Agencja Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa

1. Rolnik ubiegający się o płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz płatności w ramach niektórych działań PROW 2007-2013 jest zobowiązany do spełniania wymogów podstawowych w zakresie zarządzania określonych w załączniku Nr II do Rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 oraz utrzymywania wszystkich gruntów rolnych w dobrej kulturze rolnej zgodnej z ochroną środowiska. Państwa członkowskie określają na poziomie krajowym minimalne normy w zakresie dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska na podstawie ram ustanowionych w załączniku nr III Rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009.
2. Kontrole na miejscu mające na celu weryfikację przestrzegania norm i wymogów wzajemnej zgodności, o których mowa w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 marca 2010 r. w sprawie minimalnych norm (Dz. U. Nr 39 poz. 211, z późn. zm.) oraz w Obwieszczeniach Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wykazu wymogów określonych w przepisach Unii Europejskiej z uwzględnieniem przepisów krajowych wdrażających te przepisy:

• z dnia 19 marca 2009 r. (M.P. Nr 17 poz. 224),
• z dnia 17 marca 2010 r. (M.P. Nr 16 poz. 169),
• z dnia 28 grudnia 2010 r. (M.P. z 2011 r. Nr 2 poz. 20),
• z dnia 16 marca 2011 r. (M.P. Nr 27 poz. 299),
• z dnia 1 lutego 2012 r. (M.P. poz.64),
• z dnia 12 marca 2012 r. (M.P. poz. 151),
• z dnia 18 czerwca 2012 r. (M.P. poz. 479),
• z dnia 25 października 2012 r. (M.P. poz. 870),
• z dnia 8 kwietnia 2013 r. (MP. poz. 330),
• z dnia 22 sierpnia 2013 r. (MP. poz. 696),
• z dnia 6 marca 2014 r. (MP. poz. 197),

przeprowadza się u rolników ubiegających się o płatności:

• w ramach systemów wsparcia bezpośredniego:
  - jednolitej płatności obszarowej,
  - oddzielnej płatności z tytułu owoców i warzyw (płatność do pomidorów),
  - płatności do krów i owiec,
  - specjalnej płatności obszarowej do powierzchni upraw roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych,
  - płatności cukrowej,
  - płatności do surowca tytoniowego (płatność do tytoniu),
  - oddzielnej płatności z tytułu owoców miękkich.

• w ramach następujących działań PROW 2007-2013:
  - pomocy z tytułu gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW),
  - pomocy na zalesianie gruntów rolnych,
  - płatności rolnośrodowiskowej.

Ponadto u rolników, którzy wnioskują o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej oprócz kontroli norm i wymogów wzajemnej zgodności przeprowadza się także kontrolę minimalnych wymogów dotyczących stosowania nawozów i środków ochrony roślin określonych w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2013 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Program rolnośrodowiskowy" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. poz. 361 z późn. zm.).

3. Za przeprowadzanie kontroli w zakresie norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska oraz wymogów z obszarów: środowisko, zdrowie publiczne w zakresie produkcji żywności pochodzenia roślinnego i zdrowie roślin odpowiada Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, natomiast kontrole w zakresie identyfikacji i rejestracji zwierząt, zdrowia publicznego w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego i pasz, zdrowia zwierząt, zgłaszania chorób zakaźnych zwierząt oraz dobrostanu zwierząt są wykonywane przez Inspekcję Weterynaryjną.

4. Kontrole na miejscu w zakresie wzajemnej zgodności odnoszą się do całego gospodarstwa (działki rolne zgłoszone i niezgłoszone we wniosku o płatność/pomoc, siedziba gospodarstwa).

5. Jeżeli na obszarze kontrolowanego gospodarstwa zostanie stwierdzone nieprzestrzeganie norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska, nieprzestrzeganie wymogów podstawowych w zakresie zarządzania w obszarze środowisko, w obszarze zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt i zdrowie roślin, identyfikacja i rejestracja zwierząt, zgłaszanie chorób, dobrostan zwierząt oraz dodatkowo w przypadku beneficjentów płatności rolnośrodowiskowych PROW 2007-2013 - minimalnych wymogów dotyczących stosowania nawozów i środków ochrony roślin, wówczas jest przeprowadzana ocena wagi stwierdzonych naruszeń pod względem kryteriów: "zasięgu", "dotkliwości", "trwałości" i "celowości" łącznie z przypisaniem odpowiedniej liczby punktów.

"Zasięg" niezgodności zależy od tego, czy ma ona daleko idące konsekwencje (wykraczające poza obszar gospodarstwa), czy też ogranicza się wyłącznie do danego gospodarstwa.

"Dotkliwość" niezgodności zależy w szczególności od znaczenia jej konsekwencji, z uwzględnieniem celów wymogu lub normy, których przedmiotowa niezgodność dotyczy.

"Trwałość" zależy w szczególności od długości okresu, w którym występują skutki stwierdzonej niezgodności lub od możliwości wyeliminowania tych skutków za pomocą racjonalnych środków.

"Celowość" niezgodności zależy w szczególności od umyślnej, świadomej intencji rolnika, który narusza obowiązujące przepisy.

"Powtarzająca się" niezgodność - kryterium oceny stwierdzonej niezgodności, oznaczające niezgodność z tym samym wymogiem, normą lub obowiązkiem, o których mowa w art. 4 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1122/2009, wykrytą więcej niż raz w ciągu trzech kolejnych lat, o ile rolnika poinformowano o poprzednich przypadkach niezgodności, oraz zależnie od okoliczności, dano mu możliwość podjęcia środków niezbędnych do wyeliminowania poprzedniej niezgodności.

"Drobna niezgodność" - drobna niezgodność w rozumieniu art. 24 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 - w należycie uzasadnionych przypadkach państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o niestosowaniu zmniejszenia, gdy z uwagi na swoją dotkliwość, zasięg i trwałość, przypadek niezgodności może być uważany za drobny. Przypadki niezgodności stanowiące bezpośrednie ryzyko dla zdrowia publicznego lub zdrowia zwierząt nie są jednak uznawane za drobne. O ile rolnik nie podjął natychmiastowego działania naprawczego usuwającego stwierdzoną niezgodność, jest powiadamiany w raporcie z kontroli o stwierdzeniu drobnej niezgodności i o obowiązku podjęcia stosownych działań naprawczych w wyznaczonym terminie.
Oceniając naruszenie badanej normy lub wymogu należy odpowiedzieć na pytanie, czy niezgodność wynika z zaniedbania ze strony rolnika, czy też jest efektem umyślnego, celowego działania.
W przypadku, gdy stwierdzona niezgodność wyniknie z zaniedbania ze strony rolnika, obniżka płatności będzie z zasady stanowić 3% całkowitej kwoty płatności (*). Jednakże na podstawie raportu z kontroli może zostać wydana decyzja o obniżeniu wielkości potrącenia do 1% lub zwiększeniu go do 5% całkowitej kwoty lub, w określonych przypadkach odstąpienia od nałożenia jakichkolwiek obniżek.

(*) kwota wynikająca z płatności bezpośrednich, a także płatności PROW 2007-2013 w przypadku programu rolnośrodowiskowego, gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), a także zalesiania gruntów rolnych. W przypadku stwierdzenia "celowej" niezgodności, oceny wagi tej niezgodności dokonuje się w raporcie z czynności kontrolnych odrębnie, przypisując jej odpowiednią liczbę punktów.

W przypadku, gdy rolnik celowo dopuścił się stwierdzonej niezgodności, obniżka będzie z zasady wynosić 20% całkowitej kwoty. Jednakże Agencja Płatnicza może na podstawie oceny przedłożonej przez właściwy organ kontroli w raporcie z czynności kontrolnych, wydać decyzję o obniżeniu procentu do wysokości nie mniejszej niż 15% lub, tam gdzie ma to zastosowanie, zwiększyć ten procent nawet do 100% całkowitej wnioskowanej kwoty.
W załączniku nr 5 podana jest wielkość zmniejszenia płatności bezpośrednich, płatności cukrowej lub płatności do pomidorów w zależności od liczby punktów przypisanych stwierdzonym niezgodnościom wynikającym z zaniedbania rolnika oraz w załączniku nr 6 w zależności od liczby punktów przypisanych stwierdzonym niezgodnościom celowym (celowość).W przypadku stwierdzenia powtarzającej się niezgodności procent sankcji zostanie pomnożony przez 3, jednak maksymalna wysokość sankcji nie może przekroczyć 15% całkowitej kwoty dopłat bezpośrednich.
W przypadku, gdy kwota sankcji nie przekracza równowartości 100 euro, sankcje nie są naliczane, ale obowiązkiem rolnika jest usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. Obligatoryjnie u rolnika zostanie przeprowadzona kontrola na miejscu sprawdzająca zrealizowanie przez rolnika działań naprawczych. Nie dostosowanie się do tych zaleceń spowoduje, że płatność w roku następnym będzie podlegała odzyskaniu. Kwota 100 euro jest liczona odrębnie dla płatności bezpośrednich oraz łącznie dla płatności z osi II (program rolnośrodowiskowy, gospodarowanie na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), a także zalesiania gruntów rolnych).

6. W przypadku stwierdzenia więcej niż jednego naruszenia w ramach jednej niezgodności, przypisuje się tej niezgodności liczbę przypisaną naruszeniu, które uzyskało największą liczbę punktów, a w przypadku równej liczby punktów - liczbę punktów przypisaną jednemu z tych naruszeń.

W przypadku stwierdzenia więcej niż jednego naruszenia w ramach jednej niezgodności, przy czym, gdy co najmniej jedno z tych naruszeń zostało uznane za celowe, niezgodności przypisuje się taką liczbę punktów, jaką przypisano naruszeniu celowemu z najwyższą liczbą punktów, a w przypadku równej liczby punktów - liczbę punktów przypisaną jednemu z tych celowych naruszeń.

7. Zgodnie z przepisami art. 37 b ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1164 z późn. zm.) istnieje możliwość niestosowania zmniejszenia płatności w przypadku stwierdzenia drobnej niezgodności, która od 2011 r. dotyczy niektórych niezgodności w zakresie identyfikacji  i rejestracji zwierząt.

8. Kontrole w zakresie przestrzegania norm i wymogów wzajemnej zgodności są przeprowadzane w tym samym roku kalendarzowym, w którym został złożony wniosek o płatność.

9. Liczbę punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności określa rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 kwietnia 2010 r. w sprawie liczby punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności, oraz procentowej wielkości zmniejszenia płatności bezpośredniej, płatności cukrowej, płatności do pomidorów lub wsparcia specjalnego (Dz. U. Nr 67, poz. 434 z późn. zm.).

W załącznikach nr 1, 2, 3 oraz 3 a, 3 b, i 3c określone zostały liczby punktów, jakie przypisuje się stwierdzonym niezgodnościom w ramach oceny wagi pod względem kryterium "zasięgu", "dotkliwości", "trwałości" w zależności od rodzaju stwierdzonych naruszeń.
W załączniku nr 4 określone zostały drobne niezgodności.
W załączniku nr 5 oraz 6 została wyrażona w procentach wielkość zmniejszenia płatności w zależności od liczby punktów przypisanych stwierdzonym niezgodnościom oraz niezgodnościom celowym.
W załączniku nr 7 określone zostały, dla rolników wnioskujących o płatność rolnośrodowiskową, dodatkowe minimalne wymogi dotyczące stosowania nawozów i środków ochrony roślin.

I tak:
Załącznik nr 1 - Liczba punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności w obszarze dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska.

Załącznik nr 2 - Liczba punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności w obszarze środowisko:

Tabela I - Niezgodność z wymogami w zakresie ochrony dzikiego ptactwa,
Tabela II - Niezgodność z wymogami w zakresie ochrony środowiska, w szczególności gleby w przypadku wykorzystywania osadów ściekowych w rolnictwie,
Tabela III - Niezgodność z wymogami w zakresie ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego,
Tabela IV - Niezgodność z wymogami w zakresie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.

Załącznik nr 3 - Liczba punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności w obszarze zdrowie publiczne i zdrowie zwierząt w zakresie identyfikacji i rejestracji zwierząt:
Tabela I - Niezgodność z wymogami w zakresie identyfikacji i rejestracji świń,
Tabela II - Niezgodność z wymogami w zakresie identyfikacji i rejestracji bydła,
Tabela III - Niezgodność z wymogami w zakresie identyfikacji i rejestracji owiec i kóz

Załącznik nr 3a -  Liczba punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności w obszarze zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt i zdrowie roślin:
Tabela I - Niezgodność z wymogami w zakresie stosowania środków ochrony roślin,
Tabela II - Niezgodność z wymogami w zakresie stosowania w gospodarstwach hodowlanych niektórych związków o działaniu hormonalnym, tyreostatycznym i beta-agonistycznym,
Tabela III - Niezgodność z wymogami w zakresie bezpieczeństwa żywności i pasz,
Tabela IV - Niezgodność z wymogami w zakresie dotyczącym zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych pasażowalnych gąbczastych encefalopatii.

Załącznik nr 3 b - Liczba punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności w obszarze zgłaszanie chorób:
Tabela I - Niezgodność z wymogami w zakresie zwalczania pryszczycy,
Tabela II - Niezgodność z wymogami w zakresie zwalczania niektórych chorób zwierząt szczególnie odnosząca się do choroby pęcherzykowej świń oraz z wymogami w zakresie kontroli i zwalczania choroby niebieskiego języka.

Załącznik nr 3 c - Liczba punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności w obszarze dobrostan zwierząt:
Tabela I - Niezgodność z wymogami dotyczącymi ochrony cieląt,
Tabela II - Niezgodność z wymogami dotyczącymi ochrony świń,
Tabela III Niezgodność z wymogami dotyczącymi ochrony zwierząt gospodarskich.

Załącznik nr 4 - Drobne niezgodności w obszarze zdrowie publiczne i zdrowie zwierząt w zakresie identyfikacji i rejestracji zwierząt.

Załącznik nr 5 - Wyrażona w procentach wielkość zmniejszenia płatności bezpośredniej, płatności cukrowej, płatności do pomidorów lub wsparcia specjalnego albo płatności z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), płatności rolnośrodowiskowej oraz płatności z tytułu zalesiania gruntów rolnych oraz zalesiania gruntów innych niż rolne - Schemat I, w zależności od liczby punktów przypisanych stwierdzonym niezgodnościom.

Załącznik nr 6 - Wyrażona w procentach wielkość zmniejszenia płatności bezpośredniej, płatności cukrowej, płatności do pomidorów lub wsparcia specjalnego albo płatności z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), płatności rolnośrodowiskowej oraz płatności z tytułu zalesiania gruntów rolnych oraz zalesiania gruntów innych niż rolne - Schemat I w zależności od liczby punktów przypisanych stwierdzonym niezgodnościom celowym.

Załącznik nr 7 - Minimalne wymogi dotyczące stosowania nawozów i środków ochrony roślin, wraz z liczbą punktów, jaką przypisuje się każdej stwierdzonej niezgodności.
Tabela I - Wymogi dotyczące stosowania nawozów,
Tabela II - Wymogi dotyczące stosowania środków ochrony roślin.

Normy i wymogi wzajemnej zgodności (cross compliance) - Zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi:
http://www.minrol.gov.pl/pol/Wsparcie-rolnictwa-i-rybolowstwa/Platnosci-bezposrednie