• Dzięki przestrzeganiu reguły wydatkowej „Program konwergencji. Aktualizacja 2019” przewiduje dalszą redukcję deficytu i osiągnięcie w 2021 r. średniookresowego celu budżetowego.
• Program stanowi główną część Wieloletniego Planu Finansowego Państwa na lata 2019-2022, który przedstawia priorytety polityki rządu i ich wpływ na finanse publiczne.
• W Programie przedstawiono nowe rozwiązania po stronie dochodowej, które umożliwiają realizację działań wydatkowych przy respektowaniu stabilizującej reguły wydatkowej.
• Program przewiduje 4-procentowy wzrost gospodarczy w 2019 r. oraz potwierdza skuteczność działań, uszczelniających system podatkowy.

Założenia makroekonomiczne

W 2018 r. tempo wzrostu PKB przyspieszyło do 5,1% i było najwyższe od 2007 r. Polska była jednym z najszybciej rozwijających się krajów UE i w kolejnych latach pozostanie pod tym względem w czołówce UE, zwłaszcza na tle największych gospodarek. W 2019 r. oczekiwane jest stosunkowo łagodne spowolnienie tempa wzrostu gospodarczego do 4%. W 2020 r. PKB wzrośnie realnie o 3,7%, a w 2021 r. i 2022 r. odpowiednio o 3,4% i 3,3%. Głównym źródłem wzrostu gospodarczego pozostał popyt krajowy, w szczególności konsumpcja prywatna.

Poprawa dynamiki aktywności gospodarczej w Polsce w 2018 r. przełożyła się na dalszą poprawę sytuacji na rynku pracy. Liczba pracujących wzrosła o 0,4%. Stopa bezrobocia obniżyła się do 3,9% z 4,9% rok wcześniej i siódmy rok z rzędu była niższa niż średnia w UE (o ok. 3 pkt. proc.). Do 2022 r. oczekiwane jest dalsze systematyczne zmniejszanie stopy bezrobocia. W 2019 r. zharmonizowana stopa bezrobocia spadnie do 3,6%, a w 2020 r. ukształtuje się na poziomie 3,3%.

Pomimo dobrej sytuacji na rynku pracy oraz wysokiego tempa wzrostu konsumpcji prywatnej presja inflacyjna w polskiej gospodarce w 2018 r. pozostała na niskim poziomie. Średnio w całym 2018 r. ceny towarów i usług konsumpcyjnych były o 1,6% wyższe niż rok wcześniej. Od sześciu lat inflacja w Polsce utrzymuje się poniżej celu inflacyjnego Narodowego Banku Polskiego. Oczekuje się, że inflacja w całym 2019 r. wyniesie średnio 1,8%, a w następnych latach prognozy będzie się zbliżać do celu inflacyjnego 2,5% r/r.

Finanse publiczne

Deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych zmniejszył się w 2018 r. do 0,4% PKB, co jest najlepszym wynikiem od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Redukcji deficytu sprzyjały działania uszczelniające system podatkowy oraz dobra sytuacja makroekonomiczna. Szacuje się, że deficyt strukturalny w 2018 r. ukształtował się na poziomie 1,2% PKB, tj. o 0,6 pkt. proc. niższym niż w roku poprzednim. Wg szacunków MF oznacza to osiągnięcie średniookresowego celu budżetowego (MTO) przy odchyleniu akceptowalnym dla Komisji Europejskiej. Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych w relacji do PKB obniżył się z kolei do 48,9%.

Dzięki przestrzeganiu reguły wydatkowej planowana jest dalsza redukcja deficytu. Deficyt nominalny bez efektów jednorazowych w 2020 r. wyniesie 0,9% PKB, a deficyt strukturalny, tj. uwzględniający cykl koniunkturalny, 1,6% PKB. W kolejnych latach wynik strukturalny będzie się poprawiać w kierunku średniookresowego celu budżetowego (MTO), tj. -1% PKB. Dług sektora będzie zaś ulegał stopniowemu obniżaniu do 40,6% PKB w 2022 r.

Działania dochodowe, w tym na rzecz uszczelnienia systemu podatkowego

W 2018 r. luka podatkowa uległa istotnemu ograniczeniu (o 2,9 pkt. proc.). Wynosiła ok. 25 mld zł, tj. ok. 12,5% potencjalnych wpływów.

Opierając się na metodologii Komisji Europejskiej dotyczącej szacowania luki VAT, można oszacować, że w 2018 r. poprawa dochodów z VAT dzięki lepszemu przestrzeganiu przez podatników obowiązujących regulacji (tzw. efekt przestrzegania) wyniosła 5,7 mld zł (a w okresie 2016-18 - 21,1 mld zł). Potwierdza to, że wprowadzone instrumenty dotyczące walki z praktykami o charakterze przestępczym w podatku VAT oraz inne działania uszczelniające system podatkowy przyniosły wymierne efekty. Działania w obszarze uszczelniania VAT miały również pozytywny wpływ na ograniczanie unikania opodatkowania w PIT od działalności gospodarczej i CIT.

Działania dochodowe, zaprezentowane w Programie, obejmują działania służące:

• uszczelnieniu systemu dochodów podatkowych,
• poszerzeniu bazy podatkowej,
• redukcji i zwiększeniu makroekonomicznej efektywności klina podatkowego,
• zmiany systemowe w podatkach (m.in. w kontekście polityki prozdrowotnej),

kóre należą do właściwości Ministra Finansów. Są to także działania na rzecz uszczelnienia i ekwiwalentności danin środowiskowych, które leżą w gestii ministra właściwego ds. środowiska oraz działania w kompetencjach ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, dotyczące:

• systemu zabezpieczenia emerytalnego, jego spójności oraz uszczelnienia poboru i zwiększenia bazy dla składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne,
• ograniczenia unikania płacenia składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz zniesienia ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Planowana jest też przebudowa modelu funkcjonowania OFE (w gestii Ministra Inwestycji i Rozwoju). Pociągnie ona za sobą m.in. dodatkowe dochody Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu składki emerytalnej, jaka obecnie jest przekazywana na konta członków OFE.

Do tego dochodzą działania o charakterze jednorazowym:

• leżąca w gestii ministra właściwego ds. środowiska i ministra właściwego ds. energii sprzedaż uprawnień do emisji gazów cieplarnianych,
• należące do kompetencji ministra właściwego ds. informatyzacji rozdysponowanie zasobów wybranych częstotliwości.

Skutki finansowe wszystkich działań szacuje się na 5,7 mld zł w 2019 r. i dodatkowe 17,8 mld zł w 2020 r.

Wieloletni Plan prezentuje rozszerzenie rządowych programów społecznych w ramach stabilizującej reguły wydatkowej

W scenariuszu bazowym Programu ,obok zmian wynikających z ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2018 i ustawy budżetowej na rok 2019, uwzględniono pakiet działań zapowiedzianych w lutym 2019 r. Chodzi w szczególności o rozszerzenie programu Rodzina 500 plus, zmiany w podatkach dochodowych oraz jednorazowe dodatkowe świadczenie dla emerytów i rencistów wypłacane w 2019 r. Poziom wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych zdeterminowany jest przez zapisaną w ustawie o finansach publicznych stabilizującą regułę wydatkową. W Programie przedstawiono szacunkową kwotę wydatków zgodną ze stabilizującą regułą wydatkową na lata 2020-2022. Kontynuacja uszczelniania systemu podatkowego oraz nowe rozwiązania po stronie dochodowej i wydatkowej powinny umożliwić realizację ww. działań przy respektowaniu reguły.

Państwa członkowskie UE przedkładają co roku Komisji Europejskiej i Radzie Ecofin aktualizacje programów stabilności lub konwergencji. Na podstawie analizy tych dokumentów Rada Ecofin wydaje zalecenia dla polityk gospodarczych państw członkowskich, które należy uwzględnić przy projektowaniu budżetów na kolejny rok. Projekt zaleceń Rady dla Polski zostanie opublikowany w czerwcu br.