Polska w RPA

1.1. Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, języki urzędowe.

Położenie geograficzne: Królestwo Lesotho, górzysty kraj usytuowany na południowym krańcu Afryki w górach Smoczych jest całkowicie zamknięty wewnątrz RPA (długość granicy – 909 km), bez dostępu do morza. Lesotho jest jedynym krajem na świecie położonym w całości na wysokości ponad 1000 m n.p.m. Wzdłuż granicy południowo-wschodniej rozciąga się pasmo Gór Smoczych (najwyższy szczyt - Thabana Ntlenyana 3482 m n.p.m.), na północy zaś Maloti, z którego wypływa główna rzeka Oranje. W kierunku zachodnim krajobraz zmienia się z górzystego na wyżynny. Naturalną szatę roślinną stanowi sawanna, na stokach gór roślinność trawiasta, w wysokich górach alpejska. Świat zwierzęcy reprezentują m.in.: antylopy, zebry, zające i różne gatunki ptaków i gadów.

Ludność: Liczba ludności szacowana jest na 2,1 mln. Wskaźnik umiejętności pisania i czytania wśród ludności powyżej 15-go roku życia wynosi ponad 80%. Lesotho jest trzecim państwem, po Suazi i Botswanie, najbardziej dotkniętym przez epidemię HIV/AIDS. Szacuje się, że ponad 30% ludności Lesotho jest zarażona tym wirusem. Średnia dlugość życia wynosi 40 lat. Prawie 90% gospodarstw domowych wciąż jest pozbawione dostępu do prądu, inne pozyskują prąd z biomasy. Kraj jest jednolity pod względem narodowościowym. Zdecydowaną większość stanowią Basotho (99,7% ogółu ludności). Około 70% ludności żyje na wsi. Około 250 tys. obywateli Lesotho mieszka poza granicami kraju, gł. w RPA.

Obszar: Kraj zajmuje powierzchnię 30.344 km(2).

Stolica: Stolicą kraju jest Maseru (około 240 tys. mieszkańców). Inne ośrodki miejskie to: Leribe, Morija i Mafeteng.

Języki urzędowe: Językiem urzędowym kraju jest angielski i Sesotho.

1.2. Warunki klimatyczne

W Lesotho występuje klimat zwrotnikowy, z temperaturą i opadami zmodyfikowanymi położeniem n.p.m., w górach mroźne zimy z opadami śniegu, na niżej położonych terenach ciepło i wilgotno.

1.3. Główne bogactwa naturalne

Bogactwa naturalne Lesotho sprowadzają się do potencjału hydroenergetycznego oraz złóż diamentów. Nieznaczne zasoby węgla, galeny, kwarcu, agatu i uranu mają małą wartość handlową. Lesotho posiada bogate pokłady gliny, z której wytwarza się cegły oraz wysokiej jakości płytki i wyroby ceramiczne. Bieżąca produkcja rolna (kukurydza, pszenica i sorgo) zapewnia tylko 10% krajowego zapotrzebowania. Hodowla bydła i owiec stanowi istotną część dochodów gospodarstw rolnych.

1.4. System walutowy, kurs i wymiana

Waluta Lesotho (Loti) jest powiązana parytetowo i równoważna z Randem południowoafrykańskim.

1.5. Religia

Lesotho jest państwem wielo-wyznaniowym, choć chrześcijanie stanowią zdecydowana większość, bo aż 80% ludności kraju, animiści – 20%.

1.6. Wykaz świąt państwowych i dni wolnych od pracy w 2022 r.

a) 1 stycznia - Nowy Rok
b) 11 marca - Dzień Moshoeshoe
c) 15 kwietnia - Wielki Piątek*
d) 18 kwietnia - Poniedziałek Wielkanocny*
e) 1 maja - Święto Pracy
f) 25 maja - Dzień Bohaterów/Dzień Afryki
g) 26 maja - Dzień Wniebowstąpienia*
h) 17 lipca - Dzień urodzin króla Letsie III
i) 4 października - Dzień Niepodległości
k) 25 grudnia - Boże Narodzenie
l) 26 grudnia - Boże Narodzenie

*święto ruchome

1.7. Infrastruktura transportowa

Międzynarodowy port lotniczy w Maseru łączy Lesotho z Johannesburgiem. Lesotho posiada ponadto 28 lotnisk z czego 3 posiadają betonowe pasy startowe. Jedyna linia kolejowa łączy Maseru z Marseilles w RPA. Sieć drogowa jest w miarę dobrze rozwinięta. Lesotho posiada 5.940 kilometrów dróg w tym 1.087 km dróg asfaltowych.

1.8. Obowiązek wizowy

Obywateli polskich wybierających się do Lesotho obowiązują wizy, o które można ubiegać się w placówkach dyplomatycznych tego kraju. Paszport powinien zachowywać ważność minimum 6 miesięcy od daty planowanego wyjazdu. Wymagane jest okazanie biletu powrotnego oraz udokumentowanie posiadania wystarczającej ilości pieniędzy na pobyt. Nie ma ograniczeń w przywozie walut obcych. W paszporcie musi być co najmniej jedna strona przeznaczona na wizy, całkowicie wolna od wszelkich stempli, wiz itp. Wiza jednorazowa wystawiana jest na okres do 30 dni, a wielorazowa od 30 do 180 dni.

Najbliższe, właściwe terytorialnie polskie przedstawicielstwo dyplomatyczne to Ambasada RP w Pretorii (RPA).

2.1. Ustrój polityczny

Lesoto uzyskało niepodległość od Wielkiej Brytanii w 1966 r. Historia polityczna niepodległego Lesotho charakteryzuje się okresami stabilności przerywanymi przewrotami wojskowymi. Od uzyskania niepodległości w kraju doszło do sześciu zamachów stanu, nie zawsze udanych. W roku 1993 przeprowadzono pierwsze od wielu lat wolne wybory parlamentarne. Lesotho jest niepodległą monarchią konstytucyjną w ramach Brytyjskiej Wspólnoty Narodów. Obowiązuje konstytucja z 2 kwietnia 1993 r. Głową państwa jest król Letsie III (monarchia dziedziczna). Lesotho jest podzielone na 10 dystryktów: Berea,,Butha-Buthe, Leribe, Mafeteng, Maseru, Mohale's Hoek, Mokhotlong, Qacha's Nek, Quthing i Thaba-Tseka.

2.2. Władza ustawodawcza

Władza ustawodawcza składa się z dwuizbowego parlamentu – Zgromadzenie Narodowe (izba niższa) liczące 120 bezpośrednio wybranych członków na pięcioletnią kadencję oraz Senat (izba wyższa) składający się z 22 wodzów plemiennych lub ich przedstawicieli i 11 senatorów wybieranych przez króla za radą premiera. Miejsca wodzów plemiennych w senacie są dziedziczne. W Lesoto obowiązuje system wielopartyjny. W Zgromadzeniu Narodowym jest ogółem reprezentowanych dwanaście partii. Głową państwa jest król Letsie III, choć jest to obecnie funkcja przede wszystkim ceremonialna. Król nie posiada władzy wykonawczej, a prawo zabrania mu aktywnego uczestniczenia w sprawach polityki. Monarchia jest dziedziczna.

2.3. Władza wykonawcza

Władza wykonawcza należy do rządu z premierem na czele.  Oprócz premiera w skład rządu wchodzi wicepremier i 21 ministrów.

2.4. Struktura administracji gospodarczej

Sprawy gospodarcze państwa należą do kompetencji Ministerstwa Handlu i Przemysłu. Pozostałymi resortami gospodarczymi są: Ministerstwo Rolnictwa, Ministerstwo Leśnictwa, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Zasobów Naturalnych, Ministerstwo Turystyki, Ochrony Środowiska i Kultury oraz Ministerstwo Komunikacji, Nauki i Technologii.

W Lesotho działa kilka niezależnych izb handlowych i przemysłowych, a najważniejszą z nich jest Izba Przemysłowo-Handlowa Lesotho - Lesotho Chamber of Commerce and Industry.

2.5. Sądownictwo gospodarcze

System prawny Lesotho jest oparty na prawie holendersko-rzymskim (prawie ogólnym) w połączeniu z prawem zwyczajowym opartym na tradycyjnych prawach plemienia Basuto. Sądy Lesotho kierują się poniekąd decyzjami sądów południowoafrykańskich. W skład władzy sądowniczej wchodzą Sąd Wysoki, Sąd Apelacyjny i sądy magistrackie. Sąd Apelacyjny jest najwyższą instancją sądową w kraju. Najwyższym prawem kraju jest konstytucja pochodząca z 1993 r. Sądy krajowe zajmują się procesami gospodarczymi w oparciu o system prawny oparty na systemie prawnym brytyjskim i holenderskim. Sądownictwo jest niezależne i bezstronne.

3.1. Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Szacuje się, że gospodarka Lesotho wzrosła w 2019 r. o 2,6%, w porównaniu z 1,2% w 2018 r., ze względu na wysoką wydajność wydobycia i postępujący proces odzysku tkanin w gospodarce światowej. Przewiduje się wzrost gospodarczy na poziomie 1,7% w 2021 r. Usługi stanowiły przeważającą część dochodów państwa (60,1% PKB), następne były przemysł (34,6% PKB) i rolnictwo (5,3% PKB). Jednak 80% populacji uprawia rolnictwo na własne potrzeby, dlatego też jego wydajność jest niska. Lesotho importuje około 80% swoich towarów z Południowej Afryki, a ponieważ inflacja w Południowej Afryce jest niska i mieści się w docelowym przedziale 3–6%, deprecjacja waluty jest minimalna.

Ryzyko związane z zagrożeniem zadłużenia zewnętrznego zostało zmienione z niskiego w 2017 r. do umiarkowanego w 2018 r. Dług był zrównoważony, zgodnie z analizą długu MFW/Banku Światowego. Deficyt na rachunku bieżącym, wynoszący 0,2% PKB w 2018 r., pogorszył się do około 3,7% PKB w 2019 r. ze względu na wzrost importu. Jest finansowany z wypłaty rezerw walutowych, co zmniejsza zdolność Lesotho do pochłaniania wstrząsów zewnętrznych. Niska produktywność w rolnictwie w połączeniu z trudnościami podatkowymi i płynnością nadal podważały wysiłki na rzecz ograniczenia ubóstwa (57%), bezrobocia (32,8%) i nierówności społecznych.

Wraz z rozpoczęciem realizacji w 2020 r. projektu wodnego w Lesotho Highlands, wartego 2,3 mld USD, spodziewane są wpływy z tantiemów ze strony Republiki Południowej Afryki, a projekt ten ma poprawić zasoby wodne i przyspieszyć rozwój sektora prywatnego. Wysiłki Wspólnoty Rozwoju Afryki Południowej w połączeniu z dialogiem na temat sprawowania rządów zainicjowanym w czerwcu 2018 r. dobrze rokują w kontekście zapewnienia stabilności politycznej i ciągłości polityki. Dzięki niedawnej poprawie otoczenia biznesowego w Lesotho, kontynentalna strefa wolnego handlu powinna zapewnić szerszy rynek, stworzyć nowe miejsca pracy w przemyśle i zwiększyć PKB Lesotho.

Malownicze krajobrazy i zaśnieżone stoki górskie, idealne do jazdy na nartach, będą sprzyjać turystyce. Ewentualne spowolnienie gospodarcze w Południowej Afryce mogłoby jeszcze bardziej ograniczyć przychody SACU. Ogromny publiczny rachunek płac Lesotho w wysokości 24% PKB i kumulacja zaległości płatniczych, obecnie 76,4 mln USD, mogą przyczynić się do dalszego pogorszenia sytuacji w dziedzinie finansów. Tekstylia spadły z 21,7% eksportu w latach 2003–2007 do 11% w 2018 r. czemu nie zapobiegły nawet preferencje handlowe wynikające z amerykańskiej ustawy o wzroście i szansach w Afryce, ze względu na konkurencję ze strony producentów azjatyckich. Zagraża to stabilności makroekonomicznej i podkreśla potrzebę inwestowania w bardziej wydajne maszyny tekstylne.

Lesotho nie ma wystarczających umiejętności i zdolności ludzkich, szczególnie w zakresie technologii cyfrowej i statystyki, częściowo z powodu migracji wykwalifikowanego Basotho do Południowej Afryki. Brak wiarygodnych danych statystycznych utrudnia krajowe planowanie, monitorowanie i ocenę projektów finansowanych przez darczyńców. Unia Europejska przerwała wsparcie budżetowe z powodu nieprzejrzystości budżetu. Oficjalna pomoc rozwojowa była już na najniższym poziomie 147 mln USD w 2017 r., W porównaniu z 256 mln USD w 2010 r. Sytuacja finansowa prawdopodobnie jeszcze się pogorszy w wyniku utrzymujących się napięć handlowych między Stanami Zjednoczonymi i Chinami oraz między Stanami Zjednoczonymi i Unią Europejską.

Problemy gospodarcze Lesotho są m.in. spowodowane nagłym spadkiem wpływów z ceł z Południowoafrykańskiej Unii Celnej (South African Customs Union - SACU), które są głównym źródłem dochodów budżetu Lesotho (ok. 50 -55% dochodów budżetu). Niższe przychody z eksportu i przekazów pieniężnych z zagranicy zwiększyły deficyt bilansu obrotów bieżących. Na zmniejszenie transferów od pracujących w RPA mieszkańców Lesotho miało wpływ ograniczenie zatrudnienia w przemyśle tekstylnym i wydobywczym w tym kraju. Usługi stanowią nieco mniej niż 60% PKB. Lesoto jest krajem ludnościowo małym i względnie ubogim. Prawie 40% ludności kraju żyje za mniej niż 1 USD dziennie. Większość gospodarstw domowych utrzymuje się z produkcji rolnej na własne potrzeby. Grunty orne stanowią 9% powierzchni kraju. Uprawia się głównie kukurydzę, sorgo, pszenicę i fasolę. Spośród  wszystkich osób zatrudnionych w Lesotho w formalnej gospodarce, ok. 20% pracowników zatrudnionych jest w przemyśle tekstylnym i odzieżowym, kolejne około 20% w sektorze rządowym oraz również około 20% pracuje poza granicami kraju (przede wszystkim w RPA). Sektor tekstylny i odzieżowy, zatrudniający prawie wyłącznie kobiety, rozwinął się w ramach amerykańskiej Ustawy o Rozwoju i Tworzenia Możliwości w Afryce (African Growth and Opportunity Act). Lesoto jest największym eksporterem odzieży do Stanów Zjednoczonych w Afryce subsaharyjskiej.  Lesotho otrzymuje pomoc finansową od  MFW w ramach długoterminowych uzgodnień kredytowych (ECF) i od USD i Banku Światowego. Otrzymało również od BŚ środki na sfinansowanie budowy tamy Metolong. Wobec konieczności zmniejszenia zależności dochodów budżetu od wpływów z SACU, rząd opracował program mający na celu tworzenie nowych miejsc pracy i dywersyfikację gospodarki, jak również zwiększenie efektywności ściągania podatków.  Rząd kontynuuje również program reform mających na celu pobudzenie wzrostu gospodarki i polepszenie perspektyw osiągnięcia milenijnych celów rozwoju MDG do 2020 r. Należą do nich program pomocy dla przemysłu tekstylnego i odzieżowego, strategia rozwoju dla sektora prywatnego i plan usprawnienia zarządzania krajowymi zasobami. W ramach dywersyfikacji gospodarki określono branże o dużym potencjale jak turystyka, agrobiznes i rozwój infrastruktury. Głównymi przeszkodami w prowadzeniu działalności gospodarczej w Lesotho są: utrudnienia w rozpoczęciu działalności handlowej i otrzymania wymaganych zezwoleń, niezadawalająca ochrona inwestorów i utrudnienia w prowadzeniu handlu przygranicznego. 

3.2. Główne sektory gospodarki

Główne sektory gospodarki składające się w ostatnich latach na PKB Lesotho, wg. Banku Światowego.  

Sektory gospodarki
Sektor finansowy i usługi biznesowe
Sektor rządowy
Produkcja przemysłowa
Handel, hotelarstwo i restauracje
Rolnictwo
Sektor wydobywczy

Sektor wydobywczy

Przyczynia się do wytworzenia około 7,0% PKB. W najbliższych latach  oczekuje się wzrostu jego udziału w PKB do 10,0%, tym bardziej, że sprzedaż diamentów ostatnio uległa silnemu ożywieniu w wyniku wzrostu globalnego popytu. W budowie jest kilka nowych kopalń. Cztery kopalnie, które prowadzą obecnie działalność w Lesotho, odnotowały pozytywne wyniki finansowe. Spółka Gem Diamonds, właściciel kopalni Letseng, która wyprodukowała 3 z 20 największych diamentów świata, zainwestuje dalsze 280 mln USD, co zwiększy produkcję diamentów ogółem o blisko 40%. Firestone Diamonds, która ostatnio uzyskała kontrolę nad kopalnią Liqhobong zamierza wydać na jej dalszą rozbudowę 20 mln USD. Także kopalnie Mothae i Kao należące do kanadyjskiej spółki Lucara Diamond Corporation powróciły do poziomu produkcji sprzed kryzysu i zapowiadają ożywienie działalności wydobywczej. 

Produkcja przemysłowa

Udział produkcji przemysłowej Lesotho w PKB wynosi około  11,0%.  Przemysł włókienniczy, który pozostaje filarem przemysłu przetwórczego, odnotowuje  spadek eksportu, ze względu na zmniejszone zapotrzebowanie na m.in. tekstylia, obuwie i produkty skórzane w USA. Pomimo wciąż obowiązującej umowy African Growth and Opportunity Act (AGOA), która daje Lesotho preferencyjny dostęp do rynku amerykańskiego, przemysł tekstylny czekają gruntowne reformy w celu wypromowania bardziej efektywnych strategii biznesowych. W obecnym systemie działania sektor tekstylny nie będzie w stanie konkurować na rynku amerykańskim, chociażby z Chinami. Rząd Lesotho podjął działania na rzecz dywersyfikacji przemysłu wytwórczego m.in. porozumiał się z firmą Philips w celu przyciągnięcia tej spółki do Lesotho. W efekcie Philips zbudował w Lesotho nowe zakłady produkujące energooszczędne żarówki. W wyniku dywersyfikacyjnej polityki rządu produkcja produktów spożywczych wzrosło o 5%, a produktów i urządzeń elektronicznych o 20%. 

Inne sektory gospodarcze

Rozwój sektora budowlanego był wspierany przez wydatki publiczne na infrastrukturę i prace nad drugą fazą projektu Lesotho Highlands Water Project (LHWP). Rząd zamierza rozwijać projekty hydroenergetyczne w celu elektryfikacji terenów wiejskich. Prawie 90% gospodarstw domowych wciąż jest pozbawione dostępu do prądu. W marcu 2009 r. Komisja ds. Współpracy dwustronnej RPA - Lesotho (SA – Lesotho Joint Bilateral Commission of Cooperation - JBCC) rozpoczęła wdrażanie projektów inwestycyjnych, które obejmują takie sektory gospodarki jak: turystyka, rozwój budownictwa, transport, energetyka i agrobiznes. Dotychczas głównym wspólnym przedsięwzięciem obu krajów jest Lesotho Highlands Water Project – budowa zapory i elektrowni wodnej Muela na rzece Oranje. Planuje się zwiększenie wydajności hydroelektrowni przez budowę Polihali Dam jako części projektu Highlands Project wartości 950 mln USD, co pozwoli zwiększyć dostawy wody dla RPA i moc generowanej energii elektrycznej.

3.3 Tabela najważniejszych wskaźników ekonomicznych

3.4. Handel zagraniczny

Biorąc pod uwagę niewielką liczbę ludności i niskie dochody na mieszkańca Lesotho, jej strategia wzrostu opiera się na promocji eksportu w celu zaspokojenia popytu na rynkach regionalnych i międzynarodowych, stymulując w ten sposób dalszy wzrost w kraju. Zasadniczym elementem tej strategii jest zwiększenie bezpośrednich inwestycji zagranicznych (FDI), co zapewni ustanowione międzynarodowe powiązania handlowe i lepszą technologię potrzebną do zwiększenia zdolności lokalnych producentów i pomoże zdywersyfikować gospodarkę.

Kraj wykorzystuje także niszowe możliwości rynkowe oferowane na rynku krajowym, jednocześnie budując powiązania między firmami zagranicznymi i lokalnymi w celu maksymalizacji treści krajowych i dostępu do globalnych łańcuchów wartości w przemyśle. Lesotho jest członkiem Południowoafrykańskiej Unii Celnej (SACU) i Południowoafrykańskiej Wspólnoty Rozwoju (SADC) i uczestniczy w szeregu umów o partnerstwie gospodarczym z różnymi blokami regionalnymi i międzynarodowymi. Należy również do Wspólnego Obszaru Walutowego (CMA), który łączy RPA, Namibię, Lesotho i eSwatini.

Ponadto Lesotho jest częścią dwóch inicjatyw kontynentalnych: nowego partnerstwa na rzecz rozwoju Afryki (NEPAD) i Unii Afrykańskiej. Działaniami regionalnymi kieruje się zmienionym Regionalnym Indykatywnym Planem Rozwoju SADC na lata 2015–2020 SADC, w którym priorytetem jest między innymi rozwój przemysłu i dostosowanie istniejących priorytetów do alokacji zasobów pod względem ich względnego znaczenia i większego wpływu na integrację regionalną.

Gospodarka krajowa jest powiązana z rynkami regionalnymi i światowymi poprzez handel wyrobami włókienniczymi, ropą i diamentami, a zatem ruchy na tych rynkach mają zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ. Lesotho ma również bardzo bliskie powiązania gospodarcze z większym sąsiadem, Afryką Południową, a kraje mają stały kurs walutowy. Z populacją ponad 55 milionów ludzi, Republika Południowej Afryki oferuje ogromny rynek eksportu Lesotho.

Głównymi partnerami handlowymi eksportu Lesotho są Afryka Południowa (49 procent) i Stany Zjednoczone (46 procent). Ta ostatnia służy jako główny rynek eksportu tekstyliów Lesotho dzięki preferencyjnym warunkom handlowym zapewnianym przez afrykańską ustawę o rozwoju i szansach (AGOA). Import z Republiki Południowej Afryki stanowi 75 procent całego importu, a następnie z Chin - 16 procent.

Ponieważ wydatki publiczne są wysokie, co odpowiada 47 procentom produkcji krajowej, zwykle wypiera prywatne inwestycje. Lesotho ma możliwość wykorzystania zewnętrznego kapitału prywatnego w celu wypełnienia luki w finansowaniu rozwoju. Wymaga to jednak usunięcia pozostałych przeszkód dla inwestycji sektora prywatnego, od brakujących ram polityki - takich jak partnerstwa publiczno-prywatne (PPP) - po słabe zdolności techniczne i instytucjonalne.

Ważne jest, aby Lesotho poprawił swoją międzynarodową konkurencyjność w zakresie handlu i inwestycji zagranicznych, aby skutecznie uczestniczyć w rynkach regionalnych i globalnych. W związku z tym podczas Narodowego Strategicznego Planu Rozwoju II (NSDP II) Lesotho musi pracować nad dalszą reformą klimatu inwestycyjnego i znacznym zwiększeniem eksportu w regionie, aby zmniejszyć deficyt handlowy z Republiką Południowej Afryki.

Aby wykorzystać możliwości wynikające z preferencji handlowych, jakie cieszy z resztą świata, Lesotho musi także zwiększyć strategiczne ukierunkowanie i siłę przetargową na dwustronne, regionalne i wielostronne negocjacje handlowe w celu promowania swoich interesów krajowych. W związku z tym ważne jest, aby rząd ustanowił odpowiednią infrastrukturę instytucjonalną i zdolność skutecznego uczestniczenia w takich negocjacjach handlowych.

W Narodowym Strategicznym Planie Rozwoju II Lesotho (NSDP II) określono komercyjne rolnictwo, produkcję, technologię, turystykę i sektory kreatywne jako sektory strategiczne, które należy potraktować priorytetowo dla wzrostu i tworzenia miejsc pracy w okresie 2018/2019 do 2023/24. Aby uwolnić ten ukryty potencjał, rząd wdraża dwutorową strategię, która pociąga za sobą przyciąganie prywatnych inwestycji (zarówno krajowych, jak i zagranicznych) do tych sektorów oraz usuwanie ograniczeń, które utrudniają ich wzrost i rozwój. Obejmuje to stworzenie sprzyjającego klimatu inwestycyjnego i wspierających ram regulacyjnych poprzez przyspieszenie reformy klimatu inwestycyjnego i powiązanych przepisów, takich jak pozwolenia na pobyt i pracę, dostęp do ziemi i energii elektrycznej oraz odprawy celne. Utrzymanie stabilności makroekonomicznej jest również niezbędne i jest ściśle powiązane z promowaniem demokracji i stabilności politycznej. Ponadto należy poprawić dostęp do finansowania poprzez rozwój rynków kapitałowych i innych innowacyjnych produktów dla małych, średnich i mikroprzedsiębiorstw (SMME).

3.5. Inwestycje zagraniczne

Według Światowego Raportu Inwestycyjnego UNCTAD 2019 napływy BIZ do Lesotho wyniosły 103,5 mln USD w 2020 r., co oznacza spadek w porównaniu z  117,6 mln USD w 2019 r.

Wysokie wydatki na administrację portową ze względu na śródlądowe terytorium Lesotho i stosunkowo niską jakość infrastruktury stanowią realne ograniczenia dla inwestorów. Ostatnie kryzysy polityczne zniechęciły również do inwestycji zagranicznych. Lesotho ma jednak pewne zalety, takie jak wysoki wskaźnik wydajności, wykwalifikowana siła robocza i niewykorzystany potencjał turystyczny.

Podczas gdy Lesotho zajął 10. miejsce w Afryce i 104. na świecie w rankingu Doing Business 2018, spadł na 11 miejsce na kontynencie i 106 na świecie w rankingu 2019. W odpowiedzi kraj przeprowadził szereg reform mających na celu zwiększenie atrakcyjności gospodarki. Aby ułatwić import i eksport, rząd ustanowił zautomatyzowany system zarządzania danymi celnymi, ochrzczony ASYCUDA. Przemysł tekstylny przyciągnął wiele inwestycji, a innych oczekuje się na elektrownie wodne. Lesotho ma środowisko sprzyjające biznesowi, a jego potencjał turystyczny jest wciąż niewykorzystany. Wysoka wydajność i wykwalifikowana siła robocza pozostają dobrymi atutami dla inwestycji, ale zła jakość infrastruktury i niedawne kryzysy polityczne nadal stanowią ograniczenia.

Duże projekty infrastrukturalne mające na celu rozwój krajowej energetyki wodnej prawdopodobnie przyciągną nowych inwestorów w kolejnych latach. African Growth and Opportunities Act (AGOA) - specjalny przepis, który przyznaje tkaninom wytwarzanym w Lesotho bezcłowy dostęp do USA - przyciąga bezpośrednie inwestycje zagraniczne, ponieważ prawie 80% eksportu tekstyliów Lesotho jest kierowane na rynek amerykański. AGOA został przedłużony przez Kongres USA do 2025 r., Ale przemysł tekstylny stoi obecnie w obliczu kryzysu, ponieważ fabryki nie uzyskały zamówień od USA, a niedawny rozwój polityczny w Lesotho może doprowadzić do zawieszenia tego przepisu.

Umowa o partnerstwie gospodarczym (EPA) między UE a Południowoafrykańską Wspólnotą Rozwoju (SADC) - która obejmuje Lesotho - weszła w życie tymczasowo. UE zapewnia bezpłatny dostęp do swojego rynku za pośrednictwem EPA, umożliwiając wspomnianym krajom afrykańskim utrzymanie taryf na produkty wrażliwe na konkurencję międzynarodową (strategia znana jako asymetryczna liberalizacja). W zamian te kraje afrykańskie znoszą cła na 86% importu do UE. Umowa zależy od poszanowania postanowień art. 2 wspomnianej umowy, w tym poszanowania praw człowieka, praworządności i demokracji. Niewielki sektor produkcyjny Lesotho jest również beneficjentem bezpośrednich inwestycji zagranicznych, oprócz przemysłu wydobywczego i energii wodnej. Głównymi inwestorami są Republika Południowej Afryki i kraje Azji Południowo-Wschodniej.

Reformy strukturalne w otoczeniu biznesowym i program rozwoju strategicznego przyniosły ciągłą poprawę klimatu inwestycyjnego w Lesotho. Chociaż kraj poczynił postępy w takich obszarach, jak kontrola korupcji, jakość regulacji i rozliczalność, czynniki takie jak skuteczność rządu i stabilność polityczna wymagają dalszej pracy.

Centralne położenie w Afryce Południowej daje Lesotho dostęp do znacznego rynku konsumenckiego w Afryce Południowej, a także do bardziej wyrafinowanych sieci transportowych i komunikacyjnych większego sąsiada. Istnieją dobre połączenia drogowe zarówno z centrum gospodarczym Gauteng, jak i portem Durban na Oceanie Indyjskim, a tym samym łączą się z szerszą społecznością międzynarodową, dzięki czemu są odpowiednie dla branż produkcyjnych ukierunkowanych na eksport.

W 2019 r. Lesotho zajął 38. pozycję na 190 krajów na świecie w raporcie „Doing Business” Banku Światowego pod względem wskaźnika „Łatwość handlu ponad granicami”. To o dwie pozycje wyżej niż w poprzednim roku. Warto również zauważyć, że zarówno import, jak i eksport towarów zajmuje mniej czasu, a także kosztuje mniej niż w jakimkolwiek innym kraju w regionie, z wyjątkiem eSwatini.

Siła robocza Lesotho jest młoda, głównie anglojęzyczna, piśmienna i dobrze zmotywowana, z tradycją manualnej zręczności przy konkurencyjnych stawkach płac. Obsługiwane witryny przemysłowe, powłoki fabryczne i budynki komercyjne są dostępne do wynajęcia, a inwestorzy, którzy budują własne fabryki w wyznaczonych lokalizacjach, otrzymują specjalne zachęty.

Usługi zabezpieczające od Lesotho National Development Corporation (LNDC) i kompleksowe centrum ułatwień biznesowych łączą usprawniony i zintegrowany pakiet usług dla inwestorów, w tym licencje handlowe i produkcyjne, emisje importowe i eksportowe, wizy pobytowe i zezwolenia na pracę. Procedury importu i eksportu zostały znacznie ulepszone pod względem liczby procedur, długości czasu i kosztów. Uruchomienie Lesotho Standards Authority w 2018 r. W celu akredytacji i certyfikacji lokalnych produktów w celu bezpiecznego wejścia na rynki krajowe i międzynarodowe będzie wspierać inwestorów zorientowanych na eksport.

System prawny Lesotho opiera się na brytyjskim prawie zwyczajowym i prawie rzymsko-holenderskim. W zakresie ochrony inwestycji kraj należy do Wielostronnej Agencji Gwarancji Inwestycyjnych, Konwencji o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych (konwencja nowojorska) oraz Międzynarodowego Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych (ICSID). Podczas gdy zagraniczne korporacje mogą posiadać ziemię, lokalne udziały muszą wynosić co najmniej 20 procent.

Firma ma siedzibę w Lesotho, jeżeli jest zarejestrowana w Lesotho, ma zarząd i kontrolę w Lesotho lub podejmuje większość swojej działalności w Lesotho. Stawka podatku od osób prawnych wynosi 25 procent, jednak stawka ulgi podatkowej w wysokości 10 procent dotyczy dochodów z produkcji i rolnictwa komercyjnego. Inne zachęty obejmują odliczenie podatku w wysokości 125 procent wydatków poniesionych na szkolenie lub wykształcenie obywatela Lesotho zatrudnionego przez podatnika w przedsiębiorstwie oraz odliczenie amortyzacji kosztów początkowych. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania obowiązują z Mauritiusem, Republiką Południowej Afryki i Zjednoczonym Królestwem (UK).

Podatek od towarów i usług (VAT) jest nakładany na dostawę towarów i usług w Lesotho oraz na import towarów i usług. Stawka VAT wynosi 15 procent, a stawka 8 procent dotyczy mediów (takich jak energia elektryczna) i 9 procent w odniesieniu do usług telekomunikacyjnych.

Obecny rozwój

W 2018 r. Rząd powołał Komitet ds. Reformy Klimatu Inwestycyjnego, któremu przewodniczy wicepremier i który składa się z wkładu technicznego i politycznego kluczowych ministerstw inwestycyjnych. Zadaniem komitetu jest wdrożenie szeregu reform, aby ułatwić inwestowanie w Lesotho, w tym takich kwestii, jak dostęp do kapitału na rozpoczęcie działalności gospodarczej.

Laboratorium inwestycyjne zostało utworzone zarówno dla inwestorów, jak i rządu, aby opracować wszystkie warunki niezbędne do przeprowadzenia inwestycji. Zasadniczo jest to kompleksowy dialog na temat opracowywania rozwiązań, który zakłada podejście oparte na zapotrzebowaniu na infrastrukturę i klimat biznesowy. Laboratorium zarejestrowało do pierwszego kwartału 2019 r. Ponad 80 inwestorów, z potencjałem inwestycji w wysokości 10 miliardów M10 i utworzeniem 20 000 miejsc pracy. Zainteresowanie wyrażono w rolnictwie, turystyce i sztukach kreatywnych, technologii i produkcji.

Rząd wdraża obecnie program modernizacji celnej, który obejmuje modernizację infrastruktury informatycznej na granicach i wprowadzenie skoordynowanego zarządzania granicami poprzez instrument związany z handlem i pojedyncze okno krajowe, a także rehabilitację komercyjnych posterunków granicznych Sani Top i Van Rooyen. Trzyletni, M800-milionowy projekt rozwoju nieruchomości przemysłowej Ha Belo zbliży przemysł do portu w Durbanie w RPA. Ponadto modernizowane są drogi i przejścia graniczne na tej trasie.

3.6. Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Lesotho jest członkiem następujących organizacji międzynarodowych: Southern African Customs Union (SACU), Southern African Development Community (SADC), World Bank, International Monetary Fund, African Union (AU), United Nations Organisation, World Trade Organisation (WTO), British Commonwealth, Konwencja Cotonou, Multilateral Monetary Agreement (MMA).

3.7. Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

W czerwcu 2009 r. Lesotho razem z Botswaną, Suazi i Mozambikiem podpisała z UE tymczasową umowę o partnerstwie gospodarczym Interim Economic Partnership Agreement (IEPA) zapewniającą uprzywilejowany dostęp do europejskiego rynku.

Główne grupy asortymentowe w imporcie /eksporcie Lesotho do UE w ostatnich latach  (wg. Komisji Europejskiej).

Import Lesotho
Grupy towarowe
Maszyny i urządzenia
Produkty żywnościowe, napoje i tytoń
Produkty chemiczne i pochodne
Pulpa drzewna, papier i karton

Eksport  Lesotho
Grupy towarowe
Metale szlachetne i wyroby z metali szlachetnych
Produkty warzywne
Pozostałe

Główni partnerzy handlowi Lesotho w Unii Europejskiej w ostatnich latach (wg. Komisji Europejskiej). 

Import Lesotho
Kraj
Włochy
Niemcy

Eksport Lesotho
Kraj
Hiszpania
Francja
Włochy

4.1. Gospodarcze umowy dwustronne

Polska nie posiada dwustronnych umów gospodarczych z Lesotho. Aktualne ramy współpracy handlowej określa umowa UE-SADC- EPA (Economic Partnership Agreement), której Lesotho jest jednym z uczestników.

4.2. Dwustronna wymiana handlowa

W 2020 r. import do Polski z Lesotho wyniósł 193 tys. USD. (głównie artykuły odzieżowe, dziane i szydełkowane oraz wyroby elektryczne i elektroniczne). Export z Polski do Lesotho osiągnął poziom 852 tys. USD. (głównie płatki, produkty przemiałowe, sód, skrobia i gluten pszenny).

4.3. Wzajemne inwestycje

Brak informacji na temat inwestycji wzajemnych

4.4. Współpraca regionalna

Brak informacji na temat współpracy regionalnej

4.5.Współpraca samorządów gospodarczych

Nie ma też zinstytucjonalizowanej współpracy samorządów lokalnych.

5.1. Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

Wejście Polski do Unii Europejskiej i objęcie umową ACP-EU a obecnie EPA powoduje, że polskie firmy nie napotykają żadnych barier w eksporcie do Lesotho, mają pełnoprawny dostęp do tego rynku i takie same warunki jak inne firmy z UE.

5.2. Dostęp do rynku pracy

Rząd Lesotho nie stosuje żadnych utrudnień w dostępie do rynku pracy, szczególnie gdy chodzi o wysoko-wykwalifikowanych pracowników. Konieczne jest uzyskanie pozwolenia na pracę.

5.3. Nabywanie i wynajem nieruchomości

Nie istnieją żadne ograniczenia w nabywaniu nieruchomości w Lesotho. Konstytucja Lesotho zabrania przejęcia własności prywatnej przez państwo bez przeprowadzenia stosownych procedur sądowych i za odszkodowaniem.

5.4. System zamówień publicznych

Zamówienia publiczne w większości przypadków podlegają procedurom przetargowym. W większości przetargi są otwarte i nie ma teoretycznie ograniczeń w składaniu ofert. Przy większych przetargach obowiązuje klauzula pre-kwalifikacji bądź też dopuszczane są tylko te firmy, które zostały już zarejestrowane i uznane przez organizatora przetargu.

W Lesotho istnieje szereg uregulowań prawnych chroniących własność intelektualną i prawa autorskie oraz własność przemysłową - Lesotho’s Industrial Property Order (1989), Copyright Order (1989) i Industrial Property Regulations (1989). Są one zgodne z zapisami WTO Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights (TRIPS). Prawo Lesotho chroni własność patentową, wzornictwo przemysłowe, marki towarów i prawa autorskie.

Brak informacji

7.1. Administracja gospodarcza

Ministerstwo Przemysłu i Handlu
Ministry of Industry, Trade and Marketing
PO Box 747
Maseru 100
Tel.: +266-22317454
Fax: +266-22310644
Email: tradepu@lesoff.co.ls

Bank Centralny Lesotho
www.centralbank.org.ls

Oficjalna strona rządu Lesotho z linkami
www.lesotho.gov.ls

7.2. Samorządy gospodarcze

Izba Przemysłowo-Handlowa Lesotho
Lesotho Chamber of Commerce and Industry
P O Box 79 Maseru 100 Lesotho
Tel.: +266 32482
Fax: +266 310417
Email: simon@lesoff.co.ls

Krajowa Korporacja Rozwoju Lesotho
Lesotho National Development Corporation (LNDC)
Private Bag A96 MASERU 100
www.lndc.org.ls
Tel: (00266) 22312012
Fax: (00266) 22310038
Email: info@lndc.org.ls

7.3. Oficjalna prasa ekonomiczna

Public Eye, Informative

7.4. Oficjalne strony o charakterze ekonomicznym

www.lena.gov.ls