W dniu 13 grudnia 2024 r. wejdzie w życie rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17 listopada 2024 r. w sprawie uznawania i metod wyceny oraz ujawniania i prezentacji instrumentów finansowych (Dz. U. poz. 1750), które zastępuje rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 277) obowiązujące od dnia 1 stycznia 2002 r. 

Potrzeba wydania nowego rozporządzenia wynika z konieczności rewizji przepisów regulujących rachunkowe kwestie związane z instrumentami finansowymi, polegającej przede wszystkim na eliminacji niespójności, czy wątpliwości interpretacyjnych przez doprecyzowanie lub uspójnienie z innymi przepisami w zakresie rachunkowości. Zmiany nie mają charakteru systemowego, lecz jedynie korygują dotychczasowe przepisy w celu ułatwienia ich stosowania.

Rozporządzenie wprowadza zmiany obejmujące w szczególności:

1. wprowadzenie do klasyfikacji instrumentów finansowych kategorii „pozostałe zobowiązania finansowe”, w ramach której będzie możliwe ujęcie zobowiązań finansowych, które nie są zaliczone do zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu (ta kategoria jest obecnie ujęta jako jedyna grupa obejmująca zobowiązania finansowe);
2. sformułowanie definicji związanych z „wyceną za pomocą modelu w oparciu o dane obserwowalne i dane nieobserwowalne” oraz ustalenie hierarchii wyceny do wartości godziwej w oparciu o 3 poziomy hierarchii wartości godziwej;
3. wyeliminowanie definicji „rynku regulowanego” i wprowadzenie w to miejsce definicji „rynku aktywnego”, co pozwoli na uspójnienie przepisów z przepisami ustawy o rachunkowości oraz przepisami wykonawczymi;
4. wprowadzenie przepisów dotyczących modyfikacji umów i zmian warunków umownych aktywów i zobowiązań finansowych, ponieważ dotychczasowe przepisy nie regulowały tej kwestii;
5. wprowadzenie wytycznych, dotyczących modyfikacji umów związanych ze zmianami wskaźnika stóp referencyjnych;
6. wprowadzenie przepisów dotyczących restrukturyzacji aktywów, które będą określały zakres możliwych modyfikacji oraz , możliwość usunięcia ich z ksiąg rachunkowych, a także wprowadzenie nowych składników aktywów);
7. wprowadzenie przepisów dotyczących wyceny początkowej zobowiązań finansowych, ujmowanych w sytuacji usuwania innych zobowiązań oraz ujmowania instrumentów złożonych po stronie emitenta;
8. zmianę w zakresie rachunkowości zabezpieczeń przez zastosowanie podejścia opartego na skuteczności zabezpieczenia, ponieważ przedmiotem oceny jest generalnie skuteczność zabezpieczenia, a nie jego efektywność;
9. poszerzenie wymaganych ujawnień, w tym w szczególności związanych z wyceną w wartości godziwej;
10. dokonanie zmian przepisów, które dotychczas budziły wątpliwości interpretacyjne.

Przepisy rozporządzenia będą miały zastosowanie obowiązkowo po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzanych za rok obrotowy rozpoczynający się po dniu 31 grudnia 2024 r., tj. za 2025 r. Jednocześnie przewidziano możliwość zastosowania nowych przepisów do sprawozdań finansowych sporządzanych za rok obrotowy rozpoczynający się przed dniem 1 stycznia 2025 r., tj. za 2024 r. W takiej sytuacji jednostka będzie zobowiązana do zamieszczenia w informacji dodatkowej informacji o sporządzeniu sprawozdań finansowych zgodnie z przepisami nowego rozporządzenia. 

Dodatkowo w przepisach przejściowych umożliwiono jednostkom w sprawozdaniach finansowych sporządzanych po raz pierwszy zgodnie z nowymi przepisami odstąpienie od przekształcenia danych porównawczych za poprzedni okres sprawozdawczy. Celem tego jest wyeliminowanie konieczności ponoszenia kosztów niewspółmiernych do korzyści. Stosowanie wprost przepisów rozporządzenia w nowym brzmieniu byłoby szczególnie trudne ze względu na fakt, iż projekt wprowadza stosowanie wartości godziwej w formie modeli wyceny, co będzie skutkować koniecznością zbudowania tych modeli.

Ponadto przepisy rozporządzenia będą miały zastosowanie tylko do transakcji lub innych zdarzeń, które wystąpiły od pierwszego dnia roku obrotowego, w którym przepisy te mają zastosowanie, co oznacza prospektywne zastosowanie ich od dnia 1 stycznia 2025 r., bez reklasyfikacji instrumentów finansowych dotychczas wykazywanych przez jednostki.