• Pandemia COVID-19 to główny czynnik, który wpłynął na przygotowane w tym roku przez Ministerstwo Finansów (MF) i Krajową Administrację Skarbową (KAS) rozwiązania.
• Skupiały się one wokół przeciwdziałania negatywnym efektom pandemii oraz na działaniach sprzyjających wychodzeniu gospodarki z recesji. Rozwiązania MF i KAS są integralną częścią ustaw tzw. Tarczy Antykryzysowej.
• W podsumowaniu 2020 r. w MF i KAS udział wzięli minister Tadeusz Kościński, szefowa KAS Magdalena Rzeczkowska oraz wiceministrowie Jan Sarnowski, Anna Chałupa, Piotr Patkowski i Sebastian Skuza.

Łagodzimy skutki gospodarcze wprowadzanych obostrzeń i zapewniamy pieniądze na pomoc, w tym na finansowanie Funduszu PFR i Funduszu Przeciwdziałania COVID-19, dzięki którym uruchamiamy Tarcze dla tych branż, które potrzebują wsparcia. Obroniliśmy tysiące firm i miejsc pracy. Na wprowadzenie kolejnych działań, jak na przykład przedłużenie zwolnień ZUS czy dopłaty do wynagrodzeń, mamy zabezpieczone fundusze

– informuje minister finansów, funduszy i polityki regionalnej Tadeusz Kościński.

Dodaje, że dzięki rządowej odpowiedzi na COVID-19, nasza recesja będzie należała do najpłytszych w Europie. Średnia dla UE według Komisji Europejskiej (KE) to 7,4%, czyli niemal dwa razy więcej niż w Polsce (3,6%).

Kryzys wywołany pandemią cofnie nasze PKB według prognoz, tylko o 7 kwartałów. Dla porównania Grecja i Hiszpania, mogą cofnąć się nawet o 20 lat

– mówi szef MF i MFiPR.

Według prognoz Ministerstwa Finansów, nasz wzrost gospodarczy w 2021 r. może sięgnąć 4 proc.

Bezpieczne finanse publiczne

By zapewnić środki na finansowanie działań antykryzysowych, konieczna była nowelizacja budżetu na rok 2020. Przewidziany w niej deficyt to ponad 109 mld zł. To nie tylko pieniądze na ratowanie firm, ale również rozkręcenie gospodarki, np. poprzez inwestycje publiczne. Nowela budżetu 2020 to finansowa poduszka bezpieczeństwa.

Według szacunkowego wykonania budżetu za listopad, w ubiegłym miesiącu kontynuowany był trend odbicia we wpływach podatkowych. Dochody podatkowe w okresie styczeń-listopad były niższe o 0,1%, a dochody budżetu państwa ogółem wyższe o 4,2% r/r.

– zaznacza wiceminister finansów Piotr Patkowski.

Przygotowaliśmy też bezpieczny i wspierający odbudowę gospodarki budżet na 2021 r. Wydatki w wysokości 486,8 mld zł pozwolą zabezpieczyć środki na wzmocnienie rozwoju gospodarki. Na poziom dochodów (404,5 mld zł) wpływy będą mieć: powrót gospodarki na ścieżkę wzrostu oraz kontynuowane i nowe działania uszczelniające system podatkowy. Deficyt wyniesie 82,3 mld zł. Budżet 2021 to finansowy plan powrotu do wzrostu PKB.

Mimo znacznego fiskalnego wsparcia polskiej gospodarki, finanse publiczne pozostają w dobrej kondycji. W październiku zaspokoiliśmy 100 proc. tegorocznych potrzeb pożyczkowych wynikających z noweli budżetu 2020 i ok. 14 proc. potrzeb na przyszły rok.

Wzrost długu związany z działaniami antykryzysowymi, będzie zbliżony do średniej unijnej. Według prognoz Komisji Europejskiej, w przyszłym roku Polska będzie w pierwszej dziesiątce krajów w UE z najniższym deficytem sektora instytucji rządowych i samorządowych. Sam poziom długu publicznego do PKB jest na poziomie znacznie niższym niż średnia dla całej UE

– podkreśla wiceminister Sebastian Skuza.

Dług w relacji do PKB w latach 2016-2019 zmniejszył się o 8,3 p.p. Polska ma bardzo dobrą strukturę zadłużenia -mniej niż jedna czwarta jest denominowana w obcych walutach. W ciągu ostatnich kilku lat, relacja ta poprawiła się o kilkanaście punktów procentowych.

Dobre oceny międzynarodowych instytucji

Podejmowane przez rząd działania antykryzysowe są pozytywnie oceniane przez zagraniczne instytucje. Największe agencje ratingowe – S&P, Fitch i Moody’s, podtrzymały ubiegłoroczne ratingi dla Polski (S&P, Fitch: A- z perspektywą stabilną, Fitch: A2 z perspektywą stabilną).

Międzynarodowy Fundusz Walutowy potwierdził, że decyzje jakie rząd podejmuje są właściwe. Fundusz dobrze ocenił stan polskiej gospodarki i finansów oraz wprowadzone działania antykryzysowe. Stwierdził, że Polska dysponuje odpowiednią przestrzenią fiskalną na dalsze działania antykryzysowe.

W najnowszych prognozach OECD wskazano, że Polska nie powinna zbyt wcześnie zacieśniać polityki fiskalnej, bo może to przeszkodzić w powrocie na ścieżkę wzrostu. OECD zauważa i chwali działania rządu w sferze polityki fiskalnej i monetarnej, które zapobiegły głębszej recesji w 2020 r. Według organizacji działania mające na celu ochronę dochodów, miejsc pracy i płynność firm, skutecznie przyczyniły się do wsparcia polskiej gospodarki.

Odpowiedzialna polityka podatkowa

Pierwsza połowa roku zdominowana była przez pracę nad rozwiązaniami, które ułatwiały podatnikom funkcjonowanie i przetrwanie pandemii. Przygotowaliśmy cały szereg ulg i zwolnień, przesunęliśmy także terminy wielu obowiązków podatkowych. Tymi działaniami daliśmy biznesowi finansową poduszkę bezpieczeństwa. Drugą połowę roku poświęciliśmy na prace nad przepisami, dzięki którym przedsiębiorcy będą mogli wzmocnić się po tym trudnym roku

– podkreśla wiceminister finansów Jan Sarnowski. Dodaje, że naszym priorytetem było wdrożenie pakietów uproszczeń, obniżek podatków, a także przepisów rozszerzających korzystne rozwiązania oraz wprowadzających nowe.

Wszystko po to, aby ułatwić przedsiębiorcom, szczególnie tym mniejszym, powrót na tory szybkiego rozwoju. Wprowadzane teraz przepisy posłużą nam nie tylko w przyszłym roku, gdy nasza gospodarka będzie wracała do normy, ale też w następnych latach. To gwarancja wieloletniego rozwoju

– dodaje wiceszef Ministerstwa Finansów.

W zakresie podatków skoncentrowaliśmy się na rozwiązaniach łagodzących wymogi związane z dotrzymaniem terminów określonych czynności podatkowych (złożenia deklaracji, wpłat podatków). Wprowadziliśmy ulgi dla darczyńców i beneficjentów na cele związane z walką z pandemią, zwolniliśmy pewne obszary działalności z opodatkowania. Umożliwiliśmy szybsze rozliczanie ulg (w trakcie roku, w zaliczkach) i kosztów, co z kolei dawało możliwość zmniejszenia wysokości bieżącego podatku. Zwiększyliśmy limity dla niektórych świadczeń zwolnionych od podatku PIT (dopłat, zapomóg, itp.). Po raz pierwszy zastosowaliśmy możliwość rozliczenia straty podatkowej poniesionej w 2020 r. z dochodem uzyskanym w 2019 r.

Od 1 stycznia 2021 r. będzie można skorzystać z Estońskiego CIT-u. Ma być on jednym z motorów napędowych dla polskiego biznesu. Uprości rozliczenia, będzie wspierał rozwój firm i ułatwi kontakt z administracją podatkową. Firmy zapłacą podatek dopiero w momencie wypłaty zysku. W ich kieszeni zostanie ok. 5,6 mld zł.

W 2021 r. prawie 400 tys. firm pierwszy raz będzie mogło rozliczyć się w maksymalnie uproszczony i ryczałtowy sposób. Istotną zmianą jest poszerzenie zastosowania ryczałtu – podniesienie limitu z 250 tys. euro do 2 mln euro. Z poszerzenia może skorzystać blisko 180 tys. firm. To oszczędność 900 mln zł. Kolejną nowością jest podwojenie limitu zastosowania stawki 9% CIT z 1,2 do 2 mln euro przychodu. Z tej zmiany może skorzystać blisko 14 tys. firm, a w kieszeni podatników zostanie blisko 400 mln zł.

Trwają też prace nad systemem ulg wspierających proces produkcyjny. Będą do niego należeć symultanicznie stosowane IP-BOX i ulga badawczo-rozwojowa wspierająca prace koncepcyjne nad nowym produktem, a także projektowana ulga na prototyp i ulga na robotyzację.

Rozliczenia VAT będą nowoczesne, proste i bezpieczne. Od lipca 2020 r. obowiązuje nowa matryca stawek VAT. Upraszcza ona i porządkuje klasyfikację towarów. Obniżyliśmy stawki na produkty pierwszego wyboru. Wraz z jej wprowadzeniem, mocy chroniącej firmy nabrały Wiążące Informacje Stawkowe (WIS) wydawane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Dotychczas wydano 8 410 WIS-ów.

Proste fakturowanie, ułatwienia dla eksporterów, wspólne kursy walut z podatkiem dochodowym, korzyści finansowe – to główne założenia Slim VAT. Projekt jest odpowiedzią na postulaty rynku. Znosi zbędne obowiązki utrudniające prowadzenie biznesu.

Prowadzenie biznesu ułatwi też e-faktura. Pod koniec 2021 r. w formule dobrowolnej, a od 2023 r. obowiązkowej. E-faktura to cały szereg korzyści – szybsze i bezpieczniejsze rozliczenie obrotu między firmami, realna poprawa ich płynności. Przedsiębiorcy wystawiający e-faktury otrzymają zwrot podatku VAT w 40 dni, zamiast 60.

Ważne miejsce w pracach MF i KAS zajmuje uszczelnianie sytemu podatkowego i walka z oszustami podatkowymi, co wpływa na wyrównanie szans na rynku. Od stycznia 2021 r. wejdzie w życie pakiet zmian w podatku CIT, zawierający kilkanaście narzędzi które znacznie utrudnią nieuczciwą optymalizację podatkową oraz transfer nieopodatkowanego dochodu do tzw. „rajów podatkowych”. Uszczelniamy też VAT w sektorze handlu elektronicznego i importu tzw. małych przesyłek do UE (implementacja unijnego pakietu e-commerce). Polska jest ponadto inicjatorem międzynarodowej współpracy w ramach europejskiej solidarności podatkowej. Podpisaliśmy już deklaracje o zacieśnianiu współpracy podatkowej z Czechami, Węgrami, Słowacją, Ukrainą i Estonią.

Skuteczna i wspierająca administracja skarbowa

Pandemia nie zatrzymała Krajowej Administracji Skarbowej. Wprowadziliśmy zmiany w organizacji pracy, szerzej wykorzystujemy technologie informatyczne i stawiamy na e-usługi, które gwarantują bezpieczeństwo naszym klientom i pracownikom. Pomimo nowych okoliczności z jakimi musieliśmy się mierzyć, KAS wykonywała swoje zadania w sposób ciągły i niezakłócony, koncentrując się na poborze podatków i cła, wsparciu podatników oraz walce z przestępczością ekonomiczną. Realizujemy program „Klient w centrum uwagi KAS”, który buduje partnerskie relacje z podatnikami i jest odpowiedzią na ich potrzeby. Wdrażamy projekty, które wzmacniają digitalizację KAS i automatyzację procesów, rozwijamy kompetencje pracowników i funkcjonariuszy KAS

– mówi szefowa KAS Magdalena Rzeczkowska.

W czasie pandemii szczególnie ważne stało się wsparcie podatników. Wnioski o udzielanie ulg w spłacie podatków są rozpatrywane w pierwszej kolejności, a urzędy skarbowe otrzymały zalecenia aby podchodzić do nich liberalnie. Rozpoczęliśmy też realizację programu pomocy publicznej „Polskie środki antykryzysowe – COVID-19”. Rozbudowujemy usługi elektroniczne, a podatnicy coraz chętniej z nich korzystają. Przykładowo do końca października wydaliśmy ponad 160 tys. różnego rodzaju zaświadczeń w formie elektronicznej

– zaznacza zastępca szefa KAS Anna Chałupa.  

Naczelnicy urzędów skarbowych udzielają ulg w spłacie zobowiązań podatkowych przedsiębiorcom borykającym się z trudnościami finansowymi w związku z pandemią. Do 16 grudnia 2020 r. wydano 66 tys. pozytywnych decyzji. Dotyczyły one kwoty 5,3 mld zł.

W 2020 r. rozszerzyliśmy o nowe formularze i ulepszyliśmy usługę Twój e-PIT. Osoby nie prowadzące działalności gospodarczej, mogły złożyć poprzez Twój e-PIT również PIT-28 i PIT-36. Dodatkowo usługa automatycznie uwzględniała ulgę w PIT dla osób do 26. roku życia i ulgę na dzieci. Podatnicy mieli też dostęp do informacji o stanie zwrotu nadpłaty podatku. Mamy nowy rekord – ok. 18,3 mln rocznych deklaracji podatkowych za 2019 r. złożono elektronicznie, z tego blisko połowę przez Twój e-PIT.

Od 1 stycznia 2020 r. działa mikrorachunek podatkowy, który służy do wpłat PIT, CIT i VAT. Jeden stały indywidualny rachunek do wpłat tych trzech podatków do urzędu skarbowego to duże uproszczenie. Podatnicy wygenerowali dotąd ponad 13,6 mln mikrorachunków podatkowych.

Uruchomiliśmy nowy model obsługi podatników we wszystkich urzędach skarbowych. Załatwienie sprawy podczas bezpośredniej wizyty w urzędzie jest możliwe po jej wcześniejszym umówieniu przez internet (na portalu podatkowym), telefonicznie lub w trakcie wizyty w US.

Od 1 lipca funkcjonuje Programu Współdziałania, który stanowi nową formę współpracy między dużymi podmiotami oraz Szefem KAS, opartą na wzajemnym zaufaniu, zrozumieniu i przejrzystości. W pilotażu wpłynęło 15 wniosków o zawarcie umowy.

Biorąc pod uwagę ograniczenia wynikające z epidemii, KAS prowadziła działania kontrolne skierowane przede wszystkim na zwalczanie szarej strefy. Były one prowadzone przy zastosowaniu nowoczesnych narzędzi analitycznych i dostępnych baz danych (np. JKP VAT – 1.10.2020 wdrożyliśmy nowy JPK_VAT z deklaracją dla wszystkich przedsiębiorców, Systemu Teleinformatycznego Izby Rozliczeniowej – STIR). Liczby:

• 1 599 kontroli celno-skarbowych, kwota ustaleń 4,7 mld zł,
• 9 451 kontroli podatkowych, kwota uszczupleń ponad 2,6 mld zł,
• 1 614 134 czynności sprawdzających, kwota uszczupleń niemal 4 mld zł.

Od stycznia do listopada zrealizowano 184 blokady w ramach systemu STIR. Zablokowano środki na 970 rachunkach bankowych na łączną kwotę 92,4 mln zł. Odnotowaliśmy 3,5 mln zgłoszeń do rejestru SENT. Funkcjonariusze KAS przeprowadzili 449 tys. kontroli drogowych i kolejowych, w trakcie których stwierdzili 5190 nieprawidłowości.

W związku z ograniczeniem napływu papierosów z przemytu, w nielegalnej dystrybucji zwiększył się popyt na papierosy produkowane w nielegalnych fabrykach. Od stycznia do listopada ujawniono ok. 166 mln sztuk nielegalnych papierosów. Zlikwidowano 42 nielegalne fabryki i krajalnie wyrobów tytoniowych.

Ujawniono 25,5 tys. litrów nielegalnego alkoholu. Zlikwidowano 10 bimbrowni i 1 odkażalnię alkoholu. KAS przekazała nieodpłatnie na cele walki z epidemią 222 tys. litrów alkoholu etylowego. Przekazywany jest on przede wszystkim do szpitali i placówek medycznych, do stacji sanitarno-epidemiologicznych oraz innych służb (Policja, Straż Pożarna, Straż Graniczna, wojsko).

W 2020 r. szef KAS przejął Krajowy System Poboru Opłat. Prowadzimy prace nad nowym systemem (SPOE KAS), który będzie działał w oparciu o technologię GNSS. Jego uruchomienie przewidziane jest na I połowę 2021 r. Trwają też prace nad przejazdem państwowymi autostradami bez szlabanów.

Przede wszystkim klient

MF i KAS podejmują szereg działań mających wzmocnić bezpośredni kontakt z podatnikami i ułatwić załatwianie spraw urzędowych.

W styczniu 2020 r. wystartowała aplikacja Głos podatnika. To pomysł ministra Kościńskiego. Aplikację wykorzystujemy do zbierania pomysłów i opinii, które mają usprawnić polski system podatkowy, tak aby stał się bardziej efektywny i lepiej odpowiadał na potrzeby obywateli. Obywatele zgłosili ponad 350 pomysłów, w tym przedłużenie ulgi mieszkaniowej w podatku PIT czy wprowadzenie e-faktury (prace w trakcie).

Minister Kościński jest również inicjatorem spotkań z cyklu Dialog z Biznesem. Rozmowy dotyczą finansów, regulacji podatkowych, skarbowości czy rządowych działań antykryzysowych. W 2020 r. zorganizowaliśmy 20 spotkań, w których udział wzięło ok. 300 przedstawicieli biznesu z różnych branż. W 2021 r. spotkania będą kontynuowane.

Realizowany jest program „Klient w centrum uwagi KAS”. Jednym z jego elementów jest projekt e-Urząd Skarbowy. Stworzy go pakiet spójnych i komplementarnych e-usług skierowanych do obywateli. E-Urząd będzie serwisem informacyjno-transakcyjnym, który zapewni dostęp do informacji podatkowych. Projekt jest budowany etapami, do września 2022 r.

Uruchomiliśmy Poradnik Podatnika, ogólnodostępną platformę wiedzy o finansach i biznesie. Portal został stworzony jako praktyczne wsparcie w walce z obecnymi wyzwaniami gospodarczymi.