotow-publicznych czy w formie „Więcej informacji o wymaganiach prawnych związanych z dostępnością cyfrową znajdziesz tutaj”.

Linki w formie widocznego adresu URL (np. http://...) są mniej zrozumiałe, ale stosuj je, gdy dokument ma być wydrukowany. Wtedy linki w takiej formie będą lepsze, bo użytkownik, w razie potrzeby, będzie mógł przepisać adres strony w przeglądarce.

Gdy tworzysz opis linku, który prowadzi do innego dokumentu, podaj w nim także format i wielkość tego dokumentu, na przykład: Lista kontrolna do samodzielnego badania dostępności cyfrowej stron internetowych (DOCX; 122 kB). To szczególnie ważne dla użytkowników, gdy nie chcą pobierać dużych plików lub formatów, których nie otworzą na swoim urządzeniu.

Pamiętaj o dostępności cyfrowej w mediach społecznościowych

Zgodnie z ustawą o dostępności cyfrowej, podmiot publiczny odpowiada za treści, które publikuje w mediach społecznościowych. Treści te muszą być zatem dostępne cyfrowo. Jeśli opublikowanie ich w taki sposób nie jest możliwe, to podmiot musi te same treści opublikować ponownie, już w formie w pełni dostępnej cyfrowo, na swojej stronie internetowej.

Poszczególne portale społecznościowe różnią się między sobą i sposoby zapewniania w nich dostępności cyfrowej też są różne (możesz poznać je na organizowanym przez nas szkoleniu Tworzenie treści dostępnych cyfrowo w mediach społecznościowych).

Użytkownicy rozwiązań cyfrowych są różni. Mogą na przykład nie być w stanie zobaczyć czegoś na ekranie czy obsługiwać smartfon jedną ręką lub głosowo. Każda z takich sytuacji powinna być wzięta pod uwagę przy projektowaniu stron internetowych i aplikacji mobilnych. To szczególnie ważne przy rozwiązaniach należących do podmiotów publicznych, z których powinien móc skorzystać każdy. Rolą projektanta jest patrzenie na rozwiązanie cyfrowe w sposób, w jaki będą z niego korzystać użytkownicy, a nie tylko przez pryzmat listy kontrolnej czy wytycznych technicznych dostępności cyfrowej.

Dlaczego ważne jest to, co robi projektant?

Od uwzględnienia dostępności cyfrowej już na poziomie projektu strony internetowej lub aplikacji mobilnej zależy, czy uda się wdrożyć ją programiście, a utrzymywać przez redaktora.

Główne zadania projektanta

Zrozum perspektywę różnych użytkowników

Postaraj się projektować z użytkownikami, a nie tylko dla użytkowników. To ważne szczególnie w kontekście dostępności cyfrowej, bo możesz poznać i zrozumieć różne sposoby postrzegania treści, między innymi przez osoby z niepełnosprawnościami czy seniorów.

Gdy będziesz projektować element graficzny, zaczniesz od razu myśleć, jak go opisać tekstowo, żeby jego treść była zrozumiała także dla osób niewidomych. Gdy będziesz myśleć nad nowym gestem do obsługi interfejsu aplikacji mobilnej, zaczniesz zauważać, że musi mieć alternatywę w formie prostego przycisku, bo niektóre osoby mają ograniczenia ruchowe i nie wykonają niektórych gestów.

Na początek przeczytaj nasz artykuł Kto i jak korzysta z dostępności cyfrowej.

Poznaj technologie asystujące

Technologie asystujące wspierają użytkowników i pozwalają im korzystać z rozwiązań cyfrowych w przyjazny dla nich sposób. Z technologii tych korzystają między innymi osoby z niepełnosprawnością wzroku i z niepełnosprawnością ruchową. Poznaj te technologie, aby lepiej rozumieć użytkowników i lepiej projektować rozwiązania cyfrowe.

Część z technologii wiąże się z innym sposobem nawigacji. Na przykład czytnik ekranu, z którego korzystają osoby niewidome, odczytuje nie tylko widoczną etykietę pola formularza (np. imię), ale również, na podstawie informacji z kodu, wyjaśnia, co to jest za pole (np. imię pole tekstowe wymagane). Przy nawigacji czytnikiem na urządzeniu mobilnym zmieniają się też domyślne gesty. Na przykład pojedyncze stuknięcie w element jedynie odczytuje, co to jest, a dopiero podwójne stuknięcie aktywuje ten element.

Więcej podpowiedzi znajdziesz w artykule o testowaniu stron internetowych i aplikacji mobilnych z użyciem technologii asystujących.

Od początku twórz maksymalnie dostępny projekt

Testy z użytkownikami mogą zweryfikować pomysły, ale od początku zwracaj uwagę między innymi na:

• kontrast treści do tła — treści nie muszą być czarne na białym czy żółtym tle. Wytyczne WCAG i ustawa o dostępności cyfrowej określają jedynie minimalny poziom kontrastu treści do tła i wciąż masz duże pole do popisu, jeśli chodzi o dobór barw (sprawdź nasz artykuł Kontrast kolorów).
• zrozumiałe etykiety — do każdego pola formularza i każdego przycisku zaprojektuj etykietę, która zrozumiale opisze, do czego służy to pole lub co się wydarzy po aktywacji danego przycisku. Dotyczy to także przycisków, które planujesz w formie ikon. Programista wdroży tekst alternatywny tych przycisków, niezbędny dla osób niewidomych, jeśli zaprojektujesz mu treść tej alternatywy.
• widoczny fokus — niektórzy użytkownicy nawigują po stronach internetowych i aplikacjach mobilnych wyłącznie za pomocą klawiatury. Podstawą tej nawigacji jest fokus, czyli wizualne wyróżnienie elementu wskazywanego za pomocą klawiatury. Zaprojektuj wygląd fokusu i zadbaj, żeby był spójny i dobrze widoczny na wszystkich interaktywnych elementach.

Myśl o wdrożeniu przez programistę

Gdy projektujesz stronę internetową, aplikację mobilną czy jakieś ich elementy, myśl od razu o tym, w jaki sposób powinny być wdrożone w kodzie. Choć nie każdy projektant musi znać się na programowaniu, to takie podejście zwiększy szansę na dostępność cyfrową ostatecznego rozwiązania.

Jeśli projektujesz formularze czy interfejs aplikacji mobilnej, staraj się bazować na standardowych polach, przyciskach i kontrolkach. Wprawdzie można zaprogramować nowy, niestandardowy element, który wymyślisz, ale może być bardzo trudno zapewnić jego dostępność cyfrową i zrozumiałość dla wszystkich użytkowników. Jeżeli decydujesz się na takie rozwiązanie w swoim projekcie, skonsultuj się z programistą i przed ostatecznym wdrożeniem przetestuj je z użytkownikami z różnymi niepełnosprawnościami.

Testuj swoje pomysły z użytkownikami

Już na początku zbierz jak najwięcej informacji na temat użytkowników, którzy będą korzystać ze strony internetowej czy aplikacji mobilnej. Dzięki temu łatwiej określisz, kogo zaprosić do testów, a po ich wykonaniu łatwiej zrozumiesz wyniki.

Pamiętaj, że poziom sprawności to tylko jedna z cech uczestników badania. Jest ważna, ale nie skupiaj się wyłącznie na niej. Nie zawsze uwaga zgłoszona przez użytkownika jest błędem dostępności cyfrowej. Czasem może wynikać z problemu z użytecznością lub z braku zrozumienia funkcji przez użytkownika. Sprawdź, czy dany problem powtarzał się u różnych uczestników testu.

Więcej podpowiedzi znajdziesz w artykule o testach użyteczności z udziałem osób z niepełnosprawnościami.

Środki finansowe, które wykorzystują podmioty publiczne, są publiczne, powinny zatem tworzyć rozwiązania, z których faktycznie może skorzystać każdy zainteresowany. Bez dbałości o dostępność cyfrową nie uda się spełnić tego obowiązku. Rola specjalisty do spraw zamówień publicznych jest kluczowa, gdy wykonanie rozwiązań cyfrowych powierzasz podmiotom zewnętrznym.

Więcej podpowiedzi znajdziesz w artykule Jak dbać o dostępność cyfrową w umowach i zamówieniach publicznych.

Dlaczego ważne jest to, co robi specjalista do spraw zamówień publicznych

Jeśli w zamówieniach publicznych nie wskażesz jednoznacznie obowiązku dostępności cyfrowej tworzonych rozwiązań, ten aspekt może zostać pominięty. W efekcie tego może powstać rozwiązanie, które nie będzie spełniało wymagań prawnych obowiązujących w Polsce.

Główne zadania specjalisty do spraw zamówień publicznych

Uwzględniaj klauzule dostępnościowe w zamówieniach i umowach

Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami wymaga, aby w umowach i dokumentach związanych z zamówieniami publicznymi były specjalne klauzule dotyczące dostępności.

Jeśli przedmiotem zamówienia jest strona internetowa lub aplikacja mobilna, wymagaj co najmniej jej zgodności z wymaganiami, które określa ustawa o dostępności cyfrowej.

Przedmiotem zamówień publicznych mogą być także filmy, nagrania lub inne materiały multimedialne. Także one muszą spełniać wymagania dostępności cyfrowej, jeśli podmiot publiczny planuje ich publikację w Internecie. 

Przeczytaj nasze podpowiedzi w artykule: Jak dbać o dostępność cyfrową w zamówieniach publicznych.

Wymagaj weryfikacji dostępności cyfrowej

Możesz zobowiązać wykonawcę, że ma przedstawić oświadczenie o zgodności przedmiotu zamówienia z ustawą o dostępności cyfrowej. Zapisz to w umowie. Doprecyzuj, że oświadczenie ma być przygotowane na podstawie badania wykonanego przez specjalistę od dostępności cyfrowej o określonym doświadczeniu.

Weryfikację wykonanego rozwiązania możesz również zlecić zewnętrznemu wykonawcy, który sprawdzi, czy przedmiot umowy jest dostępny cyfrowo.

Od pozytywnej opinii o spełnieniu tych wymagań możesz uzależnić płatność za wykonany produkt lub usługę.

Pojedynczy podmiot może odpowiadać za jedną, ale równie dobrze za kilka tysięcy stron internetowych i wiele aplikacji mobilnych. Zapewnienie ich dostępności cyfrowej i dostępności cyfrowej publikowanych w nich treści jest poważnym wyzwaniem dla podmiotów publicznych.

To dlatego tak ważne jest, aby wszyscy pracownicy tych podmiotów znali i stosowali podstawowe zasady dostępności cyfrowej do wszystkich dokumentów i treści, które tworzą.

W ramach kampanii Dodaj dostępność cyfrową do swoich dokumentów — to prostsze niż myślisz, przygotowaliśmy krótki przewodnik, w którym podpowiadajmy jak małymi, codzienny działaniami, każdy może dbać o dostępność cyfrową. To tylko sześć elementów:

• dbaj o czytelną strukturę dokumentu;
• stosuj listy elementów;
• pamiętaj o alternatywie tekstowej dla grafik, zdjęć i wykresów;
• twórz proste i czytelne tabele;
• redaguj zrozumiałe linki;
• pisz prostym językiem.

Staraj się stosować te zasady do wszystkich dokumentów i tekstów, które tworzysz. Nawet jeśli nie trafią one do Internetu, będą przyjaźniejsze w obsłudze dla innych osób, które z nich korzystają, na przykład współpracowników lub pracowników innych podmiotów.

---