Polska w RPA

1.1. Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, języki urzędowe

Położenie geograficzne: Botswana jest krajem bez dostępu do morza, usytuowanym w południowej części kontynentu afrykańskiego. Graniczy z: Namibią (dł. granicy 1360 km), RPA (1840 km), Zimbabwe (813 km) i Zambią (<1 km). Większą część kraju (ok. 75%) zajmuje półpustynna, bezodpływowa kotlina Kalahari. Jej średnia wysokość wynosi około 800 m n.p.m. Na północy znajduje się bagienny obszar śródlądowej delty Okawango. Okresowo wody przedostają się dalej na wschód do niecki Makgadikgadi. Najważniejszą rzeką Botswany jest położona na południowo-wschodniej granicy Limpopo, gdzie koncentruje się ludność Botswany, w tym stolica kraju Gaborone. Większość terytorium kraju porasta ciernista sawanna, a około 1% widne suche lasy (w dolinie rzeki Chobe na północy). 17% terytorium kraju zajmują parki narodowe i rezerwaty dzikiej zwierzyny. W Botswanie występują m in.: nosorożce, zebry, różnego rodzaju antylopy, lwy, gepardy i lamparty, słonie, żyrafy, krokodyle, węże i różne gatunki małp oraz ponad liczne gatunków ptaków.

Ludność: Liczba ludności szacowana jest na 2,1 miliona (Centralny Urząd Statystyczny Botswany). Wskaźnik umiejętności pisania i czytania wśród ludności powyżej 15-go roku życia wynosi ok. 82%. Znaczącym problemem Botswany, podobnie jak i innych krajów afrykańskich, jest pandemia HIV/AIDS. Oficjalne źródła Botswany podają, że przyrost naturalny wynosi około 1,1%. Przyczyną tak niskiego przyrostu naturalnego jest epidemia HIV/AIDS. W Botswanie występuje bardzo wysoki stopień zakażenia tym wirusem (ponad 38% społeczeństwa).

Obszar: Kraj zajmuje powierzchnię 581.730 km(2).

Stolica: Stolicą kraju jest Gaborone (około 232 000  mieszkańców – (Centralny Urząd Statystyczny Botswany.), które leży na południu kraju tuż przy granicy z RPA. Inne ważne miasta to: Francistown, Molepolole, Selebi-Phikwe i Maun.

Języki urzędowe: Językiem urzędowym kraju jest angielski oraz tswana. Językiem narodowym jest Setswana. W kraju tym występuje kilka grup etnicznych - Batswana stanowią 90% populacji kraju. Poza tym Botswanę zamieszkują plemiona Kalanga, San (Buszmeni) oraz Herero. Na południu i wschodzie kraju mieszka niewielka grupa Afrykanerskich farmerów.

1.2. Warunki klimatyczne

W Botswanie występuje klimat subtropikalny oraz znaczne rejony kraju o charakterze pustynnym. Jedynie na północy kraju okresowo powstaje znaczne rozlewisko wodne – Delta Okavango. Najcieplejszym miesiącem jest styczeń, gdy temperatura waha się w granicach 19°C - 33°C, a najchłodniejszym lipiec 5°C - 23°C. Kraj ten nagminnie nawiedzają susze.

1.3. Główne bogactwa naturalne

Ziemia uprawna stanowi jedynie 5% powierzchni kraju. Sektor rolniczy jest mały i skoncentrowany głównie na hodowli bydła. Głównym bogactwem mineralnym kraju są diamenty. W Botswanie wydobywa się również miedź i nikiel.

1.4. System walutowy, kurs i wymiana

Waluta: Pula (100 thebe)

1.5. Religia

Botswana jest państwem wielowyznaniowym: chrześcijanie stanowią 70% ludności kraju, animiści i wyznania lokalne – 20%, muzułmanie – 1%.

1.6. Wykaz świąt państwowych i dni wolnych od pracy w 2022 r.
a) 1 stycznia - Nowy Rok
b) 15 kwietnia - Wielki Piątek
c) 18 kwietnia - Poniedziałek Wielkanocny
d) 1 maja - Święto Pracy
e) 2 maja – dzień wolny z okazji Święta Pracy przypadającego w niedzielę 
f) 26 maja – Dzień Wniebowstąpienia
g) 1 lipca - Dzień Seretse Khama
h) 18 lipca - Dzień Prezydenta
i) 30 września - Dzień Botswany
j) 1 października – Wolne z okazji Dnia Botswany
k) 25 grudnia - Boże Narodzenie
l) 26 grudnia – Boże Narodzenie
ł) 27 grudnia – Boże Narodzenie

1.7. Infrastruktura transportowa

Międzynarodowy port lotniczy w stolicy kraju Gaborone łączy Botswanę ze światem (za wyłączeniem lotów międzykontynentalnych), a lotniska lokalne obsługują mniejsze miasta: Francistown i Maun. Jedyna linia kolejowa łączy Botswanę z Zimbabwe i RPA. Sieć drogowa jest dobrze rozwinięta.

1.8. Obowiązek wizowy

Obywateli polskich wybierających się do Botswany obowiązują wizy, o które można ubiegać się w placówkach dyplomatycznych tego kraju. Paszport powinien zachowywać ważność minimum 6 miesięcy od daty planowanego wyjazdu. Wymagane jest okazanie biletu powrotnego oraz udokumentowanie posiadania wystarczającej ilości pieniędzy na pobyt. Nie ma ograniczeń w przywozie walut obcych. W paszporcie musi być co najmniej jedna strona przeznaczona na wizy, całkowicie wolna od wszelkich stempli, wiz itp. Wiza jednorazowa wystawiana jest na okres do 30 dni, a wielorazowa od 30 do 180 dni.

Najbliższe, właściwe terytorialnie polskie przedstawicielstwo dyplomatyczne to Ambasada RP w Pretorii (RPA).

2.1. Ustrój polityczny

Botswana (która uzyskała niepodległość od Wielkiej Brytanii w 1966 r.) jest parlamentarną republiką w ramach Wspólnoty Narodów. Najwyższym prawem kraju jest konstytucja pochodząca z 1966 r. Głową państwa i szefem rządu jest prezydent wybierany w pośrednich wyborach przez Zgromadzenie Narodowe na 5-letnią kadencję. Prezydent mianuje członków rządu. Ostatnie wybory odbyły się w październiku 2019 r. Ich zwycięzcą została Botswana Democratic Party (BDP), który uzyskała 38 miejsc w 57 osobowym parlamencie. Główna partia opozycyjna Umbrella for Democratic Change (UDC) zdobyła 15 miejsc, nowa partia Botswana Patriotic Front uzyskała 3 mandaty, a Alliance for Progressives 1 mandat. Prezydentem kraju od 2018 r. jest Mokgweetsi Masisi.

Pod względem administracyjnym Botswana podzielona jest na 15 okręgów administracyjnych, w tym dziewięć prowincjonalnych: Centralny, Ghanzi, Kgaladi, Kgatleng, Kweneng, Południowo-Wschodni, Południowy, Północno-Wschodni i Północno-Zachodni oraz sześć miejskich.

2.2. Władza ustawodawcza

Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego parlamentu. W wyższej izbie, doradczej 15-osobowej Izbie Wodzów (House of Chiefs) zasiada 8 wodzów najważniejszych plemion, 4 członków wybieranych co 5 lat i 3 członków wybieranych przez pozostałych 12. Niższa izba, Zgromadzenie Narodowe (National Assembly), składa się z 40 członków wybieranych w bezpośrednich wyborach na 5-letnią kadencję. Władzę wykonawczą sprawuje rząd powoływany przez prezydenta.

2.3. Władza wykonawcza

Głową państwa, a zarazem szefem rządu, jest prezydent. Władza wykonawcza składa się z gabinetu, w skład którego oprócz prezydenta wchodzi wiceprezydent i 18 ministrów.

2.4. Struktura administracji gospodarczej

Sprawy gospodarcze państwa należą do kompetencji Ministerstwa Handlu i Przemysłu. Pozostałymi resortami gospodarczymi są: Ministerstwo Rolnictwa, Ministerstwo Górnictwa, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Zasobów Naturalnych, Energetyki i Spraw Wodnych, Ministerstwo Ochrony Środowiska, Przyrody i Turystyki, Ministerstwo Komunikacji, Nauki.

W Botswanie działa kilka niezależnych izb handlowych i przemysłowych, a najważniejszą z nich jest Izba Handlowo-Gospodarcza Botswany - Botswana Confederation of Commerce, Industry & Manpower (BOCCIM).

2.5. Sądownictwo gospodarcze

Sądy krajowe zajmują się procesami gospodarczymi w oparciu o system prawny oparty na systemie prawnym holenderskim. Sprawy kryminalne oparte są na prawie brytyjskim. System sądowniczy jest niezależny i efektywny. W skład władzy sądowniczej wchodzą Sąd Najwyższy, Sąd Apelacyjny, sądy magistrackie, Sąd Przemysłowy oraz różne sądy zwyczajowe.

3.1. Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Rząd Botswany w mijających latach wdrażał programy mające na celu dywersyfikację gospodarki kraju, chcąc uniezależnić się w większym niż do tej pory stopniu od zmiennej koniunktury na światowych rynkach surowców i minerałów. Szczególny nacisk kładł na rozwój turystyki, rolnictwa, przemysłu przetwórczego (w tym przetwórstwo surowców mineralnych) oraz inwestycji w infrastrukturę. Kryzys światowy spowodował spadek sprzedaży diamentów (80% wartości eksportu Botswany), co w konsekwencji spowodowało redukcję planowanych inwestycji. Ogólnie pozytywne wskaźniki makroekonomiczne Botswany pozwalają na to, aby jej rozwój  ekonomiczny w dużym stopniu był finansowany ze środków krajowych. Główną słabością gospodarki Botswany pozostaje niska wydajność pracy (wynikająca z niskiego poziomu wykształcenia i etyki pracy), a także mało efektywna administracja państwowa (jednak stosunkowo mało skorumpowana). W 2018 r. blisko połowa pracujących  była zatrudniona w sektorze publicznym. W ramach 11-tej edycji Europejskiego Funduszu Rozwoju (EDF), w latach 2014-2020, UE przeznaczy dla Botswany 33 mln Euro (głównie na edukację, transfer technologii i rozwój zasobów ludzkich). W poprzedniej, 10-tej edycji EDF UE przeznaczyła dla Botswany 100 mln Euro. Zmniejszanie wysokości pomocy finansowej w ramach powyższego Funduszu wiąże się z przejściem Botswany do grupy krajów o dochodzie na osobę na poziomie upper middle. W związku z tym również inni zagraniczni donatorzy instytucjonalni będą stopniowo zmniejszali pomoc finansową dla tego kraju, lub ze współpracy rozwojowej będą przechodzili na współpracę partnerską.

Główne sektory gospodarki Botswany, które w największym stopniu tworzą PKB to: usługi  (ponad 60% PKB), górnictwo (głównie produkcja diamentów), sektor budowlany, produkcja przemysłowa i rolnictwo. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne stanowią średnio ok. 1% PKB rocznie. Od roku 1975 do roku 2018 do Botswany napłynęły bezpośrednie inwestycje zagraniczne w wysokości ponad 8 mld USD.  Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Botswanie są głównie dokonywane w sektorze  górniczym i finansowym. Głównym źródłem bezpośrednich  inwestycji zagranicznych jest Europa. Podział  dochodu w Botswanie jest bardzo nierówny. Na najbogatsze dziesięć procent ludności przypada prawie połowa dochodu kraju, podczas gdy najuboższe dziesięć procent ludności posiada jego jeden procent. Botswana jest zaliczana  do krajów o średniej stopie rozwoju społecznego. Rząd Botswany stara się zdywersyfikować gospodarkę kraju w obawie, że źródła diamentów mogą zostać wyczerpane w ciągu najbliższych dwudziestu lat. Dominujący w przemyśle Botswany  sektor  górniczy, uzależnia efekty gospodarcze tego kraju od koniunktury na surowce i minerały na rynkach światowych. Według Economist Intelligence Unit, główną słabością gospodarki Botswany jest niska wydajność pracy, wynikająca z niskiego poziomu wykształcenia i etyki pracy, a także mało efektywna administracja państwowa (chociaż zasadniczo nie skorumpowana). Z innych sektorów przemysłu odnotowano wprawdzie ożywienie w przemyśle budowlanym, ale jest to związane z rozpoczęciem dużych inwestycji górniczych, np. modernizacji największej na świecie (pod względem wartości produkcji) kopalni diamentów Jwaneng przez grupę De Beers (koszt 3 mld USD). Pomimo iż największy wpływ na rosnący dobrobyt Botswany ma górnictwo diamentów, to zatrudnienie w tym sektorze wynosi tylko 5% ogółu pracujących. Blisko połowa pracujących osób zatrudniona jest w sektorze publicznym.

3.2. Główne sektory gospodarki

Botswana jest ludnościowo małym, ale względnie zamożnym krajem ze względu na złoża diamentów, których jest największym na świecie producentem. Sprzedaż diamentów stanowi  ponad 80% zysków z eksportu. Razem z innymi minerałami i metalami stanowi to prawie 90% eksportu. Jednakże większość ludności pracuje w rolnictwie. Najważniejszy produkt eksportowy rolnictwa, mięso wołowe, stanowi  zaledwie niecały procent eksportu Botswany ogółem.

Sektory gospodarki o największym udziale w PKB Botswany: sektor usług  ponad 60% ( w tym transport i komunikacja 15,0%, górnictwo 22,4%,  usługi finansowe i biznesowe około 14,0%, turystyka 12%, usługi inne około 6,1%, usługi sektora rządowego 14,8%, rolnictwo 13,9%,  sektor budowlany 6,3%, usługi społeczne 6,1%, produkcja przemysłowa 5,2%.

Górnictwo

Botswana jest drugim pod względem wielkości wydobycia producentem diamentów na świecie (po Australii), a pierwszym jeśli chodzi o wartość wydobycia. Poczynając od  2011 r. sytuacja w przemyśle wydobywczym uległa znaczącej poprawie. I tak np. wobec ożywienia w powyższym sektorze w 2010 r., brytyjska spółka African Diamonds ogłosiła, że rozpocznie prace konstrukcyjne wspólnie z kanadyjską spółką Lucara Diamond Corporation, dot. budowy kopalni w AK6. Brytyjska firma, Gem Diamonds, wznowiła plany zagospodarowania złóż Gope w centrum Kalahari, zawieszone w wyniku załamania się rynku diamentów w końcu 2008 r. International Finance Corporation, organizacja zarządzająca inwestycjami Banku Światowego, zdecydował o zainwestowaniu 4,8 mln USD w kanadyjską spółkę, Tsodilo Resources, prowadzącą poszukiwania diamentów i metali nieszlachetnych w północno-zachodniej Botswanie.

Rolnictwo

W wyniku prorozwojowej polityki prezydenta kraju, Iana Khamy, tempo wzrostu rolnictwa zwiększyło się poczynając od 2010 r. i  nadal kontynuowało swój wzrost.  Grunty rolne stanowią tylko 2% powierzchni kraju, z czego 70% to pastwiska. Botswana jest znaczącym eksporterem mięsa wołowego, a pogłowie bydła liczy ok. 2 - 3 miliony sztuk. Podstawowymi płodami rolnymi Botswany są: kukurydza, sorgo, orzeszki ziemne, proso, słoneczniki, rośliny strączkowe, warzywa, owoce i bawełna. Lokalna produkcja rolna zaspokaja jedynie ok. 25% krajowego zaopatrzenia, reszta importowana jest głównie z RPA. W celu dywersyfikacji sektora i poprawy wyników produkcji żywności rząd Botswany utworzył Centrum Rolnictwa, którego zadaniem jest zwiększenie krajowego pogłowia bydła oraz restrukturyzacja i reorganizacja farm komercyjnych. Rządowy program ma pomóc farmerom w osiągnięciu rentowności poprzez realizację zamówień na 50% krajowej produkcji sorgo i kukurydzy, 80% owoców i warzyw oraz 45% mleka. Wprowadzenie zintegrowanego programu Pomocy dla Rozwoju Gruntów Rolnych (ISPAAD) pozwoliło zwiększyć areał obsianej ziemi trzykrotnie do 298 tys. ha, co też znalazło odzwierciedlenie w zbiorach (produkcja zbóż wyniosła 67,5 tys. ton). Fundusz dla Młodych Farmerów zatwierdził realizację 251 projektów, w tym zwiększenie pogłowia bydła, produkcji mleka i drobiu. Eksport produktów rolnych w eksporcie ogółem wyniósł 5,7%, a w imporcie 13,7%. Afrykański Bank Rozwoju (AFDB) udzielił pożyczki w wysokości 60 mln USD na przeprowadzenie prac drenażowych, które charakteryzują się dobrą klasą ziemi i najwyższymi opadami w kraju.

Produkcja przemysłowa

Produkcja przemysłowa Botswany  daje pracę aż ok. 10% zatrudnionym w gospodarce kraju. Rozwój tego sektora jest hamowany przez stosunkowo wysokie płace, niedobór terenów przemysłowych i wysokie koszty transportu. Utworzenie krajowego sektora produkcji biżuterii było celem rządowej strategii maksymalizacji korzyści z krajowych kopalni diamentów tzw. ”beneficiation” (rozwijanie powiązanych ze sobą sektorów przemysłu w celu zwiększenia wartości dodanej produktu). Obecnie, lokalne spółki szlifujące diamenty są zaopatrywane w nieoszlifowane diamenty przez Diamond Trading Company Botswana (DTCB), które to przedsiębiorstwo jest kontrolowane przez międzynarodową spółkę De Beers. Filia hinduskiej spółki Shrenuj, która jest jednym z 16 zakładów obróbki diamentów w Botswanie, otworzy po otrzymaniu licencji, nową fabrykę produkującą biżuterię. Produkty będą początkowo przeznaczone na eksport do USA. Już od szeregu lat  w Botswanie odbywają się aukcje podczas których  sprzedaje się diamenty. Aukcje wzbudzają duże zainteresowanie zarówno handlowców jak i osób fizycznych.

Usługi

W ostatnich latach w Botswanie szybko rozwijają się sektor usług, który stanowi ponad. 60,0% PKB. Rząd chce, aby Botswana stała się regionalnym centrum transportu i w tym celu  rozszerza ofertę usług lotniczych Air Botswana. Sektor bankowy, ubezpieczeń oraz handlu wytworzyły w sumie ponad 10% PKB. Sektor finansowy Botswany jest uznany przez rząd za mający potencjał stania się jedną z sił napędowych rozwoju i dywersyfikacji gospodarki. Zwiększone wydatki rządowe na projekty infrastrukturalne wpłynęły na znaczny wzrost sektora budowlanego, którego udział w PKB Botswany wynosi około 6,3% PKB.

3.3 Tabela najważniejszych wskaźników ekonomicznych

3.4. Handel zagraniczny

Botswana poczyniła znaczne wysiłki, aby otworzyć się na handel międzynarodowy i wzmocnić swoją integrację w regionie, pomimo swojego położenia geograficznego. Kraj jest członkiem kilku regionalnych i zagranicznych organizacji handlowych, takich jak WTO, SACU (Południowa Afryka, Unia Celna) i SADC (Wspólnota Rozwoju Afryki Południowej), i podpisał umowy handlowe z Unią Europejską i Stanami Zjednoczonymi. Botswana należy do najbardziej wolnych gospodarek Afryki Subsaharyjskiej.

Według Banku Światowego handel międzynarodowy stanowi 77,1% PKB kraju. Diamenty stanowią prawie 90% całkowitego eksportu kraju. Miedź, nikiel, maszyny i sprzęt elektryczny, mięso, sól, pojazdy i sprzęt transportowy, złoto i tekstylia stanowią pozostałe 10%. Botswana importuje przede wszystkim diamenty (29% całkowitego eksportu), paliwo (13%), pojazdy, leki, artykuły spożywcze, maszyny, produkty elektryczne, produkty chemiczne, metal, tekstylia, drewno i papier. Kraj jest silnie uzależniony od importu energii elektrycznej, ponieważ wytwarza jedynie 60% swoich potrzeb w kraju. Bilans handlowy Botswany jest w dużym stopniu uzależniony od globalnych cen i popytu na diamenty. Saldo widocznego handlu odnotowało nadwyżkę w wysokości 312 mln USD w 2018 r. (Bank Światowy). Z danych WTO wynika, że ​​w 2018 r. Botswana wyeksportowała towary o wartości 6587 mln USD (o 13,9% więcej niż w 2017 r.), a import towarów wyniósł 6 287 mln USD (+ 5,7%). Eksport jej usług wygenerował 968 milionów USD. W tym samym czasie kraj wydał 846 mln USD na import usług.

Południowoafrykańska Unia Celna, Unia Europejska, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Indie i Kanada są wiodącymi partnerami handlowymi tego kraju. Belgia (20,8% eksportu) i Indie (20%) są głównymi klientami Botswany, podczas gdy Republika Południowej Afryki (62,7% importu) i Kanada (8,6%) są głównymi dostawcami.

3.5. Inwestycje zagraniczne

Według UNCTAD napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Botswanie wzrósł z 177 mln USD w 2017 r. do 229 mln USD w 2018 r. i ponad 230 mln USD w 2019 r. Wynika to głównie ze wzrostu BIZ motoryzacyjnych. Całkowity zasób BIZ w Botswanie osiągnął w 2018 r. 4,82 mld USD i szacowany jest na 25,4% PKB kraju (World Investment Report 2019, UNCTAD). Sektor wydobywczy przyciąga większość BIZ. Jednak w ostatnich latach rosły inwestycje w branży usługowej (ubezpieczenia i bankowość). BIZ pochodzą przede wszystkim z południowoafrykańskiej unii celnej (SACU), Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), Kanady i Zimbabwe.

Rząd Botswany dąży do dywersyfikacji gospodarki i zabezpieczenia większej liczby bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Mocne strony tego kraju to niski poziom korupcji (najniższy w Afryce), dobre zarządzanie gospodarcze, liberalny system podatkowy i stabilna demokracja. Botswana otrzymała również pozytywne recenzje od różnych międzynarodowych agencji ratingowych. Jednak wysokie koszty produkcji, brak wykwalifikowanej siły roboczej i brak dostępu do morza w kraju stanowią poważne przeszkody dla potencjalnych inwestorów.

Kraj ten zajął 87 miejsce na świecie pod względem łatwości prowadzenia działalności gospodarczej w raporcie Doing Business 2020 sporządzonym przez Bank Światowy. Jest to niewielki spadek w porównaniu z edycją 2019, kiedy kraj zajął 86 miejsce. Ten ranking Botswany wyprzedza inne kraje afrykańskie, ale stanowi spadek w porównaniu do poprzednich lat (spadek o 6 pozycji w porównaniu z raportem z 2018 r., w którym kraj stracił 10 pozycji. Botswana utrudniała m.in. rejestrację nieruchomości. Czołowi ekonomiści w kraju poinformowali, że znaczne rezerwy finansowe generowane przez przemysł diamentowy spowodowały brak zainteresowania ze strony międzynarodowych inwestorów, co doprowadziło do przekonania, że ​​kraj nie potrzebuje napływu kapitału zagranicznego. Obecnie rząd wprowadza środki w celu zwiększenia inwestycji w sektorach rolnictwa, diamentów, edukacji, zdrowia i transportu.

3.6. Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Botswana należy do Południowoafrykańskiej Unii Celnej (SACU), Południowoafrykańskiej Wspólnoty Rozwoju (SADC), Wspólnego Rynku Afryki Wschodniej i Południowej (COMESA), Unii Afrykańskiej, Afrykańskiego Banku Rozwoju (AFDB), ONZ, Banku Światowego, Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Światowej Organizacji Handlu (WTO), ACP, Brytyjskiej Wspólnoty Narodów, Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), UNIDO, UNESCO, UNCTAD.

3.7. Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

Umową regulującą stosunki handlowe UE - Botswana była do końca 2007 r. „ACP-EU Partnership Agreement” z Cotonou z dn. 23.06.2000 r. W czerwcu 2009 r. Botswana podpisała z UE tzw. tymczasową umowę o partnerstwie gospodarczym (Interim Economic Partnership Agreement - IEPA), co dało jej uprzywilejowany dostęp do europejskiego rynku. Podpisanie IEPA pozwoliło Botswanie eksportować wołowinę na unijny rynek bez ograniczeń kwotowych i opłat. Przy transakcjach re-eksportowych zastosowanie ma umowa SACU. W dniu 16.07.2014 r. Botswana oraz 5 innych krajów SADC  podpisało Umowę o Partnerstwie Ekonomicznym (EPA) z UE. Daje ona powyższym krajom duże preferencje w handlu z UE.

Główne grupy asortymentowe w imporcie Botswany z UE w ostatnich latach to:  metale szlachetne i produkty pochodne, maszyny i urządzenia, produkty chemiczne i pochodne, pulpa drzewna, papier, instrumenty optyczne i fotograficzne, produkty mineralne.

Główne grupy asortymentowe w eksporcie Botswany do UE w ostatnich latach: metale szlachetne i produkty pochodne, metale nieszlachetne i produkty pochodne,  zwierzęta żywe i produkty zwierzęce, produkty mineralne, maszyny i urządzenia.

Handel Botswany z UE stanowił w ostatnich latach około 15,0% - 20,0% całego handlu zagranicznego Botswany (eksport około 20,5% eksportu oraz około 4,5% importu.

Główni partnerzy handlowi w imporcie Botswany w ostatnich latach spośród krajów Unii Europejskiej: Belgia, Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Irlandia, a w eksporcie Belgia, Finlandia, Wielka Brytania, Holandia, Włochy.

W ramach Europejskiego Funduszu na Rzecz Rozwoju (European Development Fund – EDF10) świadczona jest  dla Botswany  pomoc, które jest przekazywana w formie grantów na rozwój zatrudnienia oraz jako pomoc techniczna dla rządu Botswany w takich dziedzinach jak edukacja, zatrudnienie i zarządzanie finansami publicznymi. Program współpracy UE z Botswaną jest spójny z celami kolejnych edycji Country Strategy Paper for Botswana, którymi jest redukcja ubóstwa, rozwój edukacji, zatrudnienia i walka z epidemią HIV/AIDS.

4.1. Gospodarcze umowy dwustronne

Ramy współpracy Polski z Botswaną określa umowa EPA (Economic Partnership Agreement) popisana przez 6 krajów SADC , w tym Botswanę z UE w dniu 16.07.2014 r.

4.2. Dwustronna wymiana handlowa

W 2020 r. wymiana handlowa między Polską i Botswaną wyniosła 2,542 mln USD, w tym eksport z Polski do Botswany wyniósł 2,39 mln USD, a import z Botswany do Polski osiągnął poziom 152 tys. USD.

Najważniejsze w eksporcie z Polski do Botswany grupy towarowe:
- maszyny, części do reaktorów, bojlery - wartość 1,41 mln USD;
- wyroby elektryczne i elektroniczne - wartość 712 tys. USD;
- napoje i alkohole - wartość 84 tys. USD

Najważniejsze w imporcie z Botswany do Polski grupy towarowe:
- maszyny, części do reaktorów, bojlery - wartość 125 tys. USD;
- wyroby elektryczne i elektroniczne - wartość 12,5 tys. USD.

4.3. Wzajemne inwestycje

Nie występują jakiekolwiek inwestycje Polski w Botswanie czy też Botswany w Polsce.

4.4. Współpraca regionalna

Brak informacji na temat współpracy regionalnej.

4.5. Współpraca samorządów gospodarczych

Nie ma zinstytucjonalizowanej współpracy samorządów lokalnych.

5.1. Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

Wejście Polski do Unii Europejskiej i objęcie relacji handlowych Polski z Botswaną umową ACP-EU a od 16.07.2014 r. Umową o Partnerstwie Ekonomicznym EU-SADC, 6 krajów ugrupowania SADC (w tym Botswany) powoduje, że polskie firmy nie napotykają żadnych barier w eksporcie do Botswany, mają pełnoprawny dostęp do tego rynku i takie same warunki jak inne firmy z UE.

5.2. Dostęp do rynku pracy

Rząd Botswany nie stosuje żadnych utrudnień w dostępie do rynku pracy. Rząd zachęca do inwestowania w rozwój gospodarki (poza sektorem górniczym) systemem preferencji, obejmującym m.in.: pomoc finansową w ramach Financial Assistance Policy dla przedsiębiorstw podejmujących produkcję antyimportową i eksportową.

5.3. Nabywanie i wynajem nieruchomości

Nie istnieją żadne ograniczenia w nabywaniu nieruchomości przez obcokrajowców w Botswanie. Konstytucja Botswana zabrania nacjonalizacji własności prywatnej.

5.4. System zamówień publicznych

Zamówienia publiczne w większości przypadków podlegają procedurom przetargowym. W większości przetargi są otwarte i nie ma teoretycznie ograniczeń w składaniu ofert. Przy większych przetargach obowiązuje klauzula pre-kwalifikacji bądź też dopuszczane są tylko te firmy, które zostały już zarejestrowane i uznane przez organizatora przetargu. Zamówienia publiczne są oceniane przez Public Procurement and Asset Disposal Board (PPADB). Przetargi o wartości ponad 100 tys. Pula są publikowane w tygodniku Government Gazette.

W Botswanie istnieje szereg uregulowań prawnych chroniących własność intelektualną i prawa autorskie oraz własność przemysłową. Są one zgodne z zapisami WTO Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights (TRIPS). Niemniej jednak, niektóre dziedziny życia, m. in. bardzo wysoka pandemia HIV/AIDS sprawiają, że prawa własności intelektualnej nie są do końca przestrzegane (m. in. zakup leków produkowanych za granicą bez licencji właściciela produktu).

Mieszkańcy Botswany różnią się od siebie. Pochodzenie etniczne i miejsce zamieszkania są ważnymi czynnikami decydującymi o poziomie komfortu ludzi w odniesieniu do dotyków i gestów. Batswana na ogół nie ma nic przeciwko rozmowie z osobą bardzo blisko niej, ale zwykle trzymają się w odległości około wyciągniętego ramienia od siebie. Odległość może być jeszcze większa podczas rozmowy z obcymi ludźmi. Najlepiej uważnie obserwować poziom komfortu każdej osoby poprzez dotyk i jej preferencje dotyczące przestrzeni osobistej.

Do oceny, czy dana osoba jest godna zaufania, stosuje się regularny kontakt wzrokowy. Batswana niekoniecznie musi utrzymywać stały kontakt wzrokowy, ale uważa się ją za oznakę nieuczciwości, jeśli dana osoba odmawia kontaktu wzrokowego lub jego nie chce.

Różne plemiona mają różne sposoby powitania. Pozdrawiając kolegę, zwykle podaje się ręce mężczyznom i kobietom. W północnej części Botswany, pozdrawiając starszą osobę, musisz uklęknąć i dać jej obie ręce, jeśli znajdziesz ją siedzącą. Jeśli nie siedzą, możesz po prostu pokłonić się i dać im dwie ręce. W innych miejscach możesz pozdrowić inną osobę, ściskając ręce. A w niektórych przypadkach mężczyźni i kobiety pocałują się w każdy policzek.

Podczas rozmowy mężczyźni na ogół nie dotykają innych mężczyzn, chyba że się znają, ale byłoby to sporadyczne. Zasada ta jest podobna w przypadku kontaktów kobiet i mężczyzn. Dotyczy to również kobiety dotykającej innej kobiety, choć nieco mniej.

Przyjaciele częściej się dotykają i chociaż często zachowują podobny dystans podczas mówienia, sfera przestrzeni osobistej wokół każdej osoby nie jest uważana za prywatną i nienaruszalną. Zawodowo kontakt wzrokowy jest szczególnie ważny. To, ile współpracowników się dotknie lub odległość, jaką będą utrzymywać, zależy od znajomości i poziomu komfortu, ale najlepiej zachować dystans, jeśli nie jesteś pewien.

Niektóre gesty są uważane za niegrzeczne (wyprostowany palec środkowy, machanie palcem wskazującym, wskazanie wyciągniętym palcem na kogoś).

6.1. Przydatne kontakty

Ministerstwo Handlu i Przemysłu
Ministry of Trade & Industry
http://www.mti.gov.bw

Ministerstwo Górnictwa
Ministry of Mines
Private Bag 0049
Gaborone, Botswana
Tel: +267-3657000
Fax: +276-3952141

Ministerstwo Zasobów Naturalnych, Energetyki i Spraw Wodnych
Ministry of Minerals, Energy & Water Affairs
Private Bag 0018
Gaborone, Botswana
Tel.: +267-3656600
Fax: +267-372738

Ministerstwo Rolnictwa
Ministry of Agriculture
Private Bag 003
Gaborone, Botswana
Tel.: +267-3950602
Fax: +267-3975805

6.2. Oficjalna strona Rządu Botswany z linkami

www.gov.bw

Izba Handlowo-Gospodarcza Botswany
Botswana Confederation of Commerce, Industry & Manpower (BOCCIM)
www.boccim.co.bw 

6.3. Oficjalna prasa ekonomiczna

Botswana Guardian,
The Botswana Gazette,
Daily News,
The Voice
www.gazette.bw
www.bedia.co.bw