Państwowa Agencja Atomistyki

Konieczność wydania rozporządzenia wynika z nowelizacji Prawa atomowego dokonanej ustawą z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo atomowe oraz ustawy o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. poz. 1593 oraz z 2020 r. poz. 284). Przepisy stanowią wdrożenie aktualnych wymagań europejskich w zakresie ochrony przed negatywnymi skutkami oddziaływania promieniowania jonizującego.

Nowelizacja stanowi wdrożenie dyrektywy Rady 2013/59/Euratom z dnia 5 grudnia 2013 r. ustanawiającej podstawowe normy bezpieczeństwa w celu ochrony przed zagrożeniami wynikającymi z narażenia na działanie promieniowania jonizującego (tzw. dyrektywy BSS, z ang. Basic Safety Standards).

Celem rozporządzenia jest wprowadzenie kryteriów określających przypadki, w których wykonywanie działalności związanej z narażeniem na promieniowanie jonizujące pochodzące od naturalnych izotopów promieniotwórczych, o której mowa w art. 4 ust. 1a ustawy – Prawo atomowe, nie wymaga powiadomienia. Obecnie te warunki określone są w przejściowym przepisie art. 4 ust. 6 ustawy z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo atomowe oraz ustawy o ochronie przeciwpożarowej. Nowe przepisy pozwolą na zwiększenie pewności, że działalności związane z narażeniem na promieniowanie jonizujące pochodzące od naturalnych izotopów promieniotwórczych, które nie będą wymagać powiadomienia, są bezpieczne z punktu widzenia ochrony radiologicznej dla pracowników i osób z ogółu ludności.

Przepisy dotyczą przede wszystkim jednostek organizacyjnych wykonujących działalności związane z narażeniem na promieniowanie jonizujące, wskazane w art. 4 ust. 1a ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe, takie jak:

1)           wydobywanie ropy naftowej lub gazu ziemnego,

2)           wydobywanie rud metali, z wyjątkiem rudy uranu,

3)           wykorzystanie wód termalnych do produkcji energii,

4)           wydobywanie lub przerób fosforytów, w tym produkcję fosforu, kwasu fosforowego lub nawozów fosforowych,

5)           uzdatnianie lub filtrowanie wód podziemnych,

6)           produkcję surówki z rudy żelaza,

7)           pozyskiwanie pierwiastków ziem rzadkich z monacytu,

8)           produkcja cyny, ołowiu lub miedzi,

9)           produkcja cyrkonu lub cyrkonii,

10)         produkcja pigmentu TiO₂,

11)         eksploatacja elektrowni węglowych, w tym konserwacja kotłów,

12)         produkcja cementu, w tym konserwacja pieców klinkierowych,

13)         przerób rudy niobu lub tantalu,

14)         produkcja związków toru lub wytwarzanie produktów zawierających tor,

15)         prace w miejscach pracy, w których, mimo podjęcia działań zgodnie z zasadą optymalizacji, stężenie radonu wewnątrz pomieszczeń w tych miejscach pracy przekracza poziom odniesienia, o którym mowa w art. 23b ustawy – Prawo atomowe, wynoszący 300 Bq/m³ (bekereli na metr sześcienny),

16)         prace w miejscach pracy pod ziemią, w których, mimo podjęcia działań zgodnie z zasadą optymalizacji, poziom stężenia energii potencjalnej alfa krótkożyciowych produktów rozpadu radonu w tych miejscach pracy wskazuje na możliwość otrzymania przez pracownika dawki skutecznej (efektywnej) większej niż 1 mSv (milisiwert) rocznie.

Zgodnie z art. 5¹ ust. 1 i 2 ustawy – Prawo atomowe powiadomienia należy składać do dyrektora okręgowego urzędu górniczego (pkt 1, 2 i 16 oraz, w zakresie, w jakim ta działalność podlega nadzorowi organów nadzoru górniczego, pkt 15 z powyższej listy) albo do państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego (pkt 3 – 14 oraz, w zakresie niepodlegającym nadzorowi organów nadzoru górniczego, pkt 15 z powyższej listy).

Wprowadzone zmiany obejmują określenie warunków, których spełnienie pozwala na wykonywanie działalności związanej z narażeniem na naturalne izotopy promieniotwórcze bez dokonywania powiadomienia przez:

• określenie granicznych wartości stężenia promieniotwórczego naturalnych izotopów promieniotwórczych w materiałach stałych, ciekłych i gazowych,
• określenie dawek, jakie mogą w ciągu roku kalendarzowego otrzymać osoby zatrudnione w związku z wykonywaną działalnością, , oraz przyrostu dawki, jaką może otrzymać osoba z ogółu ludności w wyniku tej działalności,
• określenie powodowanej przez wykonywaną działalność maksymalnej wartości sumarycznego stężenia promieniotwórczego izotopów promieniotwórczych radu Ra-226 i radu Ra-228 w wodzie, która może mieć wpływ na jakość wody pitnej lub inne drogi narażenia na promieniowanie jonizujące.

Rozporządzenie wejdzie w życie 7 maja 2021 r.

Kierownicy jednostek organizacyjnych wykonujących działalność związaną z narażeniem niewymagającą przed dniem wejścia w życie rozporządzenia dokonania powiadomienia, której wykonywanie z dniem wejścia w życie rozporządzenia będzie wymagało dokonania powiadomienia, zostali zobowiązani do dokonania w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia powiadomienia albo zakończenia takiej działalności.