Dostępność cyfrowa

Dostępność cyfrowa to niezbędna cecha stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych.

Główne akty prawne, które odnoszą się do obowiązku dostępności cyfrowej, to ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych (dalej: ustawa o dostępności cyfrowej) oraz ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (dalej: ustawa o dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami). Zgodnie z tymi przepisami strony internetowe i aplikacje mobilne podmiotów publicznych muszą być dostępne cyfrowo.

Za spełnienie wymogów dostępności cyfrowej na swoich stronach internetowych i w swoich aplikacjach mobilnych odpowiadają bezpośrednio podmioty publiczne. Zasada ta obowiązuje, nawet jeśli podmiot publiczny zleca na zewnątrz wykonanie strony internetowej, aplikacji mobilnej (w tym treści w nich publikowanych) czy administrowanie tymi rozwiązaniami.

Jeśli podmiot publiczny nie spełnia obowiązku dostępności cyfrowej, może to spowodować nałożenie na niego kary pieniężnej. Co więcej, koszty, które poniesie na stworzenie niedostępnego rozwiązania, mogą w projektach finansowanych ze środków unijnych zostać uznane za niekwalifikowalne.

Dlatego pamiętaj, żeby w umowach i zamówieniach publicznych zawsze od wykonawców precyzyjnie wymagać dostępności cyfrowej rozwiązań i treści, które tworzą.

Strona internetowa czy aplikacja mobilna, które są dostępne cyfrowo, nie powinny być droższe niż ich niedostępne odpowiedniki. Dostępność cyfrowa bazuje bowiem na Wytycznych dla dostępności treści internetowych (dalej: WCAG), które są jednym ze standardów sieciowych. Przestrzeganie przez wykonawcę standardów sieciowych jest z kolei podstawową oznaką jakości tworzonych przez niego rozwiązań.

Niemniej dodatkowe koszty mogą się pojawiać, dlatego pamiętaj, żeby uwzględnić je w budżecie projektu oraz w budżecie rocznym podmiotu. Te koszty mogą dotyczyć np. badań stanu dostępności cyfrowej, zwłaszcza gdy planujesz zlecać je na zewnątrz. Mogą także wiązać się z tworzeniem alternatywnych sposobów dostępu. Część z takich alternatyw możesz wykonać samodzielnie (np. teksty alternatywne zdjęć), ale część (np. audiodeskrypcja do filmu, napisy rozszerzone) warto zlecić specjalistom. Koszty mogą wynikać też np. z udziału w szkoleniach o dostępności cyfrowej.

Gdy podmiot publiczny zamawia lub zleca (powierza) wykonawcy zewnętrznemu stworzenie strony internetowej, aplikacji mobilnej czy treści do publikacji w Internecie, musi uwzględnić wymagania dostępności cyfrowej między innymi w opisie przedmiotu zamówienia i w umowie.

Takie wymagania postaw także, gdy zlecasz przygotowanie tekstów, multimediów, elementów graficznych czy funkcjonalności (np. chat), które docelowo mają znaleźć się na stronie internetowej lub w aplikacji mobilnej podmiotu publicznego. Pamiętaj o nich także, gdy zamawiasz rozwiązania wewnętrzne na przykład intranet.

Podstawowy zapis to:

Przedmiot zamówienia zostanie wykonany zgodnie z wymaganiami, które wynikają z ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 848, z późn. zm.), w tym z wytycznymi określonymi w załączniku do tej ustawy.

Warto jednak precyzyjnie określić w umowie, czego oczekujesz od wykonawcy, by uniknąć niejasności spowodowanych rozbieżnościami w interpretacji zbyt ogólnie sformułowanych postanowień.

Dostępność cyfrowa dynamicznie rozwija się. Mogą dojść nowe wymagania z nią związane. Dlatego w umowach, zwłaszcza długoterminowych, możesz zawrzeć klauzule, które umożliwią renegocjowanie umowy w przypadku zmian przepisów istotnych dla realizacji przedmiotu zamówienia:

W razie wystąpienia — w okresie obowiązywania umowy — istotnych, dla realizacji Przedmiotu zamówienia, zmian przepisów prawa dotyczących dostępności cyfrowej, Strony przystąpią do negocjacji w dobrej wierze w celu odpowiedniej zmiany łączącej je umowy.

W zależności od przedmiotu zamówienia możesz uwzględnić odpowiednie wymagania wobec wykonawcy.

Jeśli zamawiasz materiały multimedialne, wymień w umowie konkretne alternatywy, które wykonawca ma zrealizować, na przykład:

• multimedia mają być osadzane w dostępnych odtwarzaczach, których obsługa jest możliwa między innymi przez czytniki ekranu,
• multimedia mają zawierać krótki tekst alternatywny, który opisuje ich zawartość,
• pliki audio mają być uzupełnione o transkrypcję tekstową,
• pliki wideo z warstwą dźwiękową mają zawierać napisy dla niesłyszących,
• pliki wideo przekazujące istotne informacje za pomocą obrazu mają zawierać audiodeskrypcję.

Wykonawca wraz z materiałami filmowymi stanowiącymi Przedmiot zamówienia dostarczy pliki w formacie SRT ze ścieżką napisów rozszerzonych oddzielnie do każdego z materiałów filmowych. Napisy należy przygotować zgodnie z wytycznymi opracowanymi przez Fundację Kultury bez Barier (https://kulturabezbarier.org/wp-content/uploads/2019/12/Napisy-dla-nieslyszacych_zasady-tworzenia_2019.pdf).

Aby lepiej zaplanować alternatywy, które warto wymagać od wykonawcy, sprawdź, co sprawia, że multimedia spełniają wymogi dostępności cyfrowej.

W opisie przedmiotu zamówienia i w ogłoszeniu o zamówieniu napisz, jakiego doświadczenia oczekujesz od wykonawcy. Dopasuj je do przedmiotu zamówienia. Gdy chcesz zamówić:

• szkolenia — wymagaj np. wykonania określonej liczby podobnych szkoleń w ciągu ostatnich 3 lat,
• utworzenie strony internetowej — wymagaj listy dostępnych cyfrowo stron wcześniej przygotowanych przez wykonawcę.

Możesz także wymagać od wykonawcy zaangażowania w realizację przedmiotu zamówienia takiego specjalisty do spraw dostępności cyfrowej, który brał udział w określonej liczbie analogicznych projektów.

W umowie dodaj zapis o doświadczeniu wykonawcy, na przykład:

Wykonawca oświadcza, że ma niezbędną wiedzę i doświadczenie w zakresie standardów sieciowych i wytycznych, które dotyczą dostępności cyfrowej dla osób niepełnosprawnych, o których mowa w załączniku do ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych (Dz.U. 2019 r., poz. 848, z późn. zm.).

Wykonawca oświadcza, że ma niezbędną wiedzę i doświadczenie w zakresie standardów sieciowych i wytycznych, które dotyczą dostępności cyfrowej (np. stron internetowych, aplikacji mobilnych) dla osób z niepełnosprawnościami, o których mowa w wytycznych WCAG.

Wykonawca wykaże się należytym wykonaniem, w okresie ostatnich … lat przed upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy — w tym okresie, co najmniej … usług, które polegają na … .

Dodatkowo Wykonawca wykaże, że będzie dysponował co najmniej jednym ekspertem do spraw dostępności cyfrowej, który ma doświadczenie w …, które polega na wykonaniu co najmniej … (np. 20 dostępnych cyfrowo stron internetowych) w ciągu ostatnich … lat przed upływem terminu składania ofert.

Możesz dodać w umowie wymóg wdrożenia — w ściśle określonym terminie — ewentualnych poprawek związanych z dostępnością cyfrową:

Jeśli przy wykonaniu przedmiotu umowy wystąpią niezgodności z załącznikiem do ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych (Dz.U. 2019 r., poz. 848, z późn. zm.), Wykonawca zobowiązuje się usunąć wskazane przez Zamawiającego niezgodności, na swój koszt, w terminie 14 dni od zawiadomienia.

Możesz również zabezpieczyć się przed zmianą systemu operacyjnego dla urządzeń mobilnych w trakcie trwania umowy, na przykład:

Jeśli w trakcie trwania umowy wejdzie w życie nowa wersja systemu operacyjnego, Wykonawca zobowiązuje się zapewnić zgodność przedmiotu umowy z nową wersją systemu operacyjnego, przy jednoczesnym zapewnieniu zgodności z załącznikiem do ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych (Dz.U. 2019 r., poz. 848, z późn. zm.).

Pomimo wymogów zawartych w opisie przedmiotu zamówienia oraz w umowie, musisz sprawdzić, czy dostarczone rozwiązanie jest dostępne cyfrowo.

Możesz zobowiązać wykonawcę, że ma przedstawić oświadczenie o zgodności przedmiotu zamówienia z ustawą o dostępności cyfrowej. Zapisz to w umowie. Doprecyzuj, że oświadczenie ma być przygotowane na podstawie badania wykonanego przez specjalistę do spraw dostępności cyfrowej o określonym doświadczeniu:

Wykonawca zobowiązuje się, że zweryfikuje przedmiot umowy pod kątem zgodności z wytycznymi, o których mowa w załączniku do ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych (Dz.U. 2019 r., poz. 848, z późn. zm.) oraz oświadcza, że weryfikację przeprowadzi ekspert do spraw dostępności cyfrowej i przedstawi Zamawiającemu w formie raportu.

Weryfikację wykonanego rozwiązania możesz również zlecić zewnętrznemu wykonawcy, który sprawdzi, czy przedmiot umowy jest dostępny cyfrowo.

Część testów możesz także zrobić samodzielnie. Opracowaliśmy artykuły, w których omawiamy, w jaki sposób znaleźć podstawowe błędy dostępności cyfrowej stron internetowych, aplikacji mobilnych, oraz kiedy korzystać z jakich sposobów badania dostępności cyfrowej.