Wykonywanie konwencji stambulskiej przez Polskę

01.02.2022

Konwencja została podpisana przez Polskę 18 grudnia 2012 r., a ratyfikowana w kwietniu 2015 r. (ratyfikacja przez Prezydenta RP – 13 kwietnia 2015 r., złożenie dokumentów ratyfikacyjnych – 27 kwietnia 2015 r.).

Składając dokumenty ratyfikacyjne Polska złożyła zastrzeżenia dotyczące kwestii karnych, w zakresie dopuszczonym przez konwencję oraz oświadczenie dotyczące opieki konsularnej.

Zastrzeżenia:

zastrzeżenie do art. 30 ust. 2: „Rzeczpospolita Polska na podstawie art. 78 ust. 2 zastrzega, że będzie stosować art. 30 ust. 2 Konwencji wyłącznie w stosunku do pokrzywdzonych będących obywatelami Rzeczypospolitej lub Unii Europejskiej oraz w trybie własnego prawa krajowego.”,
zastrzeżenie do art. 44 ust. 1 lit. e: „Rzeczpospolita Polska na podstawie art. 78 ust. 2 tiret drugie zastrzega, że nie będzie stosować postanowień Konwencji w przypadku, kiedy przestępstwo popełnione zostało przez osobę z miejscem stałego zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.”,
zastrzeżenie do art. 55: „Rzeczpospolita Polska uznaje zgodnie z art. 78 ust. 2 Konwencji, że obowiązek wszczynania postępowania z urzędu, o którym mowa w art. 55 Konwencji, w zakresie przestępstw określonych w art. 35 Konwencji, nie dotyczy drobnych przestępstw.”
zastrzeżenie do art. 58: „Rzeczpospolita Polska na podstawie art. 78 ust. 2 tiret czwarte zastrzega, że nie będzie stosować art. 58 Konwencji wobec przestępstw przewidzianych
w art. 37, 38 i 39 tej Konwencji.”.

Oświadczenie do art. 18 ust. 5 konwencji:

„Rzeczpospolita Polska uznaje konieczność interpretacji art. 18 ust. 5 Konwencji w świetle wiążących Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych i bezpośrednio stosowanych aktów normatywnych organizacji międzynarodowych, którym Rzeczpospolita Polska przekazała kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach. Zgodnie z powyższym, Rzeczpospolita Polska udziela ochrony konsularnej jedynie obywatelom polskim oraz obywatelom tych państw członkowskich Unii Europejskiej, które nie mają swojego przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego na terytorium państwa trzeciego, na takich warunkach jak obywatelom polskim. Ponadto zgodnie z powszechnie przyjętą normą prawa międzynarodowego ochrona ta nie obejmuje obywateli państwa przyjmującego. Konsul Rzeczypospolitej Polskiej może podejmować działania w celu zapewnienia ochrony konsularnej tylko poprzez środki przewidziane przez międzynarodowe prawo konsularne”.

Ponadto, Polska złożyła deklarację następującej treści: „Rzeczpospolita Polska oświadcza, że będzie stosować Konwencję zgodnie z zasadami i przepisami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.”

W związku z wygaśnięciem zastrzeżeń (1 sierpnia 2020 r. – ważność przedłużona prowizorycznie do 30 stycznia 2021 r., zgodnie z postanowieniami konwencji), Polska notyfikowała:

zmianę zastrzeżenia do art. 30 ust. 2 na: „Rzeczpospolita Polska na podstawie art. 78 ust. 2 tiret pierwsze zastrzega, że będzie stosować art. 30 ust. 2 konwencji wyłącznie w stosunku do pokrzywdzonych mających miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej lub innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej oraz w trybie własnego prawa krajowego.”,
zmianę zastrzeżenia do art. 44 ust. 1 lit. e na: „Rzeczpospolita Polska na podstawie art. 78 ust. 2 tiret drugie zastrzega, że nie będzie stosować postanowień art. 44 ust. 1 lit. e konwencji za wyjątkiem przypadków, gdy jurysdykcja w stosunku do cudzoziemców wynika z prawa polskiego.”,
utrzymanie w mocy zastrzeżenia do art. 55 konwencji,
wycofanie zastrzeżenia do art. 58 konwencji.

Zmiany dwóch zastrzeżeń i wycofanie jednego zastrzeżenia podyktowane były zmianami prawa polskiego w zakresie uregulowanym we wskazanych postanowieniach konwencji.

Obecne zastrzeżenia są ważne do 1 sierpnia 2025 r.

Zadania w zakresie koordynacji wykonywania konwencji wykonuje od 2019 r. Minister Rodziny i Polityki Społecznej. Wcześniej za koordynację odpowiadali: Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Minister Sprawiedliwości i Pełnomocnik Rządu do spraw Równego Traktowania (instytucje wskazane we wniosku o ratyfikację konwencji).

Wykonywanie konwencji leży we właściwości organów administracji rządowej i samorządowej, odpowiednio do kompetencji określonych ustawowo.

Zadania w zakresie zapobiegania i zwalczania przemocy realizują organy administracji rządowej, przede wszystkim Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwo Zdrowia, Ministerstwo Edukacji Narodowej, wraz z jednostkami i instytucjami podległymi, w tym Komendą Główną Policji, Urzędem do spraw Cudzoziemców, Centralnym Zarządem Służby Więziennej, Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

Zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie realizowane są przez organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego, z Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwem Sprawiedliwości na czele.

Pierwsze sprawozdanie z wykonywania konwencji przez Polskę zostało złożone Radzie Europy 26 marca 2020 r.. i rozpatrzone przez Grupę Ekspertów do spraw Przeciwdziałania Przemocy wobec Kobiet i Przemocy Domowej (GREVIO). W celu uzyskania dalszych informacji na temat wdrażania konwencji GREVIO na przełomie września i października 2020 r. odbyło wizytę w Polsce. W jej trakcie odbyły się spotkania z przedstawicielami administracji rządowej, organizacji pozarządowych, instytucji różnego szczebla, w tym na szczeblu lokalnym, właściwych w sprawach zwalczania przemocy.

Raport GREVIO przyjęty został w czerwcu 2021 r. i upubliczniony we wrześniu 2021 r. Do raportu tego Polska przedstawiła stanowisko.

Na podstawie raportu GREVIO Komitet Stron przyjął w grudniu 2021 r. zalecenia dla Polski.