Polska w Wenezueli

System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

Grenada posiada małą, otwartą gospodarkę, która jest stosunkowo zróżnicowana. W przeszłości rolnictwo było dominującym sektorem w strukturze wytwarzania PKB oraz głównym źródłem dochodów kraju. Obecnie jednak gospodarka przesunęła się w kierunku turystyki, a budownictwo, transport i usługi finansowe to rozwijające się sektory, które wspierają dywersyfikację gospodarczą. Rybołówstwo i energia odnawialna to sektory potencjalnego przyszłego wzrostu.

Gospodarka Grenady nadal podnosi się po drastycznym spadku PKB o 13,8% w 2020 r., który był spowodowany globalną pandemią COVID-19 i jej ogromnym wpływem na gospodarkę państwa opartą na turystyce.

Sektor turystyczny Grenady rozwija się, a wyspa przejmuje coraz większe udziały w rynku turystyki karaibskiej. Duża część tej ekspansji jest spowodowana bezpośrednimi inwestycjami zagranicznymi w ramach programu obywatelstwa gospodarczego. IMF przewiduje, że poziom wzrostu gospodarczego Grenady w 2024 r. osiągnie 3,9%, co wynika z intensywnej aktywności turystycznej. Ostatnia wzmożona międzynarodowa kontrola programów CBI stanowi ryzyko dla tego ważnego źródła inwestycji na wyspie. Inne ważne ryzyka obejmują spowolnienie na kluczowych rynkach pochodzenia turystów, globalną zmienność cen towarów i ciągłe zagrożenie klęskami żywiołowymi.

Zadania z zakresu administracji gospodarczej realizuje rząd, w szczególności Ministerstwo Finansów i Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego i Planowania. Te dwa resorty dzielą nadzór nad wyspecjalizowanymi agencjami rządowymi, wykonującymi konkretne zadania administracyjne (m.in. Bank Rozwoju Grenady, Agencja ds. Regulacji Instytucji Finansowych, Agencja ds. Mikroprzedsiębiorstw, Biuro ds. Standaryzacji itp.).

Nowy rząd Granady wybrany w czerwcu 2023 r. nadał priorytet zdrowiu i dobremu samopoczuciu swoich obywateli, w związku z czym jest jako priorytetowe traktuje kwestie związane z edukacją, rolnictwem, bezpieczeństwem żywnościowym, gospodarką morską, infrastrukturą fizyczną i cyfrową, a także transformacją energetyczną. Rząd Grenady oferuje innowacyjny system zachęt inwestycyjnych, który pomaga w usprawnianiu procesów biurokratycznych i prawnych w celu zwiększenia atrakcyjności bezpośrednich inwestycji zagranicznych i poprawy łatwości prowadzenia działalności gospodarczej na Grenadzie. Ten system zapewnia przejrzystość, sprawiedliwe traktowanie inwestorów i przestrzeganie praworządności, wzmacniając w ten sposób atrakcyjność rynkową Grenady jako przyjaznego inwestorom klimatu.

Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB

W 2023 roku oszacowano, iż PKB Dominiki tworzy kolejno sektor usługowy (56,3%), przemysł (14,9%) oraz rolnictwo (3,3%).

Podstawą gospodarki Grenady jest turystyka, która generuje największe zatrudnienie na wyspie oraz stymuluje rozwój innych sektorów gospodarki, zwłaszcza budownictwa. Większość centrów turystycznych skupiona jest na południu Grenady, w pasie plaż Grand Anse oraz na drugiej, mniejszej wyspie, należącej do Grenady - Carriacou. Turystyka wraz z innymi sektorami usługowymi (np. sektorem finansowym) generuje ponad 80% PKB Grenady i zatrudnia blisko 62% czynnej zawodowo populacji.

Rolnictwo na Grenadzie wytwarza w chwili obecnej jedynie kilka procent PKB, co spowodowane jest katastrofalnymi skutkami huraganów Ivan i Emily, które spustoszyły uprawy bananów i gałki muszkatołowej na wyspie. Grenada do 2004 r. była drugim największym producentem gałki muszkatołowej na świecie, dostarczając 25% zapotrzebowania światowego na tę przyprawę.

Głównymi produktami uprawianymi w kraju są przyprawy w związku z czym kraj zyskał reputację „wyspy przypraw”. Oprócz gałki muszkatołowej uprawia się na Grenadzie kakao, owoce cytrusowe, goździki i cynamon. Grenada pozyskuje również duże ilości ryb do eksportu, w szczególności tuńczyka, który sprzedawany jest do USA i Europy. Mimo małego obecnie udziału rolnictwa w PKB Grenady, na roli pracuje 24% Grenadyjczyków. Sektor przemysłowy to przede wszystkim destylarnie rumu, przetwórstwo produktów spożywczych i produkcja odzieży. Pomimo stosunkowo małej skali produkcji, Grenada staje się znana ze swojej organicznej czekolady, która zyskuje coraz większą popularność na całym świecie.

Polityka kursowa

Walutą Grenady jest dolar wschodniokaraibski emitowany przez ECCB z siedzibą w Saint Kitts i Nevis. Kurs wymiany jest również ustalany przez ECCB. Dolar wschodniokaraibski jest powiązany z dolarem amerykańskim na poziomie 2,7, co przyczynia się do stabilności handlu i inwestycji w Grenadzie. Kurs waluty krajowej nie podlega wahaniom. Jednocześnie dolar amerykański jest powszechnie akceptowaną walutą.

Surowce i technologie krytyczne

Brak złóż bogactw naturalnych. Znaczne zasoby drewna. Żyzne gleby pochodzenia wulkanicznego.

Stan infrastruktury

Grenada to mała wyspa z ograniczoną infrastrukturą drogową o długości ok. tysiąca kilometrów, z czego zaledwie połowa jest utwardzona. Drogi wiejskie są często nieprzejezdne i od dawna są krytykowane przez rolników w odległych dystryktach jako poważna przeszkoda w transporcie towarów do punktów odbioru. Nawierzchnia dróg jest często zniszczona, zwłaszcza w porze deszczowej. Na Grenadzie nie ma linii kolejowych, a transport większości produktów odbywa się drogą morską. Główny port z terminalem dla statków wycieczkowych znajduje się w St. George's.

Obecnie rząd prowadzi wiele inicjatyw związanych z rozbudową i modernizacją sieci drogowej, a projekty takie jak Grenada Main Road Network Rehabilitation mają na celu poprawę bezpieczeństwa drogowego i łączności na całej wyspie. Grenada ma w planach modernizacje oraz rozbudowę infrastruktury portowej oraz międzynarodowego lotniska im. Maurice'a Bishopa aby wesprzeć rozwijający się przemysł turystyczny.

Kalendarz dni wolnych od pracy

Nowy Rok – 1 stycznia

Dzień Niepodległości – 7 lutego

Wielki Piątek – święto ruchome

Wielkanoc – święto ruchome

Święto Pracy – 1 maja

Poniedziałek po Zielonych Świątkach – święto ruchome

Boże Ciało – święto ruchome

6 sierpnia – Dzień Emancypacji,

Karnawał – święto ruchome, przypada w sierpniu

25 października – Święto Dziękczynienia

25–26 grudnia – Boże Narodzenie

Najważniejsi partnerzy handlowi

Eksport (procent udziału w całości eksportu w 2022 roku):

• Stany Zjednoczone (33%)
• Antigua i Barbuda (9.86%)
• Indie (3.92%)
• Saint Vincent i Grenadyny (3.85%)
• Francja (3.4%)
• Barbados (3.37%)
• Niemcy (3.13%)
• Trynidad i Tobago (3.07%)
• Holandia (2.96%)
• Hong Kong (2.9%)
• Włochy (2.36%)
• Wielka Brytania (2.36%)

Import (procent udziału w całości importu w 2022 roku):

• Stany Zjednoczone (36.6%)
• Trynidad i Tobago (11.3%)
• Kajmany (11.1%)
• Chiny (4.55%)
• Wielka Brytania (3.11%)
• Brazylia (3.05%)
• Barbados (2.4%)

Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe

W 2022 roku wartość eksportu Grenady osiągnęła 31.9 mln USD, natomiast importu 565 mln USD. Grenada eksportuje przede wszystkim produkty rolne, głównie gałkę muszkatołową, kardamon, owoce świeże i mrożone, orzechy, pszenicę, ziarna kakaowca oraz produkty rybne. Importowana natomiast jest ropa naftowa, samochody oraz mięso drobiowe.

Główni inwestorzy

Największymi inwestorami na Grenadzie są Trynidad i Tobago, USA i Wielka Brytania. W ramach programu Obywatelstwo przez Inwestycję najwięcej wniosków napływa od obywateli Chin, Nigerii oraz USA.

Główne kierunki inwestycji zagranicznych

Grenada uważana jest za kraj bardzo otwarty i liberalny dla inwestycji zagranicznych, których najwięcej przyciąga turystyka, sektor budowlany, jak również program Obywatelstwo przez Inwestycję (CBI). Rząd Grenady oferuje inwestorom zagranicznym cały szereg zachęt i bodźców, mających uczynić inwestowanie na Grenadzie bardziej opłacalnym. Prawo o inwestycjach zagranicznych regulują dwa dokumenty z 1999 r. - Investment Act i Income Tax Act and Common External Tariff. Na mocy tych dokumentów transfer funduszy związanych z inwestycjami na terenie kraju oraz transfer zysków nie są objęte żadnymi restrykcjami. Regulacje prawne na Grenadzie zapewniają równe traktowanie zagranicznych i krajowych inwestorów odnośnie prawa do zakładania firm oraz wyboru aktywności gospodarczej. Wyjątkami od tej ogólnej zasady są inwestycje zagrażające bezpieczeństwu narodowemu, środowisku naturalnemu, zdrowiu publicznemu i dziedzictwu kulturalnemu.

Duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego Grenady ma uruchomiona w 2013 r.  inicjatywa „Obywatelstwo przez Inwestycje” (CBI). Program oferuje uproszczoną ścieżkę do obywatelstwa poprzez darowiznę na rzecz National Transformation Fund w wysokości 235 tys. USD lub inwestycję w zatwierdzone przez rząd nieruchomości o minimalnym wkładzie 270 tys. USD.  W 2023 r. roczna liczba aplikacji wzrosła o ponad 50% w porównaniu z rokiem poprzednim: złożono 2 297 wniosków. W pierwszej połowie 2024 r. dochód z programu osiągnął wysokość 186 mln USD, z czego aż 60% zysków pochodziło z inwestycji w nieruchomości.

Grenada jest członkiem Karaibskiej Wspólnoty i Wspólnego Rynku - CARICOM (The Caribbean Community and Common Market), Organizacji Państw Wschodniokaraibskich (Organisation of Eastern Caribbean States – OECS, stowarzyszenia Petrocaribe, Światowej Organizacji Handlu (WTO) i brytyjskiej Wspólnoty Narodów (Commonwealth of Nations).

Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne

Według danych Eurostatu w 2021 roku wartość eksportu towarów z Polski do Grenady osiągnęła 381 931 EUR, podczas gdy w latach 2018-2020 roku wynosiła zaledwie średnio 7 tys. EUR.

Na Grenadzie nie ma jak dotąd żadnych polskich inwestycji bezpośrednich.

Relacje z UE

Unia Europejska jest bardzo ważnym partnerem gospodarczym Grenady. Grenada jest częścią inicjatywy Global Gateway UE, której celem jest wzmocnienie partnerstw UE z krajami na całym świecie, w tym z krajami regionu Karaibów. W ramach Global Gateway UE dąży do promowania zrównoważonego rozwoju, infrastruktury i inwestycji, koncentrując się w Grenadzie na takich obszarach jak: Zielona energia i działania na rzecz klimatu (wspierając przejście na odnawialne źródła energii i pomagając przystosować się do zmian klimatycznych), poprawa łączności (w tym infrastruktury cyfrowej, transportowej i energetycznej, co ma na celu ułatwienie handlu, mobilności i komunikacji), Wzrost gospodarczy i tworzenie miejsc pracy (poprzez inwestycje, które pobudzą lokalne gospodarki i sprzyjają innowacjom) oraz wzmacnianie odporności (szczególnie w obliczu zmian klimatycznych i klęsk żywiołowych).

Baza traktatowa (między krajem opisywanym a Polską i UE)

UE ma specjalne stosunki z regionem Karaibów od ponad 30 lat, które zostały zagwarantowane Konwencją z Lome, a następnie Umową o partnerstwie z Kotonu, którą zastąpiła Umowa z Samoa. Od 1 stycznia 2008 r. w stosunkach UE – AKP (w tym z Grenadą) zaczęły obowiązywać Umowy o partnerstwie gospodarczym (Economic Partnership Agreement – EPA). Od tego dnia zarówno preferencje handlowe na mocy Umowy z Kotonu, jak i ulgi zapewnione w 2001 r. przez WTO przestały obowiązywać. U podstaw EPA leży polityka wzajemności, która ma na celu dostosowanie się do zasady wzajemności obowiązującej w ramach WTO. W praktyce oznacza ona, że kraje AKP, aby móc wejść ze swoimi produktami na rynki UE muszą w pełni otworzyć w zamian swoje rynki dla produktów z Unii oraz usunąć wszelkie bariery celne i cła importowe.

Grenada jest również objęta Generalnym Systemem Preferencji Celnych UE (GSP). Założeniem tego systemu jest udzielanie przez kraje unijne preferencji celnych wszystkim krajom rozwijającym się i najmniej rozwiniętym, w myśl hasła ”Rozwój poprzez handel”. W praktyce dla krajów karaibskich i członków CARICOM, z których wszystkie objęte są systemem GSP, oznacza to znaczące redukcje stawek celnych na takie produkty jak: tytoń (redukcja o 52%), soki owocowe (30%), owoce (20%), warzywa (14%), ryby (20%). Od 2009 r. Grenada objęta jest również unijnym systemem GSP+. GSP+ oznacza dalszą redukcję stawek celnych (w niektórych przypadkach do 0) oferowanych przez UE krajom, które dodatkowo spełniają warunki poza-gospodarcze (tj. realizacja polityki zrównoważanego rozwoju, praktyk dobrego rządzenia, a zwłaszcza przestrzeganie praw człowieka i praw pracowniczych, udział w walce z przestępczością zorganizowaną etc.).

Polska nie ma podpisanej żadnej dwustronnej umowy gospodarczej z Grenadą.