Układy indemnizacyjne

W latach 1948-1971 Polska zawarła międzynarodowe umowy o uregulowaniu wzajemnych roszczeń finansowych (tzw. układy indemnizacyjne) z rządami Republiki Austrii, Królestwa Belgii, Królestwa Danii, Republiki Francuskiej, Królestwa Grecji, Królestwa Holandii, Kanady, Księstwa Liechtenstein, Wielkiego Księstwa Luksemburga, Królestwa Norwegii, Stanów Zjednoczonych Ameryki, Konfederacji Szwajcarskiej, Królestwa Szwecji, Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii.

Układy te miały na celu uregulowanie spraw wynikających z roszczeń zagranicznych osób prawnych i fizycznych, powstałych w związku z nacjonalizacją i wywłaszczeniem po drugiej wojnie światowej mienia, w tym nieruchomości. Regulacja polegała na:

• przekazaniu przez Polskę do państwa-strony układu środków finansowych na pokrycie roszczeń osób uprawnionych do otrzymania odszkodowania wg kryteriów określonych w danym układzie indemnizacyjnym,
• zwolnieniu Polski z odpowiedzialności za roszczenia spełniające kryteria określone w danym układzie indemnizacyjnym,
• przyznaniu odszkodowań przez organy poszczególnych państw-stron układów indemnizacyjnych w sposób autonomiczny, to jest według ich własnych kryteriów i decyzji.

 Wykazy nieruchomości oraz spółek i innych osób prawnych objętych układami indemnizacyjnymi

Ministerstwo Finansów opracowuje dokumentację dotyczącą nieruchomości oraz spółek i innych osób prawnych objętych skutkami umów, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 1968 r. o dokonywaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz Skarbu Państwa w oparciu o międzynarodowe umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 634).

W oparciu o dane ustalone na podstawie tej dokumentacji opracowywane są wykazy nieruchomości oraz spółek i innych osób prawnych, za które według aktualnego stanu wiedzy odszkodowanie zostało przyznane.

Publikowane dane zawierają także informacje o nieruchomościach, które stanowiły majątek spółek i innych osób prawnych, za których udziały (akcje), zostały przyznane odszkodowania. Jeśli odszkodowanie było przyznane za udział w spółce lub innej osobie prawnej, która była właścicielem nieruchomości, to skutek odszkodowania odnosi się również do własności nieruchomości. Przejście nieruchomości na Skarb Państwa obejmuje udział we własności nieruchomości odpowiadający wielkością udziałowi w spółce lub innej osobie prawnej, za który zostało przyznane odszkodowanie.

Wyszukiwarka ARCHEO BIP umożliwia wyszukanie nieruchomości oraz nazw (firm) spółek i innych osób prawnych objętych układami odszkodowawczymi. Wyszukiwarka zawiera obecnie te dane o odszkodowanych nieruchomościach oraz o spółkach i innych osobach prawnych, które zostały już opracowane. Kolejne informacje będą wprowadzane w miarę postępu prac.

Wyszukiwarka ARCHEO BIP pozwala w prosty i szybki sposób zapoznać się z najbardziej aktualnymi danymi o nieruchomościach oraz o spółkach i innych osobach prawnych, za prawa do których przyznane zostało odszkodowanie. Stosowany dotychczas sposób publikacji – wykazy w formie plików pdf na stronie Ministerstwa Finansów oraz obwieszczenia w dziennikach urzędowych – nie umożliwiały szybkiej aktualizacji danych, dlatego te sposoby publikacji nie będą kontynuowane.