Polska w Wenezueli

Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

Położenie geograficzne: Wenezuela, o całkowitej powierzchni 916,4 tys. km2, leży w północnej części Ameryki Południowej, nad Oceanem Atlantyckim i Morzem Karaibskim. Od zachodu graniczy z Kolumbią, od południa z Brazylią a od wschodu z Gujaną. Całkowita długość granic wynosi 4993 km, w tym z Brazylią - 2200 km, z Kolumbią - 2050 km i z Gujaną - 743 km. Stolica – Caracas (ok. 7 mln mieszkańców) - położona jest na północy kraju,  37 km od wybrzeża Morza Karaibskiego.

Ludność: Liczba ludności - ok. 32  mln, średnia gęstość zaludnienia - 34  osób/km2.  Według ostatniego spisu, który miał miejsce w 2011 roku, podaje się że liczba ludności przekroczyła 30 milionów i przypada 32 osoby na 1 km. Ok. 80% ludności zamieszkuje miasta, głównie na wybrzeżu. W południowej części kraju, na powierzchni odpowiadającej połowie całego terytorium Wenezueli mieszka jedynie 10% ogółu ludności. Brak jest wyodrębnionych grup etnicznych, większość mieszkańców Wenezueli pochodzi ze związków Europejczyków z Indianami południowoamerykańskimi i Afrykanami. Znaczna grupa ludności ma udokumentowane pochodzenie europejskie (głównie hiszpańskie, portugalskie, włoskie, francuskie, niemieckie). Dużą grupę, ok. 4-5 mln osób, stanowią Kolumbijczycy o różnym statusie (naturalizowani Wenezuelczycy, uchodźcy lub nielegalni imigranci). Na południu i wschodzie kraju mieszkają plemiona indiańskie, które ze względu na odległość od innych skupisk ludności i utrudnienia komunikacyjne utrzymują swoją odrębność etniczną. Ogółem liczą one 500 tys. osób, główne grupy etniczne to Guajiro, Warao i Pemon.

Z uwagi na kryzys w Wenezueli, istnieje bardzo duży exodus Wenezuelczyków (zarówno obywateli wenezuelskich jak i innych narodowości, którzy od dawna zamieszkiwali w Wenezueli, a większość z nich przyjęła obywatelstwo wenezuelskie). Według danych ONZ, na koniec 2020 r. liczba Wenezuelczyków, którzy opuścili kraj wyniosła 6,4 mln.

Język urzędowy: Oficjalnym językiem jest hiszpański. Wspólnoty indiańskie porozumiewają się swoimi tradycyjnymi narzeczami.

Warunki klimatyczne

Wenezuela leży w strefie klimatu równikowego z wyraźnie wyróżniającą się porą deszczową, która trwa tu od maja do października. Na Wyżynie Gujańskiej panuje klimat równikowy wilgotny, przechodzący na północnym wschodzie w podrównikowy wilgotny. Na pozostałym obszarze panuje przeważnie klimat podrównikowy suchy, wysoko w górach występują strefowe górskie odmiany klimatu. Suma roczna opadów wynosi od 200-300 mm na północnym zachodzie, 800-1400 mm w dorzeczu Orinoko, do 2000 mm na Wyżynie Gujańskiej i 3000 mm na wschodnich stokach Cordillera de Mérida. Wahania temperatur pomiędzy najcieplejszym i najzimniejszym miesiącem roku są niewielkie. Ciepły Prąd Karaibski podnosi temperaturę na wybrzeżu do ok. 27°C. Podobna temperatura charakteryzuje obszary pozostałej części kraju, średnie miesięczne temperatury powietrza wynoszą 24-28°C. Jedynie w górach temperatura jest wyraźnie niższa. Średnia temperatura powietrza i średnie opady dla stolicy kraju Caracas wynoszą: w styczniu 19°C i 22 mm, w lipcu 21°C i 97 mm.

Główne bogactwa naturalne

Wenezuela ma szóste co do wielkości rozpoznane rezerwy „lekkiej” ropy naftowej na świecie oraz największe na świecie rezerwy „ciężkiej” ropy i bitumenu. Ponadto posiada bogate zasoby gazu ziemnego, żelaza, niklu, węgla, boksytów, fosfatów, cynku, a także miedzi, złota i diamentów.

Niedawno odkryto złoża koltanu, nazwanego niebieskim zlotem, który używany jest w przemyśle elektronicznym, w telekomunikacji i w lotnictwie. Wenezuela jest jednym z siedmiu krajów na świecie, które posiadają złoża koltanu.

Odkryto czwartą kopalnię złota, największą na świecie. Znajduje się ona w delcie Orinoco, stan Boliwar. Zawiera ok. 480 tysięcy kilogramów złota (ekwiwalent 52 milionów uncji). Wg. oceny Ministerstwa Rozwoju Kopalnictwa Ekologicznego produkcja będzie wynosić ok. 1,2 milionów uncji złota rocznie przez okres kilkunastu lat. Podkreśla się, że 55 % zysku przeznaczone będzie na inwestycje socjalne w kraju i ochronę środowiska. Znalezisko przynależy do grupy publiczno-prywatnej „Siembra Minera” i rządu. Do roku 2019 „Siembra Minera” produkowała 1,480 ton złota i 2,5 milionów ton miedzi.

System walutowy, kurs i wymiana

Walutą Wenezueli jest bolivar digital BS (VES) - boliwar cyfrowy, obowiązujący od października 2021 r. Na koniec września 2022 obowiązywał kurs ok.  8 BS za 1 USD.  Zgodnie z danymi Zgromadzenia Narodowego i danych lokalnych firm consultingowych  inflacja w 2021r. spadła do wartość 250% i była niższa niż w poprzednich latach.

Wymiany pieniędzy można dokonać za pośrednictwem banków autoryzowanych przez Bank Centralny Wenezueli (są to tzw. mesas de cambio) lub w uprawnionych do tego kantorach sieciowych (np. Italcambio, Zoom). Rynek jest zdolaryzowany i za większość produktów i usług można płacić w dolarach (gotówką). W urzędach państwowych obowiązują opłaty w boliwarach.

Religia

Katolicyzm 96%, protestantyzm 2%, inne (judaizm, islam, tradycyjne indiańskie wierzenia) 2%.

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

1 stycznia - Nowy Rok, Karnawał (2 dni, w zależności od daty Świąt Wielkanocnych),  Wielki Tydzień (czwartek i piątek przed Wielkanocą), 19 kwietnia  – Deklaracja Niepodległości, 1 Maja –  Święto Pracy, 24 czerwca – rocznica bitwy pod Carabobo,  5 lipca – Dzień Niepodległości, 24 lipca – rocznica urodzin Simona Boliwara, 12 października – Dzień Indiańskiego Oporu, 25 grudnia – Boże Narodzenie. Niektóre poniedziałki (mniej więcej raz na 6 tygodni) są tzw. poniedziałkami bankowymi, wszystkie banki są wówczas nieczynne.

Infrastruktura transportowa

Główne miasta Wenezueli łączy sieć autostrad. W ostatnich latach stan infrastruktury drogowej zdecydowanie się pogorszył. Ze względu na brak sieci kolei oraz niski koszt paliwa, transport odbywa się zasadniczo drogą lądową. Do niektórych części kraju możliwe jest dotarcie jedynie drogą morską (wysepki i niektóre osady na wybrzeżu), wodną (Delta Amacuro) lub lotniczą (np. w stanach Bolivar, Amazonas).

Jakość autostrad znacznie pogorszyła się z powodu braku inwestycji  oraz z uwagi na duże obciążenie transportem ciężarowym (jak już wyżej było podane w Wenezueli nie ma transportu kolejowego;  były plany na budowę pociągu szybkich prędkości w kooperacji z Chinami, wzorowanego na japońskim Hikari,  jednak nie doczekały się one realizacji.  Koszt paliwa był zawsze bardzo niski, stąd transport, tak osobowy jak i ciężarowy, był praktycznie darmowy i nie przywiązywano wagi do rozwoju infrastruktury kolejowej.

W 2020r. doszło do załamania krajowej produkcji benzyny, co przyniosło bardzo długie kolejki na stacjach benzynowych i rozkwit czarnego rynku paliw. Wenezuela zaczęła sprowadzać paliwo z Iranu, ogłoszono historyczny wzrost ceny paliwa i rozpoczęcie planu dystrybucji, w którym mają współistnieć dwa systemy: paliwo subsydiowane, dla osób zarejestrowanych w systemie Patria (tylko dla obywateli Wenezueli) oraz benzyna „w cenie międzynarodowej”, sprzedawana w cenie 0,5 USD za litr. Dostawy paliwa są bardzo nieregularne, brakuje również oleju napędowego niezbędnego w sektorze produkcyjnym kraju, zwłaszcza w rolnictwie.

Obowiązek wizowy

Obywatele polscy udający się do Wenezueli w celach turystycznych (do 90 dni) są zwolnieni z obowiązku wizowego. Na pobyt dłuższy niż 90 dni lub w innym celu (praca, nauka, biznes) konieczna jest wiza, wydawana przez Ambasadę Boliwariańskiej Republiki Wenezueli w Warszawie. Przy przekraczaniu granicy (wjazd i wyjazd) konieczne jest wypełnienie tzw. karty migracyjnej.

W związku z pandemią covid-19  należy dokładnie sprawdzić aktualne informacje na temat zmieniających się ograniczeń co do wjazdu cudzoziemców do kraju.

Ustrój polityczny

Wenezuela, zgodnie z konstytucją z 1999 r., jest demokratyczną republiką federalną, opierającą się na zasadach sprawiedliwości społecznej, państwa prawa i poszanowania suwerenności. Głową państwa jest prezydent, wybierany na sześcioletnią kadencję w wyborach powszechnych. Stoi on na czele rządu, sprawując władzę wykonawczą. Władzę ustawodawczą sprawuje jednoizbowy parlament. Władza sądownicza to Najwyższy Trybunał Sprawiedliwości, którego członkowie w liczbie 32 są desygnowani przez Zgromadzenie Narodowe na okres 12 lat. W roku 2017 prezydent ogłosił dekret o ustanowieniu Narodowego Zgromadzenia Konstytucyjnego, organu równorzędnego do już istniejącego Zgromadzenia Narodowego. W ten sposób doszło do paradoksu istnienia dwóch parlamentów, ten oficjalny wybrany w ogólnokrajowych wyborach w 2015 roku, oraz „prezydencki”, obydwa działające do końca roku 2020. W Wenezueli podobnie jak w innych krajach, istnieje funkcja rzecznika praw obywatelskich (ombudsman) oraz działa Krajowa Rada Wyborcza (CNE), nadzorująca procesy wyborcze i referendalne, jest ona  kontrolowana przez Trybunał Sprawiedliwości. Sędziów  Trybunału   mianował ostatnio prezydent, co zostało zgłoszone przez Organizacje Pozarządowe (ONG) jako pogwałcenie norm ustanowionych przez konstytucję.

Rok 2020 w Wenezueli charakteryzował się kontynuacją kryzysu instytucjonalnego oraz dwuwładzy, reprezentowanej przez prezydenta tymczasowego Juana Guaidó uznanego przez 60 państw, w tym Polskę, oraz prezydenta de facto Nicolasa Maduro, posiadającego kontrolę nad administracją, wojskiem i terytorium państwa. 6 grudnia 2020r. odbyły się wybory parlamentarne na zasadach narzuconych przez prorządowy Trybunał Sprawiedliwości; przy bardzo niskiej frekwencji odnotowanej przez prawie wszystkie niezależne media, blok popierający prezydenta Nicolasa Maduro uzyskał zdecydowaną większość w parlamencie.

Terytorium Wenezueli dzieli się na 23 stany i Dystrykt Federalny ze stolicą. Stany i gminy korzystają z konstytucyjnie zagwarantowanej autonomii, pozwalającej na prowadzenie polityki lokalnej. Gubernatorzy stanów, członkowie stanowych i miejskich rad ustawodawczych oraz burmistrzowie gmin wybierani są co 4 lata w wyborach lokalnych. Na rok 2021 przypadają wybory do władz lokalnych.

Istnieją również Przynależności Federalne i istniały Terytoria Federalne, które nie posiadają Gubernatorów. Przynależności Federalne to części terytorium Wenezueli, które nie wchodzą w skład Stanów Federalnych ani Dystryktu Federalnego (wyspy, które leżą na wodach terytorialnych - w roku 2015 liczyły 6500 mieszkańców). W jednym z takich okręgów Przynależności Federalnej, w roku 2011 zostało utworzone Terytorium Federalne Insular Francisco Miranda, w skład którego wchodzą wyspy Las Aves, La Orchilla y Los Roques; ta ostatnia jest zarazem stolicą. Celem j ego utworzenia było umożliwienie lepszego rozwoju gospodarczo-ekonomicznego na tych wyspach. Aktualnie Terytoria Federalne już nie istnieją, gdyż zostały podniesione do rangi Stanów Federalnych (mowa o stanach: Amazonas i Delta Amacuro).

Władza ustawodawcza

Oprócz istniejącego Zgromadzenia Narodowego, w Wenezueli powołano w 2017r. Narodowe Zgromadzenie Konstytucyjne, organ równorzędny, zależny od prezydenta. W ten sposób doszło do paradoksu istnienia dwóch parlamentów:  oficjalnego, wybranego w ogólnokrajowych wyborach w 2015 roku, oraz „prezydenckiego”. Od stycznia 2020, w wyniku rozłamu w opozycji  działały  w Wenezueli dwa parlamenty oraz prorządowa Konstytuanta. 6 grudnia 2020r. odbyły się wybory parlamentarne; blok popierający prezydenta Nicolasa Maduro uzyskał zdecydowaną większość w parlamencie. Parlament ten nie jest uznawany przez większość państw, w tym kraje UE, ze względu na brak transparentności w procesie wyborczym.

Władza wykonawcza

System prezydencki.

Struktura administracji gospodarczej

Na przestrzeni lat system przydziału dewiz podlegał ciągłym przemianom. Na koniec grudnia 2014 r. istniały trzy kursy oficjalne: SENCOEX, SICAD I i SICAD II. W lutym 2015 r. system zmodyfikowano i utworzono SIMADI (Sistema Marginal de Divisas). Połączenie SICAD I i SICAD II i powstanie SIMADI pozostawiło w dalszym ciągu trzy oficjalne kursy wymiany. Na dzień 12 lutego 2015 r. wynosiły one: CENCOEX – 6.30 Bs za 1$ (dla sektorów uznawanych za priorytetowe: produkty spożywcze, medycyna), podwyższono go później do 10 Bs za 1$; SICAD – określały go licytacje (wg ostatniej wynosił 12 Bs za 1$ - dewizy dla pozostałego importu) i SIMADI – uzależniony od oferty i podaży - na 12 lutego 2015 r. wynosił 170 Bs. za 1$. W roku 2017 rząd wprowadził  tzw. „nowy Dicom”, który zastąpił  obowiązujący od lutego 2015 r. Simadi/Dicom. Jest to piąty z kolei system wymiany dewiz, który wprowadza prezydent Maduro, a siódmy wprowadzony w okresie „chavezowskim”. Polegał na licytacjach, określanych jako „rozdział” dewiz i nie przedstawiający żadnego rozwiązania dla istniejącego, niezrównoważonego systemu wymiany.  Aukcje, które zostały wstrzymane od września 2017 r., zostały  wznowione w styczniu 2018 r. Brak  wystarczającej ilości ofertowanych dewiz zmusza potencjalnych przedsiębiorców do korzystania z innych ofert, których wysokość przekraczał w latach 2018-2019 40-krotnie kurs oficjalny. Wszystkie mechanizmy przydziału dewiz nie były do końca przejrzyste i stwarzały  warunki do korupcji i malwersacji finansowych. Od roku 2020r. rynek nieformalnie jest zdolaryzowany, za większość produktów i usług można płacić w dolarach w gotówce. W urzędach państwowych obowiązują opłaty w boliwarach. Gotówka w walucie miejscowej jest trudna do zdobycia.

Oficjalny kurs waluty lokalnej -boliwara (Bolivar Soberano  BS lub VES) do USD i EURO podaje Bank Centralny Wenezueli (BCV), aktualnie nie odbiega on bardzo od kursu czarnorynkowego. Na koniec roku 2020 obowiązywał  kurs ok 1 000 000 BS za 1 USD.

Sądownictwo gospodarcze

Sądownictwo gospodarcze w Wenezueli dzieli się na zwyczajne i specjalne. W trybie zwyczajnym sprawy z zakresu gospodarczego rozstrzygają zgodnie z kompetencją miejscową sądy handlowe pierwszej instancji. Od ich wyroku przysługuje odwołanie do sądu handlowego drugiej instancji. Najwyższą instancją (wniosek o kasację wyroku) jest Sala Cywilna Najwyższego Trybunału Sprawiedliwości.

Jeżeli wartość przedmiotu sporu nie przekracza ustalanego co roku limitu  sprawa może być rozstrzygnięta w pierwszej instancji przez tzw. sędziów pokoju (jednoosobowe sądy na poziomie dzielnic i gmin, prowadzące zazwyczaj postępowanie pojednawcze) lub przez sądy municypalne (jednoosobowe sądy, które w drobnych sprawach cywilnych i handlowych mogą rozstrzygać w pierwszej instancji).

Sądownictwo specjalne w sprawach gospodarczych polega na rozstrzyganiu spornych kwestii poprzez arbitraż. Podstawową formą arbitrażu jest arbitraż stołecznej Izby Handlowej. W zależności od zapisów w umowach handlowych, strony mogą poddać się arbitrażowi instytucji międzynarodowych, z pominięciem Izby Handlowej. Od 2008 r. Wenezuela stopniowo dąży do rewizji zapisów dotyczących międzynarodowego arbitrażu w istniejących i przyszłych umowach, na rzecz zwiększenia roli wenezuelskich trybunałów w rozstrzyganiu spraw spornych w umowach dwustronnych. Zdaniem niektórych prawników wenezuelskich, międzynarodowy arbitraż stoi w sprzeczności z art. 1 Konstytucji Boliwariańskiej Republiki Wenezueli, który definiuje niezawisłość kraju jako niezbywalne prawo narodu do samostanowienia.

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Podstawą gospodarki Wenezueli jest wydobycie oraz eksport ropy naftowej (kraj jest jednym z 5 członków-założycieli OPEC), rud żelaza i ich pochodnych. Gospodarka jest silnie uzależniona od sektora energetycznego, który wytwarza blisko 50% PKB oraz stanowi ponad 95% wenezuelskiego eksportu.
Głównymi partnerami handlowymi  Wenezueli w okresie poprzedzającym narzucenie przez USA sankcji były Stany Zjednoczone (14% importu i 47,4% eksportu), Chiny ( 4,7% i 12,5%), Unia Europejska (6,5% i 5,0%).  Jako nowych, nietradycyjnych partnerów handlowych wymienia się Kubę, Chiny, Indie, Białoruś, Rosję i Iran, z którymi podpisano umowy o współpracy, przede wszystkim w sektorze energetycznym. W ostatnim czasie spadek ceny głównego surowca eksportowego - ropy naftowej, upadająca produkcja krajowa oraz sankcje,  doprowadziły do pogłębienia się kryzysu w tym sektorze, powodując obniżkę eksportu surowca o 37,5% i zmuszając kraj do importu benzyny po cenach międzynarodowych.  W lipcu 2020r.  Wenezuela stała się drugorzędowym krajem w OPEC, produkując zaledwie 312 000 baryłek ropy dziennie i importując paliwo z Iranu.
W 2020 roku pogłębiał się w Wenezueli kryzys gospodarczy i humanitarny. W lutym Światowy Program Żywnościowy ONZ opublikował raport, w którym orzekł, że jedna trzecia ludności Wenezueli (32,3%) cierpi z powodu braku żywności i potrzebuje pomocy. W kraju postępowała polaryzacja rynku. PKB kraju spadło o ok. 30 %. Działania rządu mające pomóc w ożywieniu produkcji zostały wstrzymane przez pandemię i politykę kwarantanny, która praktycznie sparaliżowała aktywność ekonomiczną w kraju w pierwszych miesiącach pandemii. Sankcje nałożone przez wspólnotę międzynarodową jako środek nacisku na Nicolasa Maduro i  nieuznawanie jego legitymacji do rządzenia, posłużyły MFW jako argument do odmowy otwarcia linii kredytowej, o którą wystąpił.
W sierpniu ogłoszono, że rezerwy złota Wenezueli zmniejszyły się do 98 ton, w tym 31 ton zdeponowanych w Banku Wielkiej Brytanii, które nadal są przedmiotem sporu między rządem tymczasowym Guaido, a rządem de facto Maduro.
Po przystąpieniu w 2012 r. Wenezueli do bloku południa Mercosur oczekiwano wzrostu w imporcie oraz eksporcie z Brazylią, Argentyną i Urugwajem. Główne produkty eksportowe Wenezueli to ropa naftowa, żelazo, stal, aluminium, artykuły aluminiowe i chemiczne. Importowane są przede wszystkim maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy, wyposażenie elektryczne i elektroniczne, produkty farmaceutyczne, żywność i artykuły chemiczne. W sierpniu 2017 r., jednomyślną decyzją fundatorów Mercosur (Argentyna, Urugwaj, Paragwaj i Brazylia), Wenezuela została zawieszona w prawach członkowskich; przyczyną jest „łamanie porządku demokratycznego” (od utworzenia Mercosur w roku 1991, jest to drugi raz kiedy została użyta  klauzula podpisana w 1998 r. w Ushuaia (Argentyna), ratyfikowana i rozszerzona w 2011 r., a która jednoznacznie określa, że utrzymanie zasad demokratycznych w każdym kraju, jest warunkiem nadrzędnym dla integracji regionalnej. Decyzja nie wprowadziła wiele nowego, ponieważ Wenezuela już od grudnia 2016 r. była zawieszona w prawach członkowskich z powodu niewypełnienia zobowiązań  natury finansowej, do których się zobowiązała w 2012 r.
Niepokojącą tendencją jest zmniejszenie się w ostatnich latach produkcji sektora prywatnego. Spadek ten jest konsekwencją przeprowadzonych przez rząd wywłaszczeń i nacjonalizacji, które z dużym rozmachem forsował prezydent Chavez. Sektor prywatny od lat  praktycznie nie generował żadnych nowych inwestycji, próbując raczej zachować istniejące moce wytwórcze. Emblematycznym przykładem jest wywłaszczenie w 2010 r. Agroislenia, (grupa z wysp kanaryjskich), firma która zatrudniała 2250 osób, posiadała olbrzymie tereny do produkcji rolnej, 59 sklepów, zapewniała zaopatrzenie w większość produktów rolno-spożywczych na rynek wewnętrzny oraz eksportowała swoje produkty do 15 krajów. Przed wywłaszczeniem produkowała 12 milionów kg ziarna; Agroislenia trafiła w ręce państwowe pod nazwą Agropatria i aktualnie jest w głębokim kryzysie; w roku 2016 produkowała 50% tego co w roku 2015, a aktualnie produkuje zaledwie 10-20% tego co konsumuje rynek wewnętrzny.
Początek kryzysu gospodarczo-ekonomicznego miał miejsce gdy ceny ropy naftowej drastycznie spadły – w lipcu 2014 cena ropy za baryłkę wynosiła 98,98 $, na koniec tego samego roku 47,05 $. Po dwóch latach, w 2016 r., średnia cena za baryłkę wynosiła 35,16 $. Wpływy z tego tytułu spadły z 121 miliardów $ w roku 2014 do 48 miliardów $ w roku 2016. Cena wenezuelskiej ropy miała również tendencje zwyżkową od pierwszego kwartału 2016 r. do grudnia 2017 r., która wynosiła 128,9%.
Główną przyczyną kryzysu w tym sektorze jest systematyczny spadek produkcji ropy (na koniec grudnia 2017 r. produkcja wynosiła 1.621.000 b/d.; aktualnie (2022) 700 000 b/d), spowodowany głównie nieudolnym zarządzaniem, brakiem konserwacji i naprawy infrastruktury, wywłaszczeniami i nacjonalizacją firm wykonawczych oraz brakiem motywacji do inwestycji zagranicznych. Spadek produkcji ropy - (źródła OPEC podają, że w 2019 Wenezuela wydobywała tylko ok. 320.000 baryłek dziennie) miało wymierne konsekwencje. Wenezuela z tego tytułu straciła wg danych z marca 2018 r. prawie 14 miliardów dolarów. Państwowy koncern naftowy PDVSA oraz cała gospodarka Wenezueli znajdują się w trudnej sytuacji, ale od 2021 r. odnotowuje się wzrost wydobycia i dzięki wzrostom ceny ropy naftowej - wzrastają przychody.
Głównym powodem obecnej sytuacji gospodarczej Wenezueli jest niski poziom rezerw, dewaluacja boliwara oraz druk pieniędzy bez pokrycia. Wzrost zadłużenia był wynikiem regularnej emisji dolarowych obligacji rządowych i bonów PDVSA (państwowego monopolisty w wydobyciu ropy naftowej), które pozwalały na finansowanie wydatków rządowych. Założeniem był import produktów żywnościowych, leków, sprzętu i maszyn. W praktyce okazało się, że pieniądze te nie były wykorzystywane zgodnie z ich przeznaczeniem. Wg danych AGPV, dług zewnętrzny Wenezueli (w milionach $) przedstawia się następująco: dług rządowy – 5.078 mln. $; dług PDVSA – 3.214 $. Razem dług całkowity wyniósł kilka lat temu 8.292 mln. $, obecnie (2020) szacuje się go na 150 000 mln. USD, nie licząc pozwów o milionowe odszkodowania za wywłaszczenia majątków.
Produkcja krajowa nadal nie została wznowiona, wzrósł nieco import zwłaszcza prod. żywnościowych i od roku 2018 braki w zaopatrzeniu nie są już tak widoczne. Ceny wszystkich artykułów, które pojawiają się na rynku są kalkulowane w USD i ich ceny w boliwarach rosną z dnia na dzień, tak jak rośnie równoległy kurs wymiany. Ogromna większość ludzi, mimo kolejnej rządowej podwyżki pensji, nie jest w stanie zaopatrywać się w te artykuły. Częste podwyżki płac, wg ekonomistów, również przyczyniają się do wzrostu inflacji i za nią nie nadążają. Miesięczne (oficjalne) wynagrodzenie minimalne, po podwyżce w połowie roku 2022 wynosi ok. 30 USD. Sytuację ludzi pobierających głodowe pensje ratują bony żywnościowe i różne formy pomocy przydzielane przez rząd, ale pomoc ta nie jest wystarczająca.
Kanałami rządowymi nadal (od kwietnia 2016r ) rozprowadzane są  tzw. „ paczki CLAP”, zawierające artykuły pierwszej potrzeby, dostępne  za okazaniem specjalnego dowodu, nazwanego „carnet de la Patria”  ("dowód przynależności do ojczyzny"). W ostatnich miesiącach ich cena podwoiła się, a zawartość zmniejszyła. Kwestionowany jest sam system rozprowadzania: zaopatrzenie w CLAP dociera do ok. 30% ludności i nie pokrywa nawet w połowie potrzeb grupy najbardziej pokrzywdzonej przez kryzys.
Zaopatrzenie w leki bardzo się poprawiło, jednak są one w cenach międzynarodowych, niedostępnych dla znakomitej większości obywateli.
Od roku 2016 obowiązuje zmodyfikowane przez prezydenta Maduro Prawo Rozwoju w dziedzinach wydobycia ropy, złota oraz innych minerałów, które aktualnie zezwala na udział kapitału prywatnego, zarówno krajowego jak i zagranicznego. Nie podawane są jednak informacje dotyczące inwestycji prywatnych w tych sektorach, natomiast docierają informacje, że np. przy wydobywaniu złota, diamentów oraz innych cennych kruszców i minerałów, operują organizacje przestępcze. Ostatnie starania rządu (2019-2020) w celu reaktywowania gospodarki, dały przestrzeń do inwestowania środków ze źródeł nieformalnych. Szara strefa nadal się rozwija, obecnie jej wielkość szacuje się na ok. 25% wszystkich zawieranych transakcji. Jest ona ściśle związana z nielegalnym handlem minerałami, narkotykami, przestępstwami finansowymi i praniem brudnych pieniędzy. Wszystkie te operacje są w centrum zainteresowania społeczności międzynarodowej za pośrednictwem wyspecjalizowanych agencji.
W rankingach instytucji zajmujących się oceną w prowadzeniu działalności ekonomicznej (np. Heritage Foundation, Wall Street Journal), zagrożenia jakie występują w Wenezueli, stawiają ją na ostatnich miejscach rankingów (z największymi zagrożeniami i ograniczeniami do prowadzenia działalności handlowej).
Podsumowując charakterystykę sytuacji gospodarczej – spadek cen ropy i niewłaściwa polityka ekonomiczna (w zdecydowanym stopniu uzależniona od polityki), spowodowały całkowite załamanie się gospodarki i doprowadziły do największego kryzysu ekonomicznego jaki kiedykolwiek miał miejsce w całej historii kraju. Jendak od 2021 r. widać oznaki poprawy sytuacji gospodarczej dzięki dolaryzacji gospodarki, wzroście cen surowców naturalnych i odbudowy wydobycia ropy naftowej. Daleko jeszcze do pełnej odbudowy gospodarczej, a głównymi czynnikami, które ją ograniczają są nadal obowiązujące międzynarodowe sankcje, złe zarządzanie i brak gwarancji prawnych dla zagranicznych inwestycji. 
Od momentu dojścia prezydenta Chaveza do władzy w 1998 r., priorytetem polityki gospodarczej Wenezueli i jej głównym założeniem, jest sprawiedliwa redystrybucja dochodów, walka z biedą oraz wykluczeniem społecznym, które w ramach „rewolucji boliwariańskiej“ często biorą prymat nad pryncypiami gospodarki wolnorynkowej i kapitalistyczną zasadą maksymalizacji zysków. „Plan Rozwoju Społecznego i Gospodarczego Kraju na lata 2007-2013” zakładał, że najważniejszym celem polityki gospodarczej jest stworzenie nowego modelu rozwoju ekonomicznego, tzw. „socjalistycznego modelu produkcyjnego”, który opierać się ma na gospodarce uspołecznionej. W praktyce, socjalistyczny model produkcji nie miał jednak całkowicie wyprzeć własności prywatnej. Pożądanym efektem końcowym miało być współistnienie trzech modeli własności w gospodarce wenezuelskiej: państwowego, spółdzielczego (zwanego częściej społecznym, który w rzeczywistości podporządkowany jest państwu) i prywatnego, przy czym model prywatny miał zostać pozbawiony większościowego udziału w produkcji w sektorach strategicznych. W sektorach strategicznych miały również przestać obowiązywać rynkowe prawa popytu i podaży, których wypadkową jest końcowa cena produktu. Cena ma być ustalana i regulowana przez państwo. Aktualnie ma to miejsce nie tylko w sektorach „strategicznych”.
Specjalna komisja przy ANC (rządowa Konstytuanta) zatwierdziła 50 artykułów, którym narzucono ceny „regulowane”. Wprowadzanie modelu socjalistycznego (pod nazwą „socjalizmu XXI wieku“) z dominującą rolą państwa, zastępującego jako wytwórcę sektor prywatny, nakłada na gospodarkę wenezuelską istotne ograniczenia. W takim modelu, państwo powinno również zastępować inwestycje prywatne, dążąc do rozwoju (bądź utrzymania) mocy produkcyjnych przejętych zakładów. Spadek inwestycji w gospodarce krajowej w ostatnich latach  oraz spadek produkcji w sektorze zarówno ropy jak i w pozostałych sektorach, potwierdzają, że inwestycje państwowe w gospodarkę nie były w stanie zastąpić inwestycji prywatnych.
W latach 2009-2012 rząd wenezuelski wyraźnie przyspieszył wdrażanie modelu socjalistycznego w gospodarce, intensyfikując proces wywłaszczania i konfiskowania własności prywatnej oraz rozpoczynając programową walkę z sektorem prywatnym. Rok 2010 był rekordowy jeśli chodzi o liczbę nacjonalizacji i wywłaszczeń. Liczba nacjonalizacji w 2010 r. była o 34% wyższa niż w 2009 r. Nacjonalizacje i wywłaszczenia objęły sektor spożywczy (zakłady przetwórstwa ryżu, palarnie kawy), rolniczy (przejęcie ponad 450 tys. hektarów ziem, należących do prywatnych posiadaczy ziemskich, którzy na znacjonalizowanych terenach prowadzili gospodarkę rolno-hodowlaną), naftowy (upaństwowienie majątku 60 przedsiębiorstw, w tym wielu zagranicznych, świadczących usługi wobec państwowego koncernu naftowego PDVSA) i bankowy (przejęcie jednego z największych wenezuelskich banków - Banco de Venezuela - należącego do hiszpańskiej grupy Santander). W odróżnieniu od poprzednich nacjonalizacji z lat 2007-08, które zostały przeprowadzone za odszkodowaniem i porozumieniem stron, nacjonalizacje w 2009 r. odbywały się przy aktywnym udziale wojska i w większości przypadków, bez rekompensaty finansowej ze strony państwa. Łącznie, w ramach rządowej strategii walki z sektorem prywatnym i implementacji modelu socjalistycznego w gospodarce, rząd przejął w latach 2013 - 2018 1551 firm i prywatnych gospodarstw rolnych. Od śmierci prezydenta Hugo Chaveza rewolucja boliwariańska jest kontynuowana przez prezydenta Nicolasa Maduro wybranego w wyborach z kwietnia 2013 r. Następcy Chaveza nigdy nie udało się zahamować postępującego kryzysu gospodarczego i społecznego w kraju.  Wzmacnia on  rządy o charakterze autokratycznym wykorzystując poparcie sił zbrojnych i wszelkich formacji mundurowych, bardzo licznych w Wenezueli. Obecnie spodziewane są starania rządu Nicolasa Maduro na arenie międzynarodowej o  złagodzenie polityki sankcji i jednocześnie wzmocnienie więzi z Iranem i Turcją, które stały się strategicznymi sojusznikami nie tylko politycznymi; służą Wenezueli za pomost do pozyskiwania strategicznych produktów (paliwo, żywność, komponenty na potrzeby przemysłu naftowego), ze względu na zamknięcie dostępu do innych rynków z powodu sankcji USA.
Główne sektory gospodarki
Podstawą gospodarki Wenezueli jest wydobycie ropy naftowej. Główne złoża ropy znajdują się w  nizinie Maracaibo, a także w delcie Orinoko i we wschodniej części Los Llanos. Tam też koncentruje się przemysł rafineryjno-petrochemiczny. Rozwój przemysłu naftowego odbił się jednak niekorzystnie na pozostałych działach gospodarki, zwłaszcza na bardzo zaniedbanym rolnictwie. Jako grunty orne wykorzystuje się zaledwie 3% powierzchni kraju, a spadek w produkcji rolnej obniżył się do 20% zapotrzebowania krajowego.
Ważną rolę w kontekście rolnictwa odgrywa sztuczne nawadnianie. Największy odsetek użytków rolnych to łąki i pastwiska na obszarze Llanos, natomiast tereny uprawowe koncentrują się głównie w śródgórskich kotlinach i dolinach rzek. Cechą charakterystyczną struktury rolniczej Wenezueli jest duża liczba latyfundiów, ogromnych posiadłości ziemskich, przede wszystkim hodowlanych. Skupiają one ponad 75% powierzchni wszystkich użytków rolnych kraju. Głównymi uprawami kraju były kukurydza, ryż, fasola, soczewica i maniok oraz ziemniaki, a z roślin plantacyjnych kawa i kakao. Poza była uprawiana jest trzcina cukrowa, bawełna, sezam, sizal, orzeszki ziemne, tytoń oraz liczne gatunki warzyw i owoców.
Z uwagi na spadek produkcji ropy (najniższy poziom od 30 lat), rząd zamanifestował intencje do odrzucenia ropy jako głównego „dostawcy” przychodów dla kraju i przedstawił przed ONZ Onudi  (Komisja Rozwoju Przemysłowego Onudi - Organizacion de Naciones Unidas para el Desarollo Industrial - Onudi) program rozwoju siedmiu produktów: kukurydza biała i żółta, ryż, cukier, kakao, kawa, warzywa i soja. Poinformował również, że w 2017 roku podpisany został Układ z Onudi, który zapoczątkował nowy etap rozwoju dla Wenezueli - nazywa się „Program Kraj” (Programa Pais).
Hodowla bydła rogatego na obszarze Llanos dostarcza 55% wartości produkcji rolniczej. Produkcja żywności nie zaspokaja jednak potrzeb kraju.
Ważne miejsce w gospodarce zajmuje również górnictwo i hutnictwo rud żelaza. W produkcji rudy żelaza Wenezuela zajmuje drugie miejsce wśród krajów Ameryki Południowej. Inne wydobywane surowce to boksyty, złoto i diamenty. Górnictwo wraz z wydobyciem ropy naftowej generują większość wartości produktu krajowego brutto i ponad 90% wartości eksportu.
Firmy produkujące żelazo i aluminium, aktualnie również znajdują się w zapaści produkcyjnej, tak jak wszystkie inne sektory.
Od roku 2019 dodatkowym i bardzo ważnym czynnikiem powodującym pogłębienie się kryzysu gospodarczego we wszystkich sektorach były bardzo poważne braki w zaopatrzeniu w paliwo i długie przerwy w dostawach energii.

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych

(*)Źródła: : Central Bank of Venezuela; IMF; Local firms.
(**) Dwie denominacje walut w 2008 r. (3 zera mniej) w 2018 r. (5 zer mniej), w 2021 (6 zer mniej) wyeliminowały łącznie 14 zer

Handel zagraniczny

Od roku 2014 Wenezuela znajduje się w największej jak dotąd recesji w całej swojej historii. Wnioski jakie wyciąga FMI: scenariusz makroekonomiczny będzie się charakteryzował zahamowaniem ekonomii (głównie z powodu obostrzeń w wymianie handlowej) oraz wysoką inflacją (głównie z powodu nieładu spowodowanego regulacjami systemu płatniczego).

Inwestycje zagraniczne

Podobnie jak w latach poprzednich, gospodarka wenezuelska jest uzależniona od dochodów z ropy naftowej. Każde  95 ze 100 dolarów wpływających do budżetu państwa z eksportu pochodziła ze sprzedaży tego surowca.  92% eksportu Wenezueli stanowiła ropa naftowa. W 2020r.  w Wenezueli drastycznie zmniejszyła się  produkcja ropy,  a do tego kraj  ma bardzo ograniczony rynek zbytu ropy ze względu na sankcje. Z tego samego powodu inwestycje zagraniczne w Wenezueli ograniczają się do przedsięwzięć państw - sojuszników (Rosja, Chiny, Iran) i raczej w  ograniczonym zakresie.

Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Wenezuela jest aktywnym partnerem na forum gospodarczych inicjatyw Ameryki Łacińskiej. Z dniem 22 kwietnia 2011 Wenezuela przestała być formalnie członkiem Wspólnoty Andyjskiej (CAN) i nie może dalej korzystać z ulg celnych i ułatwień handlowych z tytułu przynależności do CAN. Decyzję o wystąpieniu z CAN Wenezuela ogłosiła oficjalnie w 2006 r., ale okres wypowiedzenia wynosi 5 lat. Przyczyną wystąpienia było zawarcie przez Kolumbię i Boliwię porozumień o wolnym handlu z USA. W tym samym czasie, tj. w lipcu 2006 r., Wenezuela podpisała protokół akcesji do Mercosur. Posiada jednak niepełny status członka: z prawem do wyrażania opinii, ale bez prawa głosu. W końcu 2009 r. brazylijski Senat przegłosował ostatecznie rekomendację dla ratyfikacji Protokołu o Akcesji Wenezueli do Mercosur. Głosowanie zakończyło blisko dwuletnie spory i debaty, dotyczące przyjęcia Wenezueli do Mercosur. Wcześniej protokół ratyfikowały Argentyna i Urugwaj.

Wenezuela, po oficjalnym przystąpieniu w roku 2012 do Mercosur, zaledwie po 5 latach obecności w tym organizmie, została zawieszona w prawach członkowskich (na spotkaniu kanclerzy czterech państw założycielskich, które miało miejsce 5 sierpnia 2017 roku w Sao Paulo). Powodem było nieprzestrzeganie zasad demokratycznego rządzenia przez prezydenta Maduro. Niezależnie od tego, już wcześniej, od grudnia 2016 roku Wenezuela była zawieszona, z uwagi na zaleganie z opłatami za składki członkowskie obowiązujące wszystkie kraje.

Mimo kryzysu, który dotknął gospodarkę wenezuelską w 2009 r., prezydent Chavez przykładał bardzo dużą wagę do rozwoju projektu ALBA-TCP („Boliwariańskiego Sojuszu na rzecz Narodów Naszej Ameryki – Układ Handlowy Narodów“). Założona w 2004 r. przez Wenezuelę i Kubę, jako alternatywa dla amerykańskiego projektu Strefy Wolnego Handlu Obu Ameryk (ALCA/FTAA), ALBA-TCP dokooptowała w 2009 r. trzech nowych członków: Ekwador (ze statusu obserwatora stał się pełnoprawnym członkiem ugrupowania), Antiguę i Barbudę oraz Saint Vincent i Grenadyny. Poza wymienionymi krajami w skład ALBA-TCP wchodzą również Boliwia, Kuba, Dominika, Nikaragua i Wenezuela. 

W lutym 2010 r. Wenezuela i Kuba przeprowadziły  pierwszą wirtualną transakcję handlową w sucre – nowej walucie bloku ALBA. Kuba zakupiła od Wenezueli 360 ton ryżu za kwotę 108 tys. sucrów. Parytet nowej waluty do dolara ustalono na 1.25. Operacja była możliwa dzięki nowej platformie technologicznej stworzonej przez Wenezuelę dla potrzeb Banku ALBA. Docelowo, sucre ma wyprzeć dolara amerykańskiego z rozliczeń wewnętrznych ALBA, co zdaniem oficjalnych ekonomistów wenezuelskich i kubańskich przyczyni się do ochrony gospodarek państw członkowskich przed następstwami kolejnych światowych kryzysów finansowych. Nad dalszą implementacją sucre ma czuwać Bank ALBA z siedzibą w Caracas.

Rok 2010 był ważnym momentem w konsolidacji ALBA, które przesunęło ciężar z ideologicznej płaszczyzny krytyki neoliberalizmu i Stanów Zjednoczonych w kierunku tworzenia podstaw rzeczywistego bloku integracyjnego. Przywódcy ALBA położyli także większy nacisk na zdefiniowanie strategicznego celu ugrupowania. Ma nim być przede wszystkim walka z biedą i wykluczeniem społeczno-ekonomicznym w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach poprzez wzmocnienie roli państwa jako protektora biednych i wykluczonych oraz poprzez pogłębienie integracji gospodarczej w ramach ALBA.

Inny flagowy projekt wenezuelskiej integracji regionalnej, Petrocaribe, pozostawał w cieniu ALBA w ostatnich dwóch latach. Przywódcy państw członkowskich bloku spotkali się w ramach VI Szczytu Petrocaribe w St.Kitts i Nevis w połowie 2010 r., jednak w ślad za werbalnymi deklaracjami pogłębienia współpracy nie poszły żadne konkrety. W ciągu ostatnich 8 lat poziom dostaw wenezuelskiej ropy dla członków ugrupowania wyniósł 232 miliony baryłek zbliżając się do przewidzianego w akcie założycielskim Petrocaribe poziomu 185 tys. baryłek ropy naftowej dziennie (w skład Petrocaribe nie wchodzi Kuba, która ma oddzielne porozumienia z Wenezuelą i dzienne dostawy na poziomie 115 tys. baryłek ropy).

Od grudnia 2011 r. Wenezuela jest członkiem CELAC, a od marca 2011 r. jest członkiem UNASUR.

Wenezuela, poprzez wystąpienie swojego kanclerza – Delcy Rodriguez – ogłosiła że 27 kwietnia 2017 r. składa oficjalną rezygnację z OEA/OAS (Organizacja Państw Amerykańskich). Decyzja ta była podjęta po przegłosowaniu w Waszyngtonie (19 głosów za, 10 przeciw i 4 wstrzymujące się)  w sprawie tematu zorganizowania spotkania na szczycie krajów OEA w celu omówienia krytycznej sytuacji Wenezueli. Proces opuszczenia Wenezueli z OEA miał potrwać ok. 2 lat i Wenezuela miała do zapłacenia dług w stosunku do OEA wynoszący 8,7 milionów dolarów (niektóre źródła podają 10,6 milionów dolarów). „Wyjście” Wenezueli z OEA może mieć również niekorzystny wpływ na ekonomię kraju, ponieważ Międzynarodowy Bank Rozwoju nie udziela kredytów krajom, które nie przynależą do OEA.

Po raz pierwszy w historii zdarza się aby kraj z własnej woli zdecydował się na opuszczenie tej organizacji (OEA istnieje od 65 lat i w tym okresie tylko Kuba była wykluczona z tego Układu w roku 1962 oraz Honduras zawieszony czasowo w prawach członkowskich w lipcu 2009 roku).

W 2019 roku miały miejsce wydarzenia, które przerwały proces wychodzenia Wenezueli z OEA: opozycyjne Zgromadzenie Narodowe Wenezueli wyznaczyło Juana Guaidó za prezydenta odpowiedzialnego za rząd przejściowy uznany przez niektóre kraje w regionie OAS, oraz przez USA i EU, i w przededniu  formalizacji wyjścia Wenezueli z OEA, Zgromadzenie Narodowe wyznaczyło Gustavo Torre na nowego stałego przedstawiciela Wenezueli w OEA. Wstrzymał on natychmiast proces wycofywania Wenezueli z OEA, gwarantując spłatę długu i gotowość ponownego uczestnictwa w Międzyamerykańskiej Komisji Praw Człowieka i Międzyamerykańskim Trybunale Praw Człowieka. Ze swojej strony rząd Nicolasa Maduro kontynuował proces opuszczania OEA, a jego minister spraw zagranicznych Jorge Arreaza ogłosił 27 kwietnia, że ​​„na dzień dzisiejszy Boliwariańska Republika Wenezueli nie należy do OEA.” Pomimo tego oświadczenia Wenezuela pozostaje jego pełnoprawnym członkiem.

Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

Wenezuela nie posiada żadnego formalnego porozumienia handlowego z Unią Europejską. Po wystąpieniu w 2006 r. ze Wspólnoty Andyjskiej (CAN), prezydent Chavez skupił się na rozbudowie i konsolidacji założonych wcześniej przez Wenezuelę bloków i porozumień regionalnych (m.in. ALBA, Petrocaribe), które dotychczas nie wypracowały instytucjonalnej płaszczyzny współpracy z UE. Wysocy urzędnicy Komisji Europejskiej nieoficjalnie przyznają, że Unia nie jest zainteresowana w obecnym momencie tworzeniem nowych ram współpracy instytucjonalnej dla ugrupowań regionalnych powoływanych z inicjatywy Caracas.

W tej sytuacji współpraca Unii Europejskiej z Wenezuelą odbywa się przede wszystkim na płaszczyźnie stosunków dwustronnych krajów członkowskich UE. Ich intensywność i zakres uwarunkowane są historycznie – wcześniejszą, silną obecnością w Wenezueli (Hiszpania, Francja), bądź koniunkturalnie, w zależności od potrzeb politycznych czy gospodarczych, zgłaszanych przez Wenezuelę (Portugalia, Niemcy, Belgia). Wzajemne kontakty handlowe pomiędzy krajami unijnymi a Wenezuelą są stosunkowo ograniczone biorąc pod uwagę potencjał partnerów. Do czasu nałożenia sankcji na Wenezuelę, na liście głównych partnerów handlowych UE Wenezuela zajmowała38 miejsce w imporcie i 41 w eksporcie. Natomiast dla Wenezueli UE była trzecim największym partnerem w dziedzinie importu i eksportu (po Stanach Zjednoczonych i Kolumbii). Wenezuela eksportowała do UE głównie produkty i surowce energetyczne, a importowała maszyny i środki transportu oraz produkty chemiczne.

Stosunki gospodarcze i handlowe między Wenezuelą a Unią Europejską są obecnie regulowane na podstawie ogólnych zasad Światowej Organizacji Handlu i obowiązujących wielostronnych systemów taryfowych. Jak dotąd nie ma dwustronnej umowy handlowej. UE pozostaje piątym partnerem handlowym Wenezueli. Do końca 2018 r. obroty handlowe osiągnęły 2324 mln euro, a eksport do Wenezueli  635 mln euro - głównie maszyny i urządzenia oraz produkty chemiczne  Europejski import z Wenezueli obejmuje głównie produkty ropopochodne i ich pochodne, metale i minerały, wartość importu na koniec 2018 r. osiągnęła wartość 1689 mln euro.

W 2020 r. import z Wenezueli zostaje zahamowany: większość zagranicznych  klientów wstrzymała odbiór wenezuelskich produktów, głównie ropy, aby uniknąć amerykańskich sankcji. Najpóźniej współpracę z Wenezuelą zakończył hiszpański Repsol i włoski ENI.

W sierpniu 2009 r. Wenezuela została wykreślona z unijnej listy GSP+. W uzasadnieniu decyzji Komisja Europejska stwierdziła, że Wenezuela nie spełniła wszystkich warunków zamieszczonych w art. 8 ust. 1 rozporządzenia Rady nr 732/2008 tj. nie ratyfikowała i nie implementowała konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji w terminie do 31 grudnia 2008 r. (termin wynikający z ww. przepisu unijnego). Wykreślenie Wenezueli z listy beneficjentów GSP+ nie oznacza całkowitego odebrania unijnych preferencji celnych. Wenezuela nadal korzysta z systemu GSP UE na zasadach ogólnych.

Firmy z krajów unijnych, mimo że konkurują ze sobą o kontrakty rządowe, napotykają na te same bariery strukturalne w administracji wenezuelskiej. Tradycyjnie firmy zagraniczne działające w Wenezueli były beneficjantami systemu prawno-gospodarczego, którego głównym celem było zachęcenie zagranicznych przedsiębiorstw do inwestowania w tym kraju. Niemniej, wdrażanie przez prezydenta Chaveza tzw. Socjalizmu XXI wieku, mającego doprowadzić do zastąpienia kapitalistycznych form produkcji nowym systemem gospodarczym, opartym o bardziej sprawiedliwą redystrybucję dochodu narodowego oraz zmianę formy własności z kapitalistycznej na uspołecznioną, zaowocowało wprowadzeniem przez rząd nowych przepisów prawnych, które nie pozostały bez wpływu na funkcjonowanie firm zagranicznych.

Zmorą unijnych przedsiębiorców był przez lata system regulacji obrotu dewizami – CADIVI. Sporządzona przez Delegaturę UE w Caracas lista zarejestrowanych odmów lub opóźnień przydziału dewiz na import towarów z zagranicy przez CADIVI dla firm unijnych liczyła ponad 600 przypadków. W niektórych z nich, zwłaszcza w odniesieniu do małych firm unijnych o niskiej płynności finansowej, nieotrzymanie na czas dewiz było przyczyną ogłoszenia upadłości lub zakończenia działalności w Wenezueli.

Gospodarcze umowy dwustronne

W związku z przystąpieniem Polski do UE, przestała obowiązywać umowa handlowa między Rządem PRL a Rządem Republiki Wenezueli, podpisana w Caracas 2 lutego 1988 r.

Ponadto, 27 stycznia 2013 r. Polska i Wenezuela zawarły ramową Umowę o Współpracy, która została podpisana przez ministrów spraw zagranicznych Radosława Sikorskiego i Eliasa J. Jaua podczas I szczytu Wspólnoty Państw Ameryki Łacińskiej i Karaibów (CELAC) i Unii Europejskiej (UE). Umowa stwarza dobre podstawy do zintensyfikowania współpracy w dziedzinach wspólnego zainteresowania Państw. Jej celem jest  zapewnienie firmom polskim i wenezuelskim minimum bezpieczeństwa prawnego i wsparcia instytucjonalnego w dwustronnych kontaktach handlowych. 

Dwustronna wymiana handlowa

Według danych Ministerstwa Gospodarki za 2014 r., wartość obrotów handlowych z Wenezuelą wyniosła blisko 117 mln USD. Po załamaniu  dwustronnych obrotów handlowych w 2009 r. (wynikających przede wszystkim ze znacznego pogorszenia się sytuacji gospodarczej Wenezueli na skutek światowego kryzysu finansowego), kolejne lata przyniosły poprawę sytuacji.

Polski eksport do Wenezueli w 2014 r. osiągnął wartość 80,5 mln USD. Głównymi pozycjami polskiego eksportu były nawozy (31% całego eksportu), maszyny i urządzenia mechaniczne (22%), maszyny i urządzenia elektryczne (18%), a także w mniejszym stopniu oleje mineralne i produkty ich destylacji, chemikalia nieorganiczne, produkty chemiczne, wyroby z żeliwa i stali, drewno i wyroby z drewna.

W 2014 r. zanotowano również wysoką wartość polskiego importu z Wenezueli – 36,5 mln USD. Na import z Wenezueli złożyły się praktycznie trzy pozycje: aluminium i wyroby z aluminium (50% całego importu), chemikalia organiczne (39%) oraz tytoń (9%). W wyniku tak znacznego wzrostu eksportu, Polska zanotowała dodatnie saldo obrotów handlowych z Wenezuelą (47,9 mln euro).

Z powodu kryzysu w Wenezueli, po roku 2014 wymiana handlowa między  Polską i Wenezuelą gwałtownie spadła.

Jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego GUS, polski export do Wenezueli w okresie I-IX 2020 roku osiągnął wartość ok. 5,5 mln USD, co oznacza duży spadek w porównaniu z okresem sprzed 2014, ale  wzrost o ponad 230% w porównaniu z rokiem 2019. Wartość polskiego importu spadła o 94% w stosunku do roku 2019 i wyniosła 0,6 mln. USD. Polska importowała głównie produkty pochodzenia roślinnego, a eksportowała maszyny i urządzenia mechaniczne.

Wzajemne inwestycje

W Wenezueli nie ma jak dotąd żadnych polskich inwestycji bezpośrednich ani spółek z udziałem polskiego kapitału (podobnie sytuacja przedstawia się z inwestycjami wenezuelskimi w Polsce). Jakiekolwiek inwestycje, zwłaszcza w mogących interesować Polskę strategicznych sektorach, jak górnictwo czy przemysł stoczniowy, wymagają zainicjowania dialogu na szczeblach politycznych i podpisanie dwustronnych porozumień o współpracy. Jak pokazują doświadczenia innych krajów, bez wsparcia ze strony rządowej dla sektora prywatnego nie ma praktycznie możliwości zintensyfikowania kontaktów gospodarczych z Wenezuelą.

Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

Z uwagi na postępujący w Wenezueli proces centralizacji władzy gospodarczej oraz nacjonalizacji strategicznych sektorów, w odniesieniu do Polski główną podstawą rozwoju dwustronnych kontaktów gospodarczych jest międzyrządowa umowa ramowa o współpracy gospodarczej.

W Wenezueli nie ma obowiązku spełnienia wstępnych wymagań przed planowaną inwestycją. Art. 299 konstytucji mówi o inwestycjach prywatnych jako o czynniku dającym zatrudnienie, wzrost PKB i poprawę życia ludności, gdy są one prowadzone w ramach wolnej konkurencji. Zakłada się także równe i sprawiedliwe traktowanie inwestycji prywatnych krajowych i zagranicznych. Jednakże pewne obszary są zarezerwowane wyłącznie dla państwa: sektor energetyczny (poza gazem ziemnym), przemysł wydobywczy, usługi publiczne, radio i telewizja oraz prasa hiszpańskojęzyczna.

Wenezuelskie ustawodawstwo dopuszcza możliwość nacjonalizacji, wywłaszczeń i konfiskaty własności prywatnej w imię nadrzędnego interesu publicznego. Wprowadzany konsekwentnie przez prezydenta Chaveza model „Socjalizmu XXI wieku” zakłada istotne zmniejszenie udziału własności prywatnej na rzecz własności państwowej i spółdzielczej w gospodarce narodowej. Analiza polityki gospodarczej rządów Chaveza y Maduro (od 1999 do dziś) w ostatnich latach każe raczej zakładać, że w Wenezueli postępować będzie implementacja systemu socjalistycznego, bez żadnych specjalnych gwarancji dla własności prywatnej i dla inwestycji zagranicznych.

Według Delegatury UE w Caracas, założenie firmy w Wenezueli lub przedstawicielstwa firmy zagranicznej nie nastręcza przeszkód, niemniej trudności w normalnym funkcjonowaniu mnożą się na dalszym etapie działalności i są przede wszystkim związane  ze słabością systemu prawnego, niewydolną biurokracją, korupcją oraz falą przestępczości pospolitej (w tym wymuszenia),  która dotyka również przedsiębiorców zagranicznych, pracujących w Wenezueli.

Słabość i nieprzewidywalność wenezuelskiego systemu prawnego oraz niewydolność systemu sądowniczego wymieniane są przez działające w Wenezueli firmy z krajów UE jako poważna bariera w normalnym funkcjonowaniu przedsiębiorstw. Przepisy prawne odnoszące się do działania firm zagranicznych są bardzo często zmieniane, mają krótkie vacatio legis, a ich zapisy bywają nieprecyzyjne, stwarzając szeroki margines do interpretacji na szczeblu administracyjnym. Szybkie i częste zmiany przepisów uniemożliwiają firmom zagranicznym strategiczne planowanie działań biznesowych.

Dostęp do rynku pracy

W celu podjęcia zatrudnienia na terenie Wenezueli niezbędne jest posiadanie wizy z prawem do pracy (wiza typu TR-L). Aplikacja wizowa (wypełniona przez pracodawcę bądź bezpośrednio przez zainteresowanego) musi zostać przesłana za pośrednictwem Ambasady Republiki Boliwariańskiej Wenezueli w Warszawie do wenezuelskiego Ministerstwa Pracy, które wydaje zgodę na pracę na terenie Wenezueli. Po przyznaniu zgody, Ministerstwo Pracy przesyła automatycznie aplikację wizową do autoryzacji do władz imigracyjnych (Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości i organu podrzędnego zajmującego się migracją: Servicio Administrativo de Identificación, Migración y Extranjería (SAIME). O podjęciu decyzji pozytywnej dotyczącej rozpatrzenia aplikacji wizowej typu TR-L  SAIME informuje Ambasadę w Warszawie. Aplikant musi zgłosić się osobiście po odbiór wizy. Wizy z prawem do pracy nie można uzyskać przebywając na terytorium Wenezueli. Wymogiem formalnym jest pośrednictwo Ambasady.

Więcej informacji:  http://www.saime.gob.ve/extranjeria/visa/visa_tl_tf

Nabywanie i wynajem nieruchomości

Każdy cudzoziemiec przebywający legalnie w Wenezueli oraz posiadający ważny paszport i numer RIF (Rejestr Informacji Fiskalnej), może nabyć lub wynająć nieruchomość. Numer RIF jest numerem identyfikacji podatkowej i może być otrzymany przez cudzoziemca bezpłatnie po złożeniu wniosku w dowolnym Urzędzie Podatkowym (SENIAT).

System zamówień publicznych

System zamówień publicznych nie jest stosowany w Wenezueli.

Prowadząc interesy z Wenezuelą, nie należy bagatelizować różnic kulturalnych. Kultura narodów karaibskich w wielu względach jest bardzo różna od kultury europejskiej, dotyczy to zwłaszcza braku punktualności i odkładania spraw na później. Należy też mieć na względzie niechęć do mówienia wprost o wielu sprawach, oraz bardzo emocjonalnego podejścia do interesów, co może skomplikować relacje biznesowe. Prowadząc interesy w Wenezueli warto wziąć pod uwagę pomoc osób mieszkających w tym kraju od lat i dobrze znających mentalność jego mieszkańców.

Administracja gospodarcza

http://www.minppibes.gob.ve , www.mppi.gob.ve, (Ministerstwo Przemysłu i Produkcji Krajowej - Ministerio del Poder Popular para Industrias y Producción Nacional)

http://www.mppef.gob.ve  (Ministerstwo ds. Ekonomii, Finansów i Handlu Zagranicznego - Ministerio de Poder Polular de Economia, Finanzas y Comercio Exterior)

www.minpet.gob.ve (Ministerstwo ds. Ropy)

http://www.bcv.org.ve (Bank Centralny Wenezueli)

Samorządy gospodarcze

http://www.gobiernoenlinea.gob.ve/

Prasa oficjalna i popularne dzienniki:

http://www.avn.info.ve/ (Agencia Venezolana de Noticias)

https://www.elnacional.com

https://www.eluniversal.com

Oficjalne strony o charakterze ekonomicznym

http://www.bcv.org.ve (Bank Centralny Wenezueli)

http://www.ine.gov.ve (Narodowy Instytut Statystyczny)