Polska w RPA

1.1. Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, języki urzędowe

Położenie geograficzne: Zimbabwe jest krajem bez dostępu do morza, usytuowanym w południowo-wschodniej części kontynentu afrykańskiego. Graniczy z: Botswaną - 813 km, Mozambikiem – 1.231 km, RPA - 225 km oraz Zambią - 797 km. Najwyższy szczyt Zimbabwe to Inyangani (2.592 m), a najniższy punkt kraju znajduje się u zbiegu rzek Runde i Save (162 m). Dominującym typem roślinności jest lesista i trawiasta sawanna oraz wiecznie zielone lasy górskie. Zimbabwe leży na płaskowyżach Matabele i Maszona, które wznoszą się od 1000 do 1600 m n.p.m. Krajobraz urozmaicają góry i dolina rzeki Limpopo. Najważniejsze rzeki: Zambezi, Limpopo i Sabi. Charakterystycznymi gatunkami drzew są: mahoń, heban oraz baobab. Mimo polowań świat zwierząt jest nadal bardzo bogaty. W Zimbabwe występują m. in.: nosorożce, zebry, różnego rodzaju antylopy, lwy, gepardy i lamparty, słonie, żyrafy, krokodyle, węże i różne gatunki małp oraz ponad 500 gatunków ptaków.

Ludność: Liczba ludności szacowana jest na około 14,9 miliona. Wskaźnik umiejętności pisania i czytania wśród ludności powyżej 15-go roku życia wynosi ok. 92% (mężczyźni – 95%, kobiety – 88%). Znaczącym problemem Zimbabwe, podobnie jak i innych krajów afrykańskich, jest pandemia HIV/AIDS. Szacuje się, że ponad 3 mln osób, z 11,4 mln mieszkańców jest zarażonych tym wirusem. Odsetek zarażonych wynosi ponad 26% całej populacji, a odsetek zarażonych w wojsku, zakładach penitencjarnych i u robotników rolnych określa się w przedziale 50%-75%. Pomoc państwa jest znikoma. Średnia długość życia wynosi 36 lat.

Obszar: Kraj zajmuje powierzchnię 390.580 km(2).

Stolica: Stolicą kraju jest Harare (około 1,62 mln mieszkańców), które leży na północnym wschodzie kraju. Inne ważne miasta to: Bulawayo, Gweru, Mutare, Masvingo, Hwange, Kariba i Victoria Falls.

Języki urzędowe: Językiem urzędowym kraju jest angielski. Poza urzędowymi językami są: Shona i Ndebele. W kraju tym występuje kilka grup etnicznych: Shona – 82%, Ndebele – 14%, pozostałe plemiona afrykańskie - 2 %, ludność kolorowa i pochodzenia azjatyckiego – 1%, ludność pochodzenia europejskiego stanowi mniej niż 1% populacji kraju.

1.2. Warunki klimatyczne

Zimbabwe objęte jest działaniem klimatu podrównikowego, z porą deszczową w okresie od października do marca i z porą suchą w okresie od kwietnia do września. Temperatura powietrza na centralnym płaskowyżu oscyluje w granicach 25°C - 33°C. W Zimbabwe występuje zagrożenie malarią.

1.3. Główne bogactwa naturalne

Ziemia uprawna stanowi jedynie 8,2% powierzchni kraju. Zimbabwe posiada bogate zasoby mineralne: węgiel kamienny, metale ziem rzadkich, złoto, chrom, nikiel, miedź, rudy żelaza, wanad, lit, cyna, metale z grup platyny, azbest, diamenty. Głównymi produktami rolnymi pozostają: kukurydza, tytoń, bawełna, kawa i zboże.

1.4. System walutowy, kurs i wymiana

Waluta: Dolar Zimbabweński, wycofany z obiegu  w 2009 r., został przywrócony jako waluta w 2019 r. ograniczając tym samym transakcje przeprowadzane dotychczas w dolarach amerykańskich. Jednakże postępująca inflacja miejscowej waluty zmusiła rząd do powrotu do równoległego stosowania obu walut. Oprócz USD stosowane są waluty innych państw, m.in. euro, funt brytyjski, rand południowoafrykański.

1.5. Religia

Zimbabwe jest państwem wielo-wyznaniowym: wyznania synkretyczne (mieszane chrześcijańsko-lokalne) – 50%, chrześcijanie stanowią 25% ludności kraju, animiści i wyznania lokalne – 24%, muzułmanie - 1%.

1.6. Wykaz świąt państwowych i dni wolnych od pracy w 2022 r.

a) 1 stycznia Nowy Rok
b) 21 lutego - Dzień Młodzieży Roberta Mugabe
c) 15 kwietnia - Wielki Piątek*
d) 18 kwietnia - Poniedziałek Wielkanocny*
e) 18 kwietnia - Dzień Niepodległości
f) 1 maja - Święto Pracy
g) 2 maja – dzień wolny z okazji Święta Pracy przypadającego w niedzielę
h) 25 maja - Dzień Afryki
i) 8 sierpnia - Dzień Bohaterów
j) 9 sierpnia - Dzień Sił Zbrojnych
k) 22 grudnia - Dzień Jedności Narodowej
l) 25 grudnia - Boże Narodzenie
ł) 26 grudnia - Boże Narodzenie
m) 27 grudnia - Boże Narodzenie

*Święto ruchome

1.7. Infrastruktura transportowa

Międzynarodowy port lotniczy w stolicy kraju Harare łączy Zimbabwe ze światem, a lotniska lokalne obsługują mniejsze miasta: Bulawayo, Masvingo, Gweru, Kariba, Hwange oraz Victoria Falls. Zimbabwe posiada 19 lotnisk i 322 pasy startowe. Pociągiem dojechać można do Zambii, a autobusem m. in. do Johannesburga. Najtańszym środkiem transportu w Zimbabwe są autobusy, ale regularnie kursują jedynie między głównymi miastami.

1.8. Obowiązek wizowy

Obywateli polskich wybierających się do Zimbabwe obowiązują wizy, o które można ubiegać się w placówkach dyplomatycznych tego kraju. Paszport powinien zachowywać ważność minimum 6 miesięcy od daty planowanego wyjazdu. Wymagane jest okazanie biletu powrotnego oraz udokumentowanie posiadania wystarczającej ilości pieniędzy na pobyt. Nie ma ograniczeń w przywozie walut obcych. W paszporcie musi być co najmniej jedna strona przeznaczona na wizy, całkowicie wolna od wszelkich stempli, wiz itp. Wiza jednorazowa wystawiana jest na okres do 30 dni, a wielorazowa od 30 do 180 dni.

Najbliższe, właściwe terytorialnie polskie przedstawicielstwo dyplomatyczne to Ambasada RP w Pretorii (RPA). W Harare działa polska konsul honorowa.

2.1. Ustrój polityczny

Rodezja (uprzednio Południowa Rodezja) ogłosiła niepodległość od Wielkiej Brytanii w roku 1965. Jest republika prezydencką,  byłym członkiem Brytyjskiej Wspólnoty Narodów. Według konstytucji z 1980 r., zmodyfikowanej w 1990 r., głową państwa i szefem rządu jest prezydent wybierany na 6 lat przez parlament. Kraj podzielony jest na osiem prowincji Manicaland, Mashonaland Central, Mashonaland East, Mashonaland West, Masvingo, Matabeleland North, Matabeleland South, Midlands i 2 miasta na prawach prowincji: Bulawayo i Harare. Prowincje zarządzane są przez rządy prowincjonalne z Administratorem Prowincjonalnym na czele. Głową prowincji jest gubernator mianowany przez prezydenta.

2.2. Władza ustawodawcza

Władza ustawodawcza składa się z dwuizbowego parlamentu – Zgromadzenie Narodowe (izba niższa) licząca 270 członków , których kadencja trwa 6 lat (80% deputowanych pochodzi z wyborów powszechnych, 12 członków Parlamentu mianowanych jest przez prezydenta. Oprócz tego w Parlamencie jest 10 wodzów plemiennych i 8 gubernatorów prowincji). Senat (izba wyższa) liczy 66 członków. Najwyższym prawem kraju jest konstytucja pochodząca z 2013 r. Zgodnie z konstytucją urząd prezydenta można sprawować co najwyżej przez dwie sześcioletnie kadencje. W wyborach prezydenckich przeprowadzonych z 2018 r. zwyciężył lider partii Zanu-PF Emmerson Mgangagwa, który uzyskał 50,8% głosów i pokonał lidera opozycji Nelsona Chamisę, na którego zagłosowało 44,3% wyborców. W przeprowadzonych równolegle wyborach parlamentarnych zwyciężyła Zanu-PF z 53,35% poparciem, co pozwoliło jej na uzyskanie 179 miejsc w Zgromadzeniu Narodowym i 34 miejsc w Senacie. Na drugim miejscu uplasował się MDC Alliance, który uzyskał poparcie 34,33% wyborców, co przełożyło się na 88 miejsc w ZN i 25 miejsc w Senacie.  

2.3. Władza wykonawcza

Władzę wykonawczą sprawuje rząd powoływany przez prezydenta. Od 1980 roku (najpierw jako premier, a od 1987 jako prezydent)  do października 2017 r. (kiedy to doszło do „pokojowego” przejęcia władzy przez wojsko) dyktatorskie rządy sprawował Robert Mugabe. Prezydent (obecnie E. Mnangagwa) jest jednocześnie głową państwa, a zarazem szefem rządu. W skład rządu oprócz prezydenta wchodzi dwóch wiceprezydentów, specjalny doradca głowy państwa i 27 ministrów.

2.4. Struktura administracji gospodarczej

Sprawy gospodarcze państwa należą do kompetencji Ministerstwa Przemysłu i Handlu Zagranicznego. Pozostałymi resortami gospodarczymi są: Ministerstwo Rolnictwa, Ministerstwo Górnictwa i Rozwoju Górniczego, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Ochrony środowiska i Turystyki, Ministerstwo Transportu i Komunikacji, Ministerstwo Energetyki, Ministerstwo Rozwoju Małej i Średniej Przedsiębiorczości, Ministerstwo Zasobów Wodnych i Ministerstwo Przedsiębiorstw Państwowych i Antykorupcji. System prezydencki powoduje, że nawet premier kraju nie posiada jak na razie realnej władzy, a wszelkie ważniejsze decyzje gospodarcze podejmowane są przez prezydenta i jego najbliższych współpracowników.

W Zimbabwe działa kilka niezależnych izb handlowych i przemysłowych, a najważniejszą z nich jest Zimbabweńska Krajowa Izba Handlowa.

2.5. Sądownictwo gospodarcze

System prawny Zimbabwe jest oparty na prawie holendersko-rzymskim z wpływami prawa południowoafrykańskiego. W skład władzy sądowniczej wchodzą Sąd Najwyższy, Sąd Wysoki oraz sądy magistrackie, które rozpatrują również sprawy oparte na prawie zwyczajowym.

Sądy krajowe zajmują się procesami gospodarczymi w oparciu o mieszany system prawny oparty na systemie prawnym holenderskim i brytyjskim. System sądowniczy jest niewydajny, a wszechobecna korupcja w sądach i prokuraturze utrudnia prowadzenie spraw.

3.1. Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Szacuje się, że skrajne ubóstwo wzrosło z 29% w 2018 r. do 34% w 2019 r., co oznacza wzrost z 4,7 do 5,7 mln osób. Wzrost jest spowodowany kurczeniem się gospodarki i gwałtownym wzrostem cen żywności i podstawowych towarów. Zmniejszenie produkcji rolnej po suszy wywołanej przez El Nino pogorszyło sytuację na obszarach wiejskich. Jedna dziesiąta wiejskich gospodarstw domowych wskazuje obecnie, że przez cały dzień jedzie bez jedzenia, co stanowi około dwukrotność odsetka miejskich gospodarstw domowych. Ponadto Cyclone Idai pogorszył sytuację w trzech kluczowych prowincjach, które zazwyczaj stanowią 30% produkcji rolnej. Susza doprowadziła również do szerszego wpływu na sektory energii elektrycznej i wody, powodując powszechne racjonowanie żywności i dostosowanie taryf w celu zarządzania kosztami.

Oczekuje się, że realny produkt krajowy brutto (PKB) zmniejszył się o 7,5% w 2019 r. Niedobory walut obcych, paliwa, energii elektrycznej, dotkliwa susza i cyklon Idai osłabiły działalność gospodarczą, szczególnie w górnictwie i rolnictwie, które odnotowały dwucyfrowe spadki. Produkcja głównych minerałów, takich jak złoto, diament i węgiel, spadła o ponad 27%, podczas gdy produkcja kukurydzy, głównej żywności podstawowej, była mniejsza niż połowa jej poziomu w 2018 r., co spowodowało powszechny brak bezpieczeństwa żywności. Popyt krajowy znacznie się osłabił, ponieważ utrata miejsc pracy i gwałtownie rosnąca inflacja spowodowały erozję dochodów do dyspozycji gospodarstw domowych, podczas gdy oszczędności budżetowe utrzymywały wydatki rządowe na niskim poziomie.

Inflacja rośnie od października 2018 r., spowodowana monetyzacją znacznych deficytów budżetowych z przeszłości, zniekształceniami cen i deprecjacją lokalnej waluty. Roczna inflacja osiągnęła 230% w lipcu 2019 r. (w porównaniu do 5,4% we wrześniu 2018 r.), A ceny żywności wzrosły o 319% w lipcu 2019 r., Podczas gdy inflacja w sektorze nieżywnościowym wzrosła o 194%. Korekta rachunków zewnętrznych była szybka, a rachunek bieżący po raz pierwszy od 2009 r. Osiągnął nadwyżkę w pierwszym kwartale 2019 r. Deficyt handlowy również znacznie się zmniejszył w okresie styczeń-lipiec 2019 r., ponieważ przywóz skurczył się o 31% (rok do roku) z powodu ograniczeń płynności rynku Forex i słabego popytu.

Oczekuje się, że środki konsolidacji fiskalnej uzgodnione w ramach programu monitorowania pracowników Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) ograniczą wzrost wydatków i powstrzymają monetyzację deficytu fiskalnego.

Przewiduje się, że ubóstwo pozostanie w stagnacji w 2021 r., ponieważ pozytywnym skutkom ożywienia produkcji rolnej będą przeciwdziałać negatywne skutki utrzymującej się wysokiej inflacji, co jeszcze bardziej osłabi siłę nabywczą biednych. Ciągłe niedobory gotówki, a także słabe ukierunkowanie wydatków publicznych na sieci zabezpieczenia społecznego będą nadal ograniczać programy społeczne i oddziaływać na ubóstwo.

Przewiduje się, że wzrost realnego PKB wzrośnie do prawie 3% w 2021 r., napędzany przez odbicie w rolnictwie, ponieważ deszcze w dużej mierze wracają do normy. Jednak przewiduje się, że niedobory walut obcych i energii elektrycznej utrzymają się w 2021 r., co negatywnie wpłynie na ożywienie przemysłu i usług. Słaby popyt wewnętrzny prawdopodobnie przełoży się na niewielki deficyt na rachunku bieżącym w 2020 r. (około 1% PKB), który prawdopodobnie nieznacznie wzrośnie w 2021 r. ze względu na utrzymujące się niedobory walut obcych.

W przypadku braku wsparcia międzynarodowego wyzwania makroekonomiczne w Zimbabwe mogą się utrzymywać. Przy malejących rezerwach istnieje ryzyko przekroczenia kursu wysokiego ryzyka, co przyczynia się do presji inflacyjnej. Zagrożenia związane z klimatem mogą ograniczać ożywienie sektora rolnego w perspektywie średniookresowej zaostrzającej brak bezpieczeństwa żywnościowego. Presja społeczna i polityczna może doprowadzić do ześlizgnięcia się polityki, opóźnienia stabilizacji makroekonomicznej i reform politycznych. Może to zagrozić programowi reform w ramach monitorowanego programu pracowniczego MFW i opóźnić dążenia rządu do ponownego zaangażowania.

Wiele osób, uznawanych oficjalnie za zatrudnionych w gospodarce, zajmuje się rolnictwem na małą skalę, wyłącznie na własne potrzeby. Ponad 60% wydatków budżetu Zimbabwe jest przeznaczonych na pensje dla pracowników sektora publicznego. Pomoc zagraniczna stanowi niecałe 20% budżetu kraju (dla porównania w przypadku Mozambiku ponad 50%). Wynika to z ograniczenia pomocy przez kraje zachodnie, które krytycznie oceniają rządy prezydenta R Mugabe. Ok. 80% miejsc pracy znajduje się w sektorze nieformalnym.  Wysoki koszt działalności gospodarczej i brak pewności pod względem prawym (szczególnie jeżeli chodzi o inwestycje) ujemnie rzutują na wzrost gospodarczy, który poważnie zwolnił w ub. roku. Zimbabwe nadal znajduje się w recesji. Gospodarka wymaga zdecydowanych zmian  strukturalnych i rozwoju sektora przemysłowego. Na wskutek wielu błędnych decyzji rządu Zimbabwe ucierpiała również turystyka, jeszcze do niedawna ważny sektor gospodarki kraju. W przeszłości rolnictwo komercyjne na dużą skalę było jednym z ważniejszych źródeł dochodów z eksportu i zapewniało wiele miejsc pracy. Jednakże wysiedlenie białych farmerów w 2000 r., a następnie niekorzystna polityka rządu w stosunku do rolnictwa w dużym stopniu zniszczyła ten sektor gospodarki.

Zainteresowanie inwestycjami w Zimbabwe ogranicza brak stabilności politycznej oraz tzw. prawo naturalizacji gospodarczej wymagające, aby 51% udziałów w jakiejkolwiek spółce było w rękach czarnych mieszkańców Zimbabwe. Około 60% ludności tego kraju żyje poniżej krajowego progu ubóstwa.

3.2. Główne sektory gospodarki

Głównymi sektorami gospodarki o największym udziale w PKB Zimbabwe są: usługi (około 56%), w tym handel, hotelarstwo i restauracje, transport i łączność,  usługi finansowe i biznesowe, produkcja przemysłowa, rolnictwo i przemysł wydobywczy. 

Rolnictwo

Rolnictwo było zawsze najistotniejszym sektorem gospodarki Zimbabwe i głównym źródłem wpływów dewizowych. Problemem pozostaje proceder wywłaszczania białych farmerów, który od czasu utworzenia rządu jedności narodowej paradoksalnie uległ dalszemu nasileniu. Szacuje się, że dotychczas ponad 6.000 białych rolników zostało siłą usuniętych ze swoich farm. Najważniejszym towarem eksportowym jest tytoń. Inne ważniejsze uprawy to: kukurydza, bawełna, trzcina cukrowa, kawa i zboża. 

Górnictwo

W Zimbabwe w ponad tysiącu kopalniach wydobywa się 40 rodzajów minerałów, w tym m.in.: nikiel, złoto, ferro-chromy, żelazo, azbest, miedź, węgiel, granit, diamenty, lit. Mimo, że górnictwo przynosiło w latach 90 ponad 53% wpływów z eksportu (głównie złoto, platyna i stopy żelaza), to udział tego sektora w wytworzonym PKB od 1980 roku wykazuje tendencję spadkową. Sytuacja w powyższej branży uzależniona jest nie tylko od światowych cen na poszczególne surowce mineralne  ale również od  inwestycji w przemysł górniczy (przede wszystkim w wydobycie diamentów w Chima-nimani i złoża Marange jak i złota). Odkrycie nowych złóż diamentów w Zimbabwe potwierdzają coraz większą rolę tego kraju w obrocie tymi kamieniami na globalnych rynkach. Rząd Zimbabwe wiąże również duże nadzieje z wydobyciem złota, które ma się zwiększyć z około 3,5 do 50 ton w najbliższych latach.

3.3 Tabela najważniejszych wskaźników ekonomicznych

3.4. Handel zagraniczny

Największym partnerem handlowym Zimbabwe w ostatnich latach była RPA, przede wszystkim jako odbiorca produktów tego kraju, ale również jako dostawca towarów do Zimbabwe.

Najwięksi partnerzy handlowi Zimbabwe w imporcie/eksporcie.
Eksport                                   Import
RPA                                          RPA
Singapur                                 Mozambik
Chiny                                       Belgia
Wielka Brytania                     Zambia
Botswana                               ZEA

Surowce mineralne (w tym złoto i diamenty), produkty rolnicze i przetwórstwa rolnego oraz turystyka były głównymi źródłami dochodu z eksportu Zimbabwe w ostatnich latach.

3.5. Inwestycje zagraniczne

Optymizm inwestorów po upadku prezydenta Roberta Mugabe w listopadzie 2017 r. osłabł, ponieważ rząd prezydenta Emmersona Mnangagwy powoli wdrażał reformy mające na celu poprawę łatwości prowadzenia działalności gospodarczej, a przedłużający się kryzys walutowy obciąża gospodarkę. Przejściowy program stabilizacji, ogłoszony w 2018 r., obejmuje reformy strukturalne i fiskalne, które, jeżeli zostaną w pełni wdrożone, rozwiążą wiele podstawowych słabości gospodarki. Nowy rząd szybko przystąpił do zmiany restrykcyjnego prawa w zakresie indigenizacji (własność lokalna), aby stosować go tylko do sektora diamentów i platyny, otwierając inne sektory na nieograniczoną własność zagraniczną. Niemniej jednak inwestorzy pozostają ostrożni. W ciągu ostatniej dekady Zimbabwe przyciągało niski napływ inwestycji poniżej 500 milionów USD. W latach 2014–2017 napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych spadł z 545 mln USD do 289 mln USD, ale wzrósł do około 470 mln USD w 2018 r. Rząd ogłosił swoje zobowiązanie do poprawy przejrzystości, usprawnienia przepisów handlowych i usuwania korupcji, ale dwa ostatnie lata przyniosły jedynie niewielki postęp.

Zachęty Zimbabwe do przyciągania bezpośrednich inwestycji zagranicznych obejmują ulgi podatkowe na nowe inwestycje firm zagranicznych i krajowych oraz umożliwienie pełnego odliczenia nakładów inwestycyjnych na nowe fabryki, maszyny i ulepszenia. Rząd zrzeka się podatków importowych i dopłat do środków trwałych. Rząd pracuje nad poprawą otoczenia biznesowego poprzez obniżenie kosztów regulacyjnych mierzonych wskaźnikiem łatwości prowadzenia działalności Banku Światowego, ale tempo takich reform jest powolne, a niespójność polityki pozostaje poważnym wyzwaniem dla inwestorów zagranicznych. Ponadto korupcja jest nadal powszechna i ochrona praw własności, w szczególności gruntów rolnych, jest niewielka. Historycznie rząd czasami uciekł się do wywłaszczenia ziemi bez odszkodowania, choć wskazał na nowe zobowiązanie do ochrony praw własności.

Okres hiperinflacji w Zimbabwe zakończył się w 2009 r. wraz z zaangażowaniem kraju w stosowanie wielowalutowego reżimu monetarnego, w ramach którego dolar amerykański dominował w większości transakcji. Przywróciło to pewien poziom zaufania biznesowego do kraju do listopada 2016 r., kiedy to Zimbabwe wprowadziło surogatową walutę („obligację”) używaną tylko w transakcjach krajowych. Od tamtej pory lokalna waluta straciła na wartości, a kraj doświadcza obecnie wiążącego niedoboru walutowego, który utrudnia firmom wywiązanie się z ich zagranicznych zobowiązań płatniczych.

W lutym 2019 r. Bank Rezerw Zimbabwe (RBZ) oficjalnie uwolnił lokalną walutę od dolara amerykańskiego i stworzył międzybankowy rynek walutowy, ale nie wdrożył systemu kursów wymiany walut. Dlatego nadal trudno jest uzyskać dostęp do dolarów po oficjalnym kursie wymiany, a niestabilny czarny rynek dla dolarów amerykańskich utrzymuje się.

Zaległości w płatnościach Zimbabwe na rzecz międzynarodowych instytucji finansowych oraz wysoki dług zewnętrzny Zimbabwe (publiczny i prywatny) w wysokości ponad 10,7 mld USD komplikują sytuację, ograniczając zdolność kraju do uzyskania oficjalnej pomocy rozwojowej po stawkach preferencyjnych. Ponadto krajowe banki nie oferują finansowania na okresy dłuższe niż dwa lata, przy czym większość finansowania jest dostępna przez 180 dni lub krócej.

Sektory Zimbabwe, które cieszą się największym zainteresowaniem inwestorów, to rolnictwo (w szczególności tytoń), górnictwo, energia i turystyka. Inwestorzy doceniają wysoki poziom wykształcenia pracowników Zimbabwe.

Polityka wobec bezpośrednich inwestycji zagranicznych
Rząd wyraźnie pragnie przyciągnąć większe bezpośrednie inwestycje zagraniczne w celu poprawy konkurencyjności kraju. Rząd zachęca do tworzenia partnerstw publiczno-prywatnych w celu zwiększenia rozwoju technologicznego, jednocześnie podkreślając potrzebę poprawy klimatu inwestycyjnego poprzez przywrócenie praworządności i świętości umów. Wdrożenie zostało ograniczone. Ustawa Zimbabwe o ludności i upodmiotowieniu gospodarczym ogranicza liczbę akcji posiadanych przez obcokrajowców w sektorach diamentów i platyny do 49 procent, przy czym pozostałe rdzenne organizacje mają pozostałe 51 procent. Rząd zasygnalizował, że zamierza usunąć te ograniczenia. Istnieją również mniejsze sektory „zarezerwowane” dla Zimbabwe. Zimbabwe Investment Authority (ZIA) promuje i ułatwia zarówno bezpośrednie inwestycje zagraniczne, jak i inwestycje lokalne. ZIA ułatwia i przetwarza aplikacje inwestycyjne do zatwierdzenia. Witryna ZIA to http://www.investzim.com/. Kraj zachęca firmy do rejestracji w ZIA, a proces ten trwa obecnie około 90 dni. Rząd ogłosił plany silniejszego, usprawnionego podmiotu („punktu kompleksowej obsługi”) - Zimbabwe Investment Development Authority (ZIDA). Podczas gdy nowy rząd prezydenta Emmersona Mnangagwy zobowiązuje się do priorytetowego traktowania zatrzymania inwestycji, jak dotąd nie istnieją żadne mechanizmy i struktury formalne, za pomocą których można to zrobić.

Granice kontroli zagranicznej oraz prawo własności prywatnej i prowadzenia działalności gospodarczej
Podczas gdy zagraniczne i krajowe podmioty prywatne mają prawo zakładania i prowadzenia przedsiębiorstw oraz prowadzenia wszelkich form działalności zarobkowej, zagraniczna własność przedsiębiorstw w sektorach diamentów i platyny jest ograniczona do 49 procent (lub mniej w niektórych sektorach zastrzeżonych), jak opisano powyżej. W 2007 roku rząd uchwalił Indigenization and Empowerment Act, który wymagał, aby „rdzenni mieszkańcy Zimbabwe” (tj. Czarni Zimbabwe) posiadali co najmniej 51 procent wszystkich przedsiębiorstw o ​​wartości ponad 500 000 USD. Nowelizacja ustawy z marca 2018 r. ogranicza te ograniczenia do sektorów diamentów i platyny. Inwestorzy zagraniczni mają swobodę inwestowania w sektory niezwiązane z zasobami bez żadnych ograniczeń, ponieważ rząd dąży do transferu technologii, tworzenia miejsc pracy i uzyskiwania wartości dodanej. Rząd rezerwuje ponadto niektóre sektory, takie jak autobusy pasażerskie, taksówki i usługi wynajmu samochodów, agencje zatrudnienia, młyn zbożowy, piekarnie, reklama, przetwórstwo mleczne i agencje nieruchomości dla obywateli Zimbabwe. Kraj dokonuje przeglądu bezpośrednich inwestycji zagranicznych za pośrednictwem Zimbabwe Investment Authority (ZIA) we współpracy z odpowiednimi ministerstwami w celu potwierdzenia zgodności z krajowymi przepisami inwestycyjnymi. Gdy inwestor spełni kryteria, ZIA wydaje spółce lub podmiotowi certyfikat inwestycyjny. Zgodnie z przepisami obowiązującymi w tym kraju inwestorzy amerykańscy nie znajdują się w szczególnie niekorzystnej sytuacji ani nie wyróżniają się żadnym z mechanizmów własności lub kontroli w stosunku do innych inwestorów zagranicznych. W swoich wytycznych inwestycyjnych rząd deklaruje swoje zobowiązanie do niedyskryminacji inwestorów zagranicznych i krajowych oraz inwestorów zagranicznych. 

Inne recenzje polityki inwestycyjnej
W ciągu ostatnich trzech lat rząd nie przeprowadził przeglądu polityki inwestycyjnej za pośrednictwem Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), Światowej Organizacji Handlu (WTO) ani Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD).

Ułatwienia biznesowe
Rząd wyraził chęć skrócenia czasu potrzebnego na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Zobowiązała się również do poprawy przejrzystości i przewidywalności swoich polityk oraz do zdecydowanego zwalczania korupcji. Zimbabwe nie ma procesu rejestracji online. Można rozpocząć proces i przeprowadzić wyszukiwanie nazw online za pośrednictwem portalu internetowego ZimConnect. Zimbabwe Investment Authority (ZIA) to krajowy organ promocji inwestycji utworzony w celu ułatwienia zarówno bezpośrednich inwestycji zagranicznych, jak i inwestycji lokalnych. Witryna ZIA to http://www.investzim.com/. Według Banku Światowego rozpoczęcie działalności zajmuje średnio 32 dni i wymaga dziewięciu odrębnych procesów, których koszty są wyższe niż średni roczny dochód danej osoby. 

Inwestycje zewnętrzne
Zimbabwe nie promuje ani nie zachęca do inwestycji zewnętrznych ze względu na ścisłe ograniczenia walutowe. Wszelkie inwestycje zewnętrzne wymagają zatwierdzenia przez organy kontroli wymiany.

3.6. Uczestnictwo Zimbabwe w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze ekonomicznym

Zimbabwe uczestniczy w następujących organizacjach międzynarodowych: ONZ, Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Światowa Organizacja Handlu (WTO), Południowoafrykańska Wspólnota Rozwoju (SADC), ACP, Wspólny Rynek Afryki Wschodniej i Południowej (COMESA), Unia Afrykańska, Afrykański Bank Rozwoju (AFDB), Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), UNIDO, UNESCO, UNCTAD.

3.7. Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

Umową regulującą stosunki handlowe UE - Zimbabwe była do końca 2007 r. „ACP-EU Partnership Agreement” z dn. 23.06.2000 r. z Cotonou. W grudniu 2007 r. została podpisana nowa tymczasowa umowa IEP.

W imporcie Zimbabwe z UE dominującą pozycję w ostatnich latach zajmowały: maszyny i urządzenia, sprzęt transportowy , wyroby przemysłu chemicznego i przemysłów pokrewnych, żelazostopy, granit.

Najważniejszymi grupami asortymentowymi w eksporcie Zimbabwe do UE  w ostatnich latach były: żywność, napoje i produkty tytoniowe, metale szlachetne i wyroby z metali szlachetnych oraz metale nieszlachetne i wyroby z metali nieszlachetnych.

Największymi eksporterami  na rynek Zimbabwe spośród krajów UE w ostatnich latach. były: Wielka Brytania, Szwecja, Niemcy, Francja oraz Włochy. Największymi odbiorcami produktów Zimbabwe spośród krajów UE w ostatnich latach były: Belgia, Francja, Wielka Brytania, Niemcy oraz Włochy.

4.1. Gospodarcze umowy dwustronne

Umową regulującą stosunki handlowe UE – Zimbabwe była do końca 2007 r. „ACP-EU Partnership Agreement” z dn. 23.06.2000 r. z Cotonou. W grudniu 2007 r. została podpisana nowa tymczasowa umowa IEPA.

4.2. Dwustronna wymiana handlowa

W 2020 r. obroty Polski z Zimbabwe wyniosły 41,63 mln USD. W omawianym okresie eksport wyniósł 18,09 mln USD, a import wyniósł 23,54 mln USD., co oznacza dla Polski ujemne saldo handlowe w wysokości 5,45 mln USD.

W powyższym okresie najważniejszymi wartościowymi grupami towarowymi w eksporcie Polski do Zimbabwe były:
- płatki – wartość 13,66 mln USD;
- urządzenia mechaniczne, części do reaktorów, bojlery - wartość 2,9 mln USD;
- wyroby ceramiczne – wartość 605 tys. USD;
- urządzenia, zamienniki, sztućce metalowe - wartość 284 tys. USD;
-  wyroby metalowe i stalowe – wartość 222 tys. USD.

Najważniejsze wartościowo grupy asortymentowe w imporcie do Polski z Zimbabwe:
- tytoń i wyroby tytoniowe - wartość 18,24 mln USD;
- sól, siarka, ziemia, kamień, tynk, wapno i cement - wartość 3,18 mln USD;
- owoce, pestki owocowe, orzeszki - wartość 1,21 mln USD.

Podobnie jak miało to miejsce w latach ubiegłych, utrzymujący się kryzys społeczno-polityczny oraz trudna sytuacja ekonomiczna Zimbabwe, negatywnie wpływały na rozwój współpracy politycznej i gospodarczej Zimbabwe z zagranicą, w tym z Polską. Wśród najważniejszych czynników poważnie ograniczających możliwości w zakresie wzajemnych obrotów handlowych, należy wymienić przede wszystkim niekorzystny klimat biznesowy dla potencjalnych inwestorów i przedsiębiorstw z Europy, w tym nierealistyczne przepisy i regulacje dotyczące kontroli cen, słabą znajomość miejscowych uwarunkowań wśród polskich podmiotów gospodarczych, a także zły stan infrastruktury telekomunikacyjnej i transportowej oraz niewydolną i rozpowszechnioną korupcję na wszystkich szczeblach administracji państwowej.

4.3. Wzajemne inwestycje

Brak informacji na temat inwestycji wzajemnych.

4.4. Współpraca regionalna

Brak informacji na temat współpracy regionalnej.

4.5. Współpraca samorządów gospodarczych

Brak informacji na temat współpracy samorządów gospodarczych.

5.1. Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

Wejście Polski do Unii Europejskiej i objęcie umową ACP-EU a obecnie EPA powoduje, że polskie firmy nie napotykają żadnych barier w eksporcie do Zimbabwe, mają pełnoprawny dostęp do tego rynku i takie same warunki jak inne firmy z UE.

5.2. Dostęp do rynku pracy

Rząd Zimbabwe nie stosuje żadnych utrudnień w dostępie do rynku pracy. Zezwolenia na pracę dla wykwalifikowanych pracowników są wydawane przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych.

5.3. Nabywanie i wynajem nieruchomości

Nie istnieją żadne ograniczenia w nabywaniu nieruchomości przez obcokrajowców w Zimbabwe. Istnieją jednak ograniczenia w nabywaniu ziemi, która jest własnością państwa. Oddzielna kwestią jest nabywanie ziemi pod inwestycję, które podobnie jak i wynajem nieruchomości nie podlega ograniczeniom.

5.4. System zamówień publicznych

Zamówienia publiczne w większości przypadków podlegają procedurom przetargowym. W większości przetargi są otwarte i nie ma teoretycznie ograniczeń w składaniu ofert. Przy większych przetargach obowiązuje klauzula pre-kwalifikacji bądź też dopuszczane są tylko te firmy, które zostały już zarejestrowane i uznane przez organizatora przetargu. Ustawa o Zamówieniach Publicznych z 1998 r. reguluje zasady i procedury przetargowe. Należy przy tym pamiętać o katastrofalnej sytuacji ekonomicznej kraju i długim okresie oczekiwanie na płatności.

Według International Property Rights Index Zimbabwe jest notowane bardzo nisko, bo aż na 109 miejscu na światowej liście 118 zbadanych krajów. W Zimbabwe istnieje szereg uregulowań prawnych chroniących własność intelektualną i prawa autorskie oraz własność przemysłową. Są one zgodne z zapisami WTO Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights (TRIPS). Niemniej jednak, nieefektywny system prawny Zimbabwe i powolnie działający wymiar sprawiedliwości oraz policja czynią wprowadzanie w życie wspomnianych przepisów bardzo trudne. Pod koniec stycznia 2008 r. rząd Zimbabwe powołał do życia Anti-Piracy Organisation of Zimbabwe.

W otoczeniu biznesowym, kiedy pierwszy raz się spotykasz, formalne i nieformalne powitania są uściskiem dłoni ze słowami dzień dobry/popołudnie. Na początku relacji należy podać swoje imię na pierwszym spotkaniu i porozmawiać o swoich interesach biznesowych i celu spotkania. Zwykle ludzie cię pytają i chcą wiedzieć o tobie więcej, zanim wejdą w jakąkolwiek formę interakcji. Oczywiście humor pojawia się, gdy znasz kogoś całkiem dobrze, a nie na pierwszym spotkaniu. Sprawy rodzinne nie są omawiane na pierwszym spotkaniu biznesowym.

NIE rozmawiaj o polityce w sytuacjach biznesowych, lepiej na razie trzymaj się z tym z daleka. Zachowaj swoje opinie dla siebie.

Mieszkańcy Zimbabwe są ogólnie bardzo uprzejmi, gościnni i nieco formalni. Rozmowa zwykle przebiega dość łatwo, z minimalną liczbą tematów, które mogą stanowić powód do obrażenia się. Typowymi tematami rozmowy są praca, rodzina i to, skąd pochodzisz. Na początku humor należy wprowadzać ostrożnie, ponieważ kultura jest tutaj bardziej formalna i rozmówca może być wrażliwy na kwestie braku szacunku.

Jeśli spotykasz się z kimś po raz pierwszy w środowisku pracy, praca i bieżące sprawy prawdopodobnie będą głównymi tematami rozmów. Jeśli jednak kontekst pierwszego spotkania jest osobisty, rozmowa może przejść do tematu rodziny i innych osobistych okoliczności. Zwyczajowo używa się tytułów osób (Mr., Dr., Mrs.) na pierwszych spotkaniach - a zwłaszcza, jeśli są starsi lub starsi od ciebie.

Często pyta się mieszkańców Zimbabwe z jakiej części kraju pochodzą - to ważna część tego, jak się identyfikują. Ich miejsce zamieszkania pomaga zidentyfikować ich klan, język i zwyczaje, a w niektórych przypadkach ich politykę. Prawdopodobnie będą zainteresowani dowiedzieć się, gdzie Ty mieszkasz (w jakiej części miasta). Chociaż trudno jest uniknąć pytania, sąsiedztwo jest często wskaźnikiem twojego względnego bogactwa.

Ogólnie rzecz biorąc, polityka jest przedmiotem wielkiego zainteresowania dla wszystkich - ale najlepiej wyglądać na bezstronnych, dopóki twoje relacje społeczne nie będą bardziej zacieśnione i zaufane. W miastach większość ludzi popiera partię opozycyjną. Dowiedz się, co ludzie myślą i myślą o obecnych kryzysach politycznych w Zimbabwe, zajmując neutralne stanowisko i zadając pytania. Zazwyczaj dadzą ci znać - niektóre bardziej bezpośrednio niż inne.

Bądź wrażliwy na fakt, że większość Zimbabwe to chrześcijanie, a religia zajmuje znaczące miejsce w ich życiu. Mówiąc o rodzinie, powinieneś także pamiętać, że wielu Zimbabwańczyków straciło ostatnio co najmniej jednego członka rodziny z powodu AIDS. I zawsze bądź wrażliwy na przepaść ekonomiczną, która istnieje między ekspatriantami z dostępem do obcej waluty i większością społeczeństwa Zimbabwe. Bardziej niż cokolwiek innego może to stać się przyczyną oburzenia i nieufności.

W otoczeniu biznesowym poczucie przestrzeni jest bardzo ważne. Spotkania biznesowe odbywają się wyłącznie po wcześniejszym uzgodnieniu i oczekuje się, że jedno będzie terminowe, chociaż gospodarz może opóźnić spotkanie z tobą. Na przykład, spotykając się z dyrektorem generalnym korporacji, stawisz się przed jego osobistym sekretarzem (bez uścisku dłoni), ale gdy wprowadzisz się do biura dyrektora generalnego, uścisniesz jego/jej rękę, a on/ona wskaże miejsce dla Ciebie. Na pierwszym spotkaniu będziesz musiał zwracać się do ludzi jako Pan, Pani lub Dr, a być może na drugim lub trzecim spotkaniu, w zależności od poziomu komfortu, będziesz mógł używać imienia swojego rozmówcy. Zwyczajowo podczas uścisku dłoni zarówno kobietom, jak i mężczyznom nie towarzyszy pocałunek w policzek podczas pierwszego spotkania.

Używanie imion wobec osób starszych jest niedopuszczalne; jest to uważane za brak szacunku, nawet w otoczeniu biznesowym. Na powitanie nie trzymaj rąk w kieszeni i okazuj szacunek, wstając. Podobnie zdejmij kapelusz, rozmawiając z ludźmi lub wchodząc do czyjegoś biura.

Kontakt wzrokowy jest ważny w otoczeniu biznesowym. Podczas rozmowy nie ma dotykania rąk, nie całuje się w policzek. Po spotkaniu uprzejmie jest podziękować gospodarzowi i uścisnąć dłoń. Odprowadzą cię do drzwi wyjściowych.

Spotkanie z kimś po raz pierwszy w otoczeniu społecznym różni się nieco od spotkania biznesowego. Ludzie mają tendencję do stania blisko kogoś, a kontakt wzrokowy nie jest tak ważny. Niektóre osoby na ogół nie czują się komfortowo, gdy ktoś ciągle patrzy im w oczy. Będą się czuć, jakbyś ich podejrzewał, jeśli utrzymasz kontakt wzrokowy bez przerwy.

Marszczenie brwi jest uważane za niegrzeczne; nie pokazuj też swoim rozmówcom pleców.

7.1. Administracja gospodarcza

Ministerstwo Przemysłu i Handlu Zagranicznego
Ministry of Industry & International Trade
http://www.miit.gov.zw

Ministerstwo Rolnictwa
Ministry of Agriculture
http://www.moa.gov.zw

Ministerstwo Górnictwa i Rozwoju Górniczego
Ministry of Mines & Mining Development
http://www.mines.gov.zw

Oficjalna strona Rządu Zimbabwe z linkami
http://www.gta.gov.zw

7.2. Samorządy gospodarcze

Zimbabweńska Krajowa Izba Handlowa
Zimbabwe National Chamber of Commerce
www.zncc.co.zw

7.3. Oficjalna prasa ekonomiczna

Herald,
Chronicle,
Business Weekly,
Zimbabwe Independent (tygodnik)

7.4. Oficjalne strony o charakterze ekonomicznym

http://www.newzimbabwe.com
http://www.newziana.co.zw
http://www.zimworldwide.com