Zasady ogólne

Od dnia 1 maja 2004 r., tj. od momentu wejścia Polski w struktury Unii Europejskiej, osobom podejmującym legalne zatrudnienie w dowolnym kraju na terytorium Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego (oraz od dnia 1 kwietnia 2006 r. na terytorium Konfederacji Szwajcarskiej, przysługuje prawo do ubiegania się o świadczenia rodzinne. Stało się to możliwe dzięki zastosowaniu przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Aby pobierać świadczenie rodzinne w państwach Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub na obszarze Konfederacji Szwajcarskiej, należy przede wszystkim złożyć odpowiedni wniosek, wymagany prawem danego kraju. Wniosek składany jest w kraju, w którym wykonywana jest działalność zawodowa.

Na terenie Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz w Szwajcarii nie obowiązuje żaden jednolity system zasiłków – każdy kraj ma odrębne ustawodawstwo w zakresie świadczeń rodzinnych. W celu usprawnienia wymiany informacji między Państwami, wprowadzono jednakowe co do treści i postaci graficznej druki typu SED, czyli ustrukturyzowane dokumenty w formacie umożliwiającym elektroniczną wymianę informacji między Państwami Członkowskimi, w sposób bezpośredni lub za pośrednictwem punktów kontaktowych w ramach wspólnej sieci, która może zapewnić poufność i ochronę wymiany danych.

Wymiana informacji na drukach serii SED odbywa się wyłącznie pomiędzy zainteresowanymi instytucjami.

Należy pamiętać, iż jedną z generalnych zasad koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego jest zasada pierwszeństwa, zawarta w art. 68 ust 1. Rozporządzenia Nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L Nr 166/1 z dnia 30 kwietnia 2004 r.) oraz mająca zastosowanie w przypadkach, w których na podstawie ustawodawstwa więcej niż jednego Państwa Członkowskiego udzielane są świadczenia w tym samym okresie i dla tych samych członków rodziny. Stanowi ona:

w przypadku świadczeń wypłacanych przez więcej niż jedno Państwo Członkowskie z różnych tytułów, kolejność pierwszeństwa jest następująca: w pierwszej kolejności prawa udzielane z tytułu zatrudnienia lub pracy na własny rachunek, w drugiej kolejności prawa udzielane z tytułu otrzymywania emerytury lub renty i w ostatniej kolejności prawa uzyskiwane na podstawie miejsca zamieszkania;
w przypadku świadczeń wypłacanych przez więcej niż jedno Państwo Członkowskie z tego samego tytułu, kolejność pierwszeństwa ustalana jest poprzez odniesienie do następujących kryteriów dodatkowych:
- w przypadku świadczeń uzyskiwanych z tytułu zatrudnienia lub pracy na własny rachunek: miejsce zamieszkania dzieci, pod warunkiem że taka praca jest wykonywana i, dodatkowo, w odpowiednim przypadku, najwyższa kwota świadczeń przewidzianych przez kolidujące ustawodawstwa. W tym ostatnim przypadku koszt świadczeń dzielony jest według kryteriów określonych w rozporządzeniu wykonawczym;
- w przypadku świadczeń uzyskiwanych na podstawie otrzymywania emerytur lub rent: miejsce zamieszkania dzieci, pod warunkiem że emerytura lub renta jest wypłacana na podstawie jego ustawodawstwa oraz, dodatkowo, w odpowiednim przypadku, najdłuższy okres ubezpieczenia lub zamieszkania na podstawie kolidujących ustawodawstw;
- w przypadku świadczeń uzyskiwanych na podstawie miejsca zamieszkania: miejsce zamieszkania dzieci.