Reagowanie w zdarzeniach radiacyjnych

Zdarzeniem radiacyjnym określa się wydarzenie na terenie kraju lub poza jego granicami, związane z materiałem jądrowym, źródłem promieniowania jonizującego, odpadem promieniotwórczym lub innymi substancjami promieniotwórczymi, powodujące lub mogące powodować zagrożenie radiacyjne, stwarzające możliwość przekroczenia wartości granicznych dawek promieniowania jonizującego określonych w obowiązujących przepisach, a więc wymagające podjęcia pilnych działań w celu ochrony pracowników lub ludności.

Postępowanie w przypadku zdarzeń radiacyjnych

Postępowanie w przypadku wystąpienia zdarzenia radiacyjnego regulowane jest przez przepisy rozdz. 11 ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 maja 2021 r. w sprawie planów postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych (Dz.U. poz. 1086) - odrębnie dla zdarzeń ograniczonych do terenu jednostki organizacyjnej (zdarzenia "zakładowe"), odrębnie natomiast dla zdarzeń, których skutki występują poza jednostkami organizacyjnymi (zdarzenia "wojewódzkie" i "krajowe", w tym o skutkach transgranicznych). W zależności od zasięgu skutków zdarzenia radiacyjnego, za kierowanie akcją likwidacji zagrożenia i usuwania skutków, odpowiedzialny jest kierownik jednostki (zdarzenie zakładowe), wojewoda we współpracy z państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym (zdarzenie wojewódzkie) lub Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji przy pomocy Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki (zdarzenia krajowe). We wszystkich przypadkach, Prezes Państwowej Agencji Atomistyki, poprzez kierowane przez niego Centrum ds. Zdarzeń Radiacyjnych (CEZAR), pełni rolę informacyjno-konsultacyjną, również w zakresie oceny poziomu dawek i skażeń oraz innych ekspertyz i działań na miejscu zdarzenia, formułowania informacji dla społeczności narażonych w wyniku zdarzenia, przekazywania informacji do organizacji międzynarodowych i państw ościennych (całodobowy Krajowy Punkt Kontaktowy).

Ścisły nadzór i kontrola nad obiektami jądrowymi oraz działalnością ze źródłami promieniowania powodują, że prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożeń radiacyjnych ludności w Polsce jest znikome, niemniej jednak Prezes PAA dysponuje systemem pozwalającym na ocenę sytuacji radiacyjnej kraju oraz podejmowanie decyzji o koniecznych działaniach interwencyjnych.

Skala INES

Międzynarodowa Skala Zdarzeń Jądrowych i Radiologicznych INES (ang. International Nuclear and Radiological Event Scale) to narzędzie do szybkiej i jednoznacznej klasyfikacji zdarzeń i incydentów istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej.

Siedmiostopniowa skala INES została opracowana w 1990 roku. Początkowo była dedykowana wyłącznie do dokonywania klasyfikacji zdarzeń zaistniałych w obiektach jądrowych. Z czasem zaczęła być wykorzystywana również do klasyfikacji zdarzeń mających miejsce podczas transportu, przechowywania i użytkowania źródeł promieniotwórczych.

Skala jest powszechnie stosowana przez kraje członkowskie Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA) oraz Agencji Energii Jądrowej OECD (NEA OECD).

Międzynarodowa Skala Zdarzeń Jądrowych INES