Historia i przeznaczenie reaktora

Jedyny w Polsce działający reaktor jądrowy o nazwie MARIA (na cześć Marii Skłodowskiej-Curie) został uruchomiony w Świerku (dziś dzielnica Otwocka) w grudniu 1974 roku i podjął regularną pracę w roku 1995.

Reaktor ten, o nominalnej mocy cieplnej 30 MW jest reaktorem badawczym -  urządzeniem badawczym o największej skali w Narodowym Centrum Badań Jądrowych. Z nazwy "reaktor badawczy" wynika, że nie służy on do wytwarzania energii dla odbiorców zewnętrznych (nawet umiejscowionych na terenie ośrodka).

Reaktor MARIA jest reaktorem polskiej konstrukcji o stosunkowo specyficznej konfiguracji rdzenia, pozwalającej na maksymalnie elastyczne wykorzystywanie neutronów. W latach 1985-1992 zmodernizowano jego system sterowania, systemy chłodzenia i wentylacji, a także elementy rdzenia (bloki grafitowe i berylowe). Od 1993 roku pracuje regularnie przez zdecydowaną większość roku.  Obecnie korzysta on z paliwa o konfiguracji rurowej i wzbogaceniu 19,75% w izotop 235U.  O wysokiej wydajności reaktora świadczy liczba godzin pracy - do 4800/rok.
MARIA to jeden z kilku najlepszych w świecie reaktorów badawczych. Jego stan techniczny każe mieć nadzieję, że po pewnej modernizacji, jego obecna licencja do 2020 roku zostanie przedłużona aż do 2060 roku!

Zastosowanie reaktora

Reaktor ten znajduje szerokie zastosowanie w badaniach z wykorzystaniem neutronów. Istotnie, jest to, że jest on tzw. reaktorem wysokostrumieniowym  - wewnątrz rdzenia reaktora strumień neutronów wynosi ok. 2x10^14 n/cm^2s. Wytwarzane neutrony służą do napromieniania materiałów w rdzeniu, co powoduje zmianę ich własności fizycznych oraz do wytwarzania izotopów promieniotwórczych dla medycyny, przemysłu i celów naukowych. Obecnie na szczególną uwagę zasługuje produkcja izotopu 99Mo, z którego powstaje najpopularniejszy w medycynie nuklearnej izotop 99mTc. 

Część neutronów wyprowadzana jest na zewnątrz reaktora, gdzie służą one do badania struktury materiałów na poziomie atomowym metodami rozproszeniowymi, a także makroskopowym techniką radiograficzną. Obecnie przygotowywane są badania związane z biologicznym oddziaływaniem neutronów na komórki i ew. małe zwierzęta. Z tych względów użytkowych mówimy, że MARIA jest reaktorem badawczo-produkcyjnym.