Polska w Wenezueli

System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

Gospodarka Dominiki jest wrażliwa, głównie ze względu na czynniki geograficzne. Znaczna część wyspy jest górzysta i dlatego mniej niż 25% kraju to tereny uprawne. Występujące na wyspie burze tropikalne i huragany często powodowały poważne szkody w sektorze rolnym stanowiącym bazę ekonomiczną państwa, w szczególności w uprawach bananów. Gospodarka Dominiki uległa recesji po zniszczeniach spowodowanych przez huragan Maria w 2017 r., który spowodował straty wynoszące około 930 mln USD (226% PKB). Kraj jest również podatny na zagrożenia ze względu na zależność od eksportu produktów do UE. W odpowiedzi na zmniejszenie preferencji handlowych UE w odniesieniu do bananów pochodzących z byłych kolonii europejskich, po decyzji WTO z 2009 r., rząd Dominiki zróżnicował sektor rolny, promując produkcję kawy, paczuli, aloesu, kwiatów ciętych i owoców, takich jak mango, guawa i papaja. W tym samym czasie gospodarka stawała się coraz bardziej zależna od turystyki. Obecnie głównym celem rządu jest zatem budowanie odporności gospodarczej państwa od czynników zewnętrznych.

Od lat 80. kolejne rządy wprowadzały środki mające na celu dywersyfikację gospodarki, zachęcając do przejścia z tradycyjnych upraw (takich jak cukier, kawa i kakao) na nowe uprawy (takie jak cytrusy, melony, ananasy i mango) oraz rozwijając eksport w branży odzieżowej i elektronicznej. Rząd zachęcał również do rozwoju sektora usług finansowych, w tym rejestracji firm i banków oraz hazardu internetowego, a także turystyki i ekoturystyki.

Pandemia COVID-19 odbiła się znacząco na gospodarce Dominiki. Szacuje się, że PKB skurczyło się o 11% w 2020 r. i wykazało niewielkie ożywienie zaledwie o 3,7% w 2021 r. Rząd szybko zareagował na pandemię, realizując wiele wydatków w ramach polityk zdrowotnych i socjalnych. Spadek produkcji został powstrzymany przez silny wzrost aktywności w sektorze budowlanym ze względu na duży program inwestycji publicznych w budownictwo mieszkaniowe i infrastrukturę odporną na klęski żywiołowe, finansowany z rekordowo wysokich dochodów CBI w wysokości 30% PKB.

Perspektywy wzrostu gospodarczego Dominiki są obiecujące, wspierane przez program inwestycji publicznych i przewidywane stopniowe ożywienie w turystyce w związku ze stałym powiększaniem się bazy hotelowej. Rząd planuje utrzymać wysoki poziom inwestycji publicznych w średnim okresie, finansowany głównie z dochodów CBI. Kluczowe projekty obejmują nowy międzynarodowy port lotniczy, odporny na klęski żywiołowe, poprawę dróg, odporną sieć wodno-kanalizacyjną, poprawę infrastruktury szpitalnej (w tym nowy szpital finansowany przez Chińską Republikę Ludową) oraz elektrownię geotermalną.

Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB

W 2023 roku oszacowano, iż PKB Dominiki tworzy kolejno sektor usługowy (58,5%), przemysł (12,2%) oraz rolnictwo (14,8%).

Dominika została nazwana „Wyspą Przyrody Karaibów” ze względu na swoje środowisko naturalne. Dzięki dostępowi do 365 rzek jest tam praktycznie nieograniczony dostęp do wody. Warunki glebowe i wodne sprzyjają uprawom roślin specjalistycznych oraz rozwojowi światowej klasy uzdrowisk i ekoturystyki. Dodatkowo Dominika czerpie aż 28% energii z hydroenergii i do 2030 r. ma stać się pierwszym krajem na świecie odpornym na zmiany klimatu.

Rolnictwo od dawna jest podstawą gospodarki tego kraju, a produkcja bananów zatrudnia ponad jedną trzecią siły roboczej wyspy. Rybołówstwo odgrywa również dość ważną rolę w lokalnej gospodarce, podczas gdy leśnictwo i górnictwo zapewniają ograniczoną liczbę miejsc pracy. W ciągu ostatniej dekady sektor usług finansowych Dominiki zyskuje coraz większe znaczenie, a wraz z ciągłym rozwojem sektora bankowości offshore zmniejszy się udział eksportu kawy i bananów w PKB Dominiki.

Polityka kursowa

Dominika jest członkiem Eastern Caribbean Currency Union i Eastern Caribbean Central Bank. Walutą wymiany jest dolar wschodniokaraibski (XCD), a system wymiany walut jest w pełni zliberalizowany. XCD jest powiązany z dolarem amerykańskim po kursie XCD 2,70 do 1,00 USD od 1976 r. W rezultacie dolar wschodniokaraibski nie podlega wahaniom, co tworzy stabilne środowisko walutowe dla handlu i inwestycji na Dominice.

Surowce i technologie krytyczne

Na Dominice nie znajdują się żadne istotne zasoby strategicznych surowców naturalnych. Państwo ma niewielkie złoża minerałów, takich jak glina, piasek i wapień. Rząd Dominikany uważa, że ​​przemysł wydobywczy kraju ma potencjał, ponieważ północno-wschodnia część wyspy ma znaczące złoża miedzi.

Stan infrastruktury

Rozwój odpornej infrastruktury to długoterminowa inwestycja rządowa na Dominice. Wysiłek ten jest w dużej mierze finansowany z funduszy programu Citizenship by Investment (CBI), który jest ważny dla dalszego rozwoju gospodarczego wyspy od 1994 r.

W 2017 r. Huragan Maria spowodował zniszczenia i uszkodzenia 90% infrastruktury. W ramach programu odbudowy m.in. naprawiono 15 odcinków uszkodzonych dróg; zbudowano pierwsze międzynarodowe lotnisko; odbudowano 19 mostów i tam; naprawiono jedno z regionalnych lotnisk Dominiki; pogłębiono 19 rzek w 11 lokalizacjach (aby zapobiec powodziom); odbudowano 15 szkół oraz zainwestowano w sieć wodociągową i infrastrukturę sanitarną.

Głównym międzynarodowym lotniskiem na Dominice jest Douglas-Charles Airport (DOM). Większość połączeń na Dominikę spoza Karaibów jest realizowana poprzez Martynikę, Antiguę, Saint Maarten, Portoryko, Barbados lub Gwadelupę. Bezpośrednie loty oferowane są z Miami, a od lutego 2025 r. z Newark. Na wyspie znajduje się również drugie, mniejsze lotnisko międzynarodowe Canefield (DCF), które jest wykorzystywane głównie przez osoby przybywające do kraju prywatnymi odrzutowcami. Trzecie lotnisko, Dominica International Airport, jest obecnie w budowie w Wesley i ma zostać ukończone w 2026 roku.

Dominika jest również popularnym miejscem dla statków wycieczkowych, katamaranów, jachtów i żaglówek. Dysponuje wieloma rozwiniętymi portami, w tym kilkoma, które mogą pomieścić luksusowe czartery.

Kalendarz dni wolnych od pracy

Nowy Rok - 1 stycznia

Wielki Piątek - data zmienna, w zależności od kalendarza chrześcijańskiego

Wielkanoc – niedziela i poniedziałek, data zmienna, w zależności od kalendarza chrześcijańskiego

Święto Pracy – 1 maja

Zielone Świątki – święto ruchome

Dzień Niepodległości – 3 listopada

Boże Narodzenie – 25 grudnia

Najważniejsi partnerzy handlowi

Eksport (procent udziału w całości eksportu w 2022 roku):

• Bahamy (12%)
• Gujana (7,72%)
• Antigua i Barbuda (7,09%)
• Republika Dominikany (6,71%)
• Barbados (6,43%)
• Stany Zjednoczone (5,4%)
• Francja (4,48%)
• Wielka Brytania (4,41%)
• Jamajka (4,23%)
• Trynidad i Tobago (3,14%)

Import (procent udziału w całości importu w 2022 roku):

• Stany Zjednoczone (51%)
• Chiny (8,65%)
• Indonezja (3,75%)
• Trynidad i Tobago (3,73%)
• Włochy (3,34%)

Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe

W 2022 roku wartość eksportu Dominiki osiągnęła 23.6 mln USD, natomiast importu 360 mln USD. Głównymi produktami eksportowanymi były urządzenia zabezpieczające przed niskim napięciem, pręty z surowego żelaza, mydło, owoce tropikalne i banany, orzechy oraz olejki eteryczne. Importowano przede wszystkim pojazdy mechaniczne (samochody osobowe, ciężarówki oraz autobusy), konstrukcje żelazne, silniki z zapłonem iskrowym oraz maszyny budowlane.

Główni inwestorzy

Od momentu powstania w 1993 r. inicjatywa Citizenship by Investment Programme (CBI) na Dominice rozwinął się i stał się jednym z najbardziej opłacalnych programów na Karaibach. Przez pierwsze kilka lat funkcjonowania programu obywatelstwa gospodarczego (do 1997 r.) Dominika otrzymała około 15 mln USD w ramach inwestycji zagranicznych i nabyła także ok. 750 nowych obywateli – głównie nierezydentów Tajwanu. Pod koniec lat 90. około 200 – 300 Rosjan otrzymało obywatelstwo w ramach powyższego programu. Obecnie Stany Zjednoczone są wymieniane jako najważniejszy partner inwestycyjny Dominiki, przy czym w 2019 r. łączna wartość amerykańskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) na wyspie wyniosła 42 mld USD.

Główne kierunki inwestycji zagranicznych

Dzięki uruchomionej w 1993 roku inicjatywie Citizenship by Investment Programme (CBI) osoby fizyczne mogą uzyskać obywatelstwo Dominiki, dokonując znacznej inwestycji finansowej mającej na celu poprawę infrastruktury kraju. Głównym celem tego programu jest przyciągnięcie zagranicznych inwestycji oraz stymulowanie wzrostu gospodarczego i zaspokajanie potrzeb dzisiejszego konkurencyjnego rynku międzynarodowego. Potencjalni inwestorzy mają możliwość wniesienia wkładu w znaczące inicjatywy rozwojowe zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym lub inwestowania w nieruchomości, które uzyskały zgodę rządu.

Economic Diversification Fund (EDF) został ustanowiony w ramach DBI, jako jeden ze składników krajowego portfela mobilizacji kapitału. Fundusz wspiera projekty publiczne i prywatne w Dominice, obejmujące takie branże jak edukacja, opieka zdrowotna, sport i turystyka. Pojedynczy wnioskodawca musi wpłacić 200 tys. USD do EDF (opłata jest wyższa jeśli wniosek obejmuje też inne osoby będące na jego utrzymaniu i przebywające z nim na Dominice). Zakup nieruchomości stanowi kolejną opcję inwestycyjną w ramach programu CBI. Potencjalni inwestorzy muszą posiadać nieruchomość o wartości co najmniej 200 tys. USD przez co najmniej trzy lata i rząd Dominiki musi zgodzić się na jej zakup. Dodatkowo inwestor musi wnieść opłaty rządowe zaczynające się od 75 tys. USD (od wniosku).

Dominika oferuje globalnym przedsiębiorcom sprzyjające środowisko rozwoju biznesu i atrakcyjny system podatkowy. Obywatele Dominiki, którzy nie mieszkają w kraju, korzystają ze statusu wolnego od podatku od wszystkich zagranicznych dochodów i zysków kapitałowych oraz nie podlegają żadnym podatkom od darowizn, majątku ani spadków w kraju. Wyspa oferuje również szereg innych zachęt podatkowych i korzyści, w tym brak ograniczeń w repatriacji zysków korporacyjnych lub importowanego kapitału, ulgi eksportowe, handel bezcłowy na Karaibach i pełne zwolnienia z ceł importowych.

Dominika jest stroną następujących gospodarczych organizacji i umów: Wspólnota Karaibów (CARICOM), Organizacja Państw Wschodniokaraibskich, Umowa o Partnerstwie Gospodarczym (EPA) z UE, Inicjatywy Basenu Karaibskiego oraz  Umowy handlowej Karaiby/Kanada.

Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne

Stosunki gospodarcze między Polską a Dominiką są ograniczone, ponieważ oba kraje są geograficznie oddalone, a ich gospodarki nie są silnie ze sobą powiązane. Nie ma znaczącego handlu między Polską a Dominiką. Według danych Eurostatu w 2023 roku wartość eksportu towarów z Polski do Barbadosu  osiągnęła 1 278 223 EUR, co świadczy o spadku o 43% w porównaniu z rokiem poprzednim.

Biorąc pod uwagę koncentrowanie się Dominiki na zwiększaniu odporności na zmiany klimatyczne i zielonych technologiach, Polska może mieć szanse na zaangażowanie się w przyszłości w takich obszarach jak energia odnawialna, infrastruktura czy rolnictwo.

Relacje z UE

UE wspiera Dominikę w osiąganiu zrównoważonego i inkluzyjnego rozwoju zgodnie z Globalną Strategią Gateway. Porozumienie o partnerstwie UE-AKP (UE i państwa Afryki, Karaibów i Pacyfiku) określa jego cele, które obejmują poprawę równowagi środowiskowej i odporności na zmiany klimatyczne, promowanie zróżnicowanej i zrównoważonej gospodarki sprzyjającej tworzeniu godnych miejsc pracy, wzrostowi, handlowi i inwestycjom, poprawę ładu instytucjonalnego oraz tworzenie włączających i bezpiecznych społeczeństw z odpowiedzialnymi instytucjami.

UE przyjęła Wieloletni Program na lata 2021-2027 w ramach Instrumentu Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej (NDICI-Global Europe). W ramach tego programu UE przeznaczyła 208 mln euro na region Karaibów na lata 2021-2027.

Baza traktatowa (między Dominiką a Polską i UE)

Podpisana 26.08.1931 r. w Warszawie Konwencja między Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej a Jego Królewską Mością odnośnie do Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii w przedmiocie postępowania w sprawach cywilnych i handlowych.

Podpisany 11.01.1932 r. w Warszawie Traktat pomiędzy RP a Wlk. Brytanią i Irlandią Północną o wydawaniu zbiegłych przestępców.