W związku ze zidentyfikowanymi przez Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (dalej „GIIF”) przypadkami, w których instytucje obowiązane nie dopełniły obowiązku przekazywania informacji na podstawie art. 72 ust. 2 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U. z 2022 poz. 593 z poźn. zm., dalej „uPPP”) GIIF informuje:

1. Obowiązek przekazania informacji o wykonanym transferze środków pieniężnych o równowartości przekraczającej 15 000 EUR spoza terytorium RP obejmuje także przypadki, gdy w transferze bierze udział pośredniczący dostawca usług płatniczych, będący krajową instytucją obowiązaną.
2. Dostawca usług płatniczych prowadzący rachunek dla odbiorcy transferu środków pieniężnych spoza terytorium RP ma obowiązek przekazania informacji do GIIF – bez względu na to czy środki transferowane są bezpośrednio czy z udziałem pośredniczącego dostawcy usług płatniczych.
3. Dostawca usług płatniczych prowadzący rachunek dla odbiorcy transferu środków pieniężnych spoza terytorium RP w przekazanej do GIIF informacji umieszcza wszystkie dane jakie są wymagane przez przepisy tj. art. 72 ust. 6 uPPP, w szczególności zagraniczny numer rachunku płatnika zlecającego transfer środków pieniężnych spoza terytorium RP, w przypadku gdy rachunek płatniczy istnieje.
4. Pośredniczący dostawca usług płatniczych - w zakresie transferu środków zlecanego przez płatnika za granicą na rzecz odbiorcy, dla którego pośrednik nie jest dostawcą usług płatniczych - nie wykonuje transferu środków pieniężnych spoza terytorium RP, a co za tym idzie nie informuje GIIF o otrzymaniu i przekazaniu tego transferu. Nie wpływa to na obowiązki raportowania innych transferów środków pieniężnych, w szczególności takich, które mogą być powiązane z pośredniczeniem w wykonywaniu transferów zza granicy.

Pojęcie transferu środków pieniężnych zostało zdefiniowane w art. 2 ust. 2 pkt 23 uPPP poprzez odesłanie do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/847 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie informacji towarzyszących transferom środków pieniężnych i uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1781/2006 (dalej „Rozporządzenie”). Zgodnie z art. 3 ust. 9 Rozporządzenia transfer środków pieniężnych oznacza dowolną transakcję przynajmniej częściowo realizowaną drogą elektroniczną w imieniu płatnika za pośrednictwem dostawcy usług płatniczych w celu udostępnienia środków pieniężnych odbiorcy za pośrednictwem dostawcy usług płatniczych, bez względu na to, czy płatnik i odbiorca jest tą samą osobą, niezależnie od tego, czy dostawca usług płatniczych płatnika jest tożsamy z dostawcą usług płatniczych odbiorcy, w tym: polecenie przelewu, polecenie zapłaty, krajowa
lub transgraniczna usługa przekazu pieniężnego, transfer wykonany przy użyciu karty płatniczej, instrumentu pieniądza elektronicznego, telefonu komórkowego itp.

Zatem transfer środków pieniężnych, jest:

• transakcją,
• realizowaną w imieniu płatnika za pośrednictwem dostawcy usług płatniczych,
• w celu udostępnienia środków pieniężnych odbiorcy za pośrednictwem dostawcy usług płatniczych.

Zgodnie z art. 3 pkt 3 Rozporządzenia płatnik oznacza osobę, która jest posiadaczem rachunku płatniczego i zezwala na wykonanie transferu środków pieniężnych z tego rachunku płatniczego, lub w przypadku gdy rachunek płatniczy nie istnieje – osobę fizyczną lub prawną, która składa zlecenie wykonania transferu środków pieniężnych.

Natomiast odbiorca w myśl art. 3 pkt 3 Rozporządzenia oznacza osobę będącą zamierzonym odbiorcą danego transferu środków pieniężnych.

Z kolei dostawca usług płatniczych świadczy usługi transferu środków pieniężnych (art. 3 pkt 5 Rozporządzenia).

W transferze środków pieniężnych może brać udział pośredniczący dostawca usług płatniczych rozumiany jako dostawca usług płatniczych, który nie jest dostawcą usług płatniczych płatnika ani odbiorcy oraz który otrzymuje i przekazuje transfer środków pieniężnych w imieniu dostawcy usług płatniczych płatnika lub odbiorcy lub innego pośredniczącego dostawcy usług płatniczych.

Opisane powyżej przyjęcie i przekazanie transferu środków pieniężnych może odbywać się przy udziale rachunku technicznego prowadzonego przez krajowego pośredniczącego dostawcę usług płatniczych dla zagranicznego banku zleceniodawcy. W świetle powyższej definicji pośredniczący dostawca usług płatniczych nie jest uprawniony do zlecania transferu środków pieniężnych w imieniu płatnika, ani do przyjmowania zlecenia wykonania transferu środków pieniężnych w imieniu odbiorcy, a jedynie do wykonania technicznej czynności otrzymania i przekazania transferu środków pieniężnych zleconych przez płatnika za granicą. Pośredniczący dostawca usług płatniczych bierze jedynie udział w jednym z etapów transferu środków pieniężnych. Nie można utożsamiać technicznego przekazania transferu środków pieniężnych z transferem środków pieniężnych zdefiniowanym w art. 3 ust. 9 Rozporządzenia. Zatem nieuprawnione jest przyjęcie interpretacji, że transfer środków pieniężnych pochodzi z RP, w przypadku, gdy dostawca usług płatniczych odbiorcy otrzymuje środki pieniężne od krajowego pośredniczącego dostawcy usług płatniczych, których źródłem jest rachunek płatniczy płatnika prowadzony przez zagranicznego dostawcę usług płatniczych lub gdy rachunek płatniczy nie istnieje, a źródłem jest złożone za granicą zlecenie wykonania transferu.

Wobec tego transfer zlecony z rachunku płatniczego płatnika prowadzonego przez  zagranicznego dostawcę usług płatniczych pochodzi spoza RP, niezależnie od tego czy  transfer ten odbył się przy udziale krajowego pośredniczącego dostawcy usług płatniczych, czy bez jego udziału. W konsekwencji informacja o tym transferze podlega raportowaniu do GIIF przez dostawcę usług płatniczych odbiorcy zgodnie z art. 72 ust. 2 uPPP, o ile wartość transferu przekroczy ustawowo określony próg kwotowy.

Przykład

Transfer zagraniczny w walucie PLN na kwotę 200.000 PLN otrzymany spoza terytorium RP na rachunek w Banku C.

Bank A w Londynie wysłał przelew SWIFT do swojego korespondenta Banku B w Polsce. Bank B jako korespondent Banku A wysłał przelew Elixir do Banku C na rachunek wskazany w komunikacie SWIFT otrzymanym od Banku A. Ponieważ Bank C otrzymuje transfer spoza terytorium RP jest on zobligowany do przekazania informacji o wykonanym transferze środków pieniężnych do GIIF zgodnie z art. 72 ust. 2 uPPP.

Wyjątek od przekazywania informacji o wykonanym transferze środków pieniężnych o równowartości przekraczającej 15 000 EUR obejmujący krajowe transfery środków pieniężnych z innej instytucji obowiązanej powinien być interpretowany literalnie. Oznacza to, że na podstawie art. 72 ust. 1 pkt 2) lit b uPPP nie jest możliwe uzasadnienie braku przekazania informacji do GIIF o transferze środków pieniężnych spoza terytorium RP tym, że środki wpłynęły do instytucji obowiązanej poprzez pośredniczącego dostawcę usług płatniczych, który jest krajową instytucją obowiązaną. W przypadku transferu środków pieniężnych spoza RP z udziałem pośredniczącego dostawcy usług płatniczych z RP, przekazanie środków pomiędzy pośredniczącym dostawcą usług płatniczych, a dostawcą usług płatniczych prowadzącym rachunek dla odbiorcy transferu, nie jest krajowym transferem środków pieniężnych z innej instytucji obowiązanej, w rozumieniu art. 72 ust 1 pkt 2) lit b uPPP. Nie każde przekazanie środków pomiędzy instytucjami obowiązanymi będzie krajowym transferem środków pieniężnych z innej instytucji obowiązanej, w szczególności nie będzie nim przekazanie środków stanowiące jeden z elementów realizacji transferu środków pieniężnych spoza terytorium RP z udziałem pośredniczącego dostawcy usług płatniczych będącego instytucją obowiązaną.

Wykonanie obowiązków wynikających z przepisów uPPP i opisanych w niniejszym komunikacie musi być możliwe dla każdego dostawcy usług płatniczych uwzględniając treść przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/847 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie informacji towarzyszących transferom środków pieniężnych i uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1781/2006 (dalej „Rozporządzenie 2015/847”) oraz treść Stanowiska Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego dotyczącego informacji towarzyszących transferom środków pieniężnych z dnia 8 listopada 2022 r[1]. GIIF również wskazuje, że dostawcy usług płatniczych powinni stosować wyłącznie systemy i schematy płatności umożliwiające pełną zgodność z wymogami wynikającymi z uPPP, w tym z art. 72 ust. 2 uPPP oraz Rozporządzeniem 2015/847 lub zapewnić alternatywny sposób przekazywania danych pomiędzy dostawcami usług płatniczych, aby umożliwić im realizację obowiązków wynikających ze wspomnianych przepisów.

Instytucje obowiązane działające jako dostawcy usług płatniczych odbiorcy, które nie dopełniły obowiązku przekazywania informacji wynikającego z art. 72 ust. 2 uPPP w przypadku transferów środków pieniężnych spoza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w których brał udział krajowy pośredniczący dostawca usług płatniczych, mają obowiązek uzupełnienia raportowania tych informacji za okres od 13 lipca 2018 r., wykorzystując  struktury danych i wzory dokumentów elektronicznych obowiązujące od 13 lipca 2019 r. Instytucje obowiązane, które przekazywały informacje  wskazane w art. 72 ust 2 uPPP inaczej niż w sposób wynikający z niniejszego komunikatu powinny dokonać korekty informacji zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 4 października 2018 r. w sprawie przekazywania informacji o transakcjach oraz formularza identyfikującego instytucję obowiązaną (Dz.U. z 2018 r. poz. 1946).

Niniejszy komunikat nie wpływa na obowiązek raportowania transferu środków pieniężnych stanowiących transakcję zawartą na rynku międzybankowym niezwiązaną z gospodarką własną instytucji obowiązanej. W szczególnym przypadku, gdy dla takiej transakcji instytucja obowiązana nie posiada danych osoby upoważnionej do reprezentowania klienta – banku, dla którego raportująca instytucja obowiązana prowadzi rachunek typu LORO, instytucja obowiązana postępuje zgodnie z zasadami wynikającymi z komunikatu nr 16 GIIF z dnia 25 lipca 2019 r.[2]

Dobra praktyka

W związku z przekazywaniem informacji do GIIF na podstawie art. 72 ust 2 uPPP instytucje obowiązane wdrażają proces umożliwiający stwierdzenie, czy należy wykonać, odrzucić lub wstrzymać przychodzący transfer środków pieniężnych. Taki proces powinien uwzględniać to, czy instytucja obowiązana, jako dostawca usług płatniczych odbiorcy, otrzymała wystarczającą ilość informacji do stwierdzenia, czy jest to transfer środków pieniężnych spoza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tak aby ta instytucja obowiązana mogła właściwie wypełnić swój obowiązek wynikający z art. 72 ust 2 uPPP.