Państwowa Agencja Atomistyki

Misję przeprowadzono w dniach 3-15 września na zaproszenie polskiego rządu. Gospodarzem była Państwowa Agencja Atomistyki (PAA). Zespół składający się z piętnastu ekspertów z czternastu krajów, czterech pracowników Międzynarodowej Agencji Energii Jądrowej (MAEA) oraz jednego obserwatora z Komisji Europejskiej dokonał przeglądu nadzoru regulacyjnego nad istniejącymi obiektami jądrowymi, działalnościami z promieniowaniem jonizującym pod kątem norm bezpieczeństwa MAEA.

Przez ostatnie dwa tygodnie międzynarodowi eksperci odbyli szereg spotkań i rozmów z pracownikami urzędów właściwych w sprawach bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej, w szczególności PAA. Członkowie Misji IRRS towarzyszyli również ekspertom Państwowej Agencji Atomistyki podczas kontroli dozorowych prowadzonych w badawczym reaktorze jądrowym MARIA, Zakładzie Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych, placówce medycznej i obiekcie przemysłowym wykorzystującym promieniowanie jonizujące. Zespół odbył także spotkania z przedstawicielami innych niż PAA  instytucji stanowiących część systemu bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej. Eksperci Misji IRRS rozmawiali z przedstawicielami m.in. Głównego Inspektoratu Sanitarnego, Krajowego Centrum Ochrony Radiologicznej w Ochronie Zdrowia oraz Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Warszawie. Odbyli tez spotkania z reprezentantami Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Ministerstwa Obrony Narodowej, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Urzędu Dozoru Technicznego. Rozmowy były poprzedzone samooceną ram prawnych i działań dozorowych w obszarze bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej w Polsce przeprowadzoną przez PAA i inne instytucje właściwe w sprawach BJiOR.

Zespół Misji docenił m.in. dotychczasowe przygotowanie PAA do zadań wynikających z Programu polskiej energetyki jądrowej. Agencja będzie nadzorowała budowę elektrowni jądrowych w kraju.

– To kamień milowy dla Polski, która od wielu lat rozważa realizację programu energetyki jądrowej. Zaangażowanie PAA w kwestie bezpieczeństwa, wykazane podczas drugiej misji IRRS, jest niezbędne dla zapewnienia bezpiecznej eksploatacji budowanych w Polsce elektrowni jądrowych – powiedział Mike King, zastępca dyrektora biura ds. programów bezpieczeństwa reaktorów i wsparcia misji w amerykańskiej Komisji Dozoru Jądrowego USA oraz lider zespołu IRRS. – Chciałbym wyrazić moje uznanie międzynarodowemu zespołowi ekspertów, który przeprowadził ten bardzo dokładny przegląd. Z ich ustaleń wynika, że PAA jest kompetentnym organem regulacyjnym, zatrudniającym zaangażowany personel, który stara się spełniać najwyższe standardy bezpieczeństwa – dodał lider Misji.

Zdaniem zespołu IRRS głównym wyzwaniem w Polsce jest przyjęcie rozwiązań zapewniających PAA niezależność w podejmowaniu decyzji związanych z bezpieczeństwem i odpowiednie zasoby. Zagraniczni eksperci wskazali też kilka rekomendacji oraz sugestii dla rządu. Zdaniem Misji IRRS potrzebne są:

• zapewnienie dostępności zasobów finansowych umożliwiających terminową likwidację reaktorów badawczych;
• poprawa koordynacji i współpracy pomiędzy organami regulacyjnymi, odpowiedzialnymi za krajowe obiekty jądrowe i działalności wykorzystujące promieniowanie jonizujące;
• zatrudnienie dodatkowych fizyków medycznych w celu zapewnienia ochrony podczas zabiegów medycznych z wykorzystaniem promieniowania jonizującego;
• wprowadzenie zmian w zakresie wydanych zezwoleń na działalność z promieniowaniem jonizującym – Prezes PAA powinien mieć możliwość wprowadzania zmian tych zezwoleń z własnej inicjatywy, bez zgody posiadacza zezwolenia – uważa Misja IRRS.

Zespół dodał też rekomendacje dla PAA, w tym potrzebę ustanowienia zintegrowanego, planu rozwoju zasobów ludzkich oraz określenia zasobów finansowych niezbędnych na jego realizację.

Międzynarodowi eksperci wskazali dobrą praktykę oraz osiągniecia PAA i inspekcji sanitarnej. Za dobrą praktykę uznano przeprowadzony przez PAA w latach 2018 - 2019 projekt ALEP (ang. Advanced Licensing Exercise Project). Była to symulacja analizy wniosku o wydanie zezwolenia na budowę elektrowni jądrowej, wykonana z udziałem ekspertów międzynarodowych.

Misja IRRS doceniła też:

• przeszkolenie 300 pracowników wojewódzkich inspektoratów sanitarnych w zakresie skutecznego informowania społeczeństwa o problematyce radonu;
• działania PAA w obszarze komunikacji podejmowane w związku z wojną na Ukrainie;
• prowadzony przez PAA rozwój monitoringu radiacyjnego – instalację w ostatnich latach trzydziestu dodatkowych stacji monitorowania promieniowania przy wschodniej granicy Polski.

– Chcielibyśmy podziękować członkom Misji IRRS za intensywne prace w ciągu ostatnich dwóch tygodni. Wyniki tych prac, otrzymane rekomendacje i sugestie pomogą nam w dalszym zwiększaniu efektywności systemu regulacyjnego w Polsce – powiedział Andrzej Głowacki, Prezes PAA.

Końcowy raport z misji zostanie przekazany PAA za około trzy miesiące. Będzie opublikowany na stronie Państwowej Agencji Atomistyki. Była to druga misja IRRS w Polsce. Pierwszą zorganizowano w 2013 r.

Komunikat MAEA na temat Misji IRRS w Polsce: LINK