• 8 października 2024 r. Rada Ministrów przyjęła Średniookresowy plan budżetowo-strukturalny na lata 2025-2028.
• Skala i tempo konsolidacji fiskalnej są w pełni zgodne ze wszystkimi wymaganiami określonymi w przepisach UE i wytycznych Komisji Europejskiej.
• Realizacja Planu będzie się odbywać poprzez wdrażanie odpowiednich działań w kolejnych ustawach budżetowych, aż do 2028 r. oraz w corocznych raportach z wdrażania Planu, publikowanych w terminie do 30 kwietnia.

W związku z reformą zarządzania gospodarczego w Unii Europejskiej, która weszła w życie w kwietniu br., wszystkie państwa członkowskie mają obowiązek przekazać do Rady UE i Komisji Europejskiej średniookresowy plan budżetowo-strukturalny. Plan, będący strategią fiskalną na lata 2025-2028, przedstawia ścieżkę redukcji deficytu i długu sektora instytucji rządowych i samorządowych, przy równoczesnej dbałości o utrzymanie wzrostu gospodarczego i inwestycji publicznych.

Zawartość Planu

• Plan zakłada ograniczenie deficytu nominalnego poniżej 3% PKB w 2028 r. i w efekcie wyjście z procedury nadmiernego deficytu oraz wprowadzenie długu na ścieżkę jego stopniowej redukcji (docelowo poniżej 60% PKB). Najważniejszy element Planu stanowi ścieżka wydatków sektora do 2028 r., która powinna zapewnić w średnim okresie zgodność deficytu i długu sektora z przepisami UE. Realizacja tego scenariusza wymaga podjęcia przez rząd odpowiednich działań (w Planie przedstawiono tylko ramową strukturę konsolidacji).
• Plan zakłada skorzystanie z przewidzianej w przepisach UE możliwości nierównomiernego rozłożenia redukcji deficytu w okresie objętym Planem. W efekcie, w przyszłym roku przewiduje się – spójnie z projektem ustawy budżetowej na 2025 r. – ograniczenie pierwotnego deficytu strukturalnego o 0,25% PKB. Oznacza to następnie odpowiednio większy wysiłek w kolejnych 3 latach Planu (średnio nieznacznie powyżej 1% PKB w latach 2026-28).
• Prognoza deficytu sektora na lata 2024-2025 przedstawiona w Planie jest zgodna z prognozą do projektu ustawy budżetowej na rok 2025. Po wzroście do 5,7% PKB w 2024 r. w kolejnych latach deficyt sektora będzie redukowany i w 2028 r. ma osiągnąć 2,9% PKB. Przepisy UE nie wymagają przy tym przedstawienia w Planie wszystkich działań prowadzących do redukcji deficytu. Te, w zależności od kształtowania się deficytu, wzrostu gospodarczego i faktycznych skutków już zaplanowanych działań, będą wdrażane w dalszych latach i prezentowane w corocznych raportach z wdrażania Planu. Plan prezentuje jednak pierwsze działania wspierające redukcję deficytu w okresie Planu.

• W całym okresie Planu istotnym wyzwaniem będzie konieczność realizacji wysokich wydatków obronnych przy jednoczesnym redukowaniu nadmiernego deficytu oraz dbałości o utrzymanie wzrostu gospodarczego i inwestycji publicznych. Wydatki obronne w kolejnych latach w horyzoncie Planu będą wynikać z określonych w ustawie o obronie Ojczyzny limitów (nie mniej niż 3% PKB) i będą istotnie większe niż ponoszone przed agresją Rosji na Ukrainę. Rozbudowa zdolności obronnych jest również jednym ze wspólnych priorytetów UE. Wydatki obronne w tzw. ujęciu kasowym, stosowanym w polskiej ustawie budżetowej, są największe w NATO.
• Prognozowana relacja długu sektora do PKB na lata 2025-2028 jest spójna ze ścieżką dostosowania fiskalnego i przestrzeganiem przedstawionej w Planie ścieżki wydatków netto. Prognozowana relacja długu sektora do PKB wyniesie 54,6% w 2024 r. i 58,4% w 2025 r. Następnie – głównie w efekcie realizacji wysokich wydatków obronnych – wzrośnie do 61,3% w 2027 r., a w 2028 r. obniży się do 61,2%, co jest spójne ze Strategią zarządzania długiem sektora finansów publicznych na lata 2025-2028. Wartość referencyjna relacji długu do PKB na poziomie 60% zostanie przekroczona w 2026 r.
• Prognozy i symulacje kształtowania się długu sektora szczegółowo omówione w części budżetowej Planu potwierdzają, że po zlikwidowaniu nadmiernego deficytu i przy braku dalszych zmian w polityce budżetowej dług – nawet w przypadku wystąpienia niekorzystnych szoków – wróci do poziomu poniżej 60% PKB w 2030 r. Przedstawione poniżej trzy scenariusze alternatywne zakładają:

1. trwałe pogorszenie się strukturalnego wyniku pierwotnego (ang. SPB) o 0,5 pkt proc. PKB,
2. jednoroczny wzrost o 1 pkt proc. wysokości krótkiej i długiej stopy procentowej,
3. trwałe pogorszenie się relacji realnego wzrostu gospodarczego do wysokości stóp procentowych o 1 pkt proc.

• Część strukturalna Planu została przygotowana przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii i zawiera reformy i inwestycje planowane do zrealizowania do 2028 r., które przyczyniają się do realizacji zaleceń Rady UE dla Polski (tzw. CSR) wydawanych co roku w trakcie Semestru Europejskiego oraz do realizacji wspólnych priorytetów gospodarczych UE: sprawiedliwa ekologiczna i cyfrowa transformacja, łącznie z celami dotyczącymi klimatu; odporność społeczna i gospodarcza, łącznie z Europejskim filarem praw socjalnych; bezpieczeństwo energetyczne. Zestaw ten nie stanowi kompleksowego wykazu portfela reform oraz inwestycji, jakie Polska zamierza podejmować w najbliższych latach.

Ocena Planu przez instytucje unijne

Po przyjęciu przez Radę Ministrów Plan zostanie przekazany do Komisji i Rady UE. Komisja będzie mieć około 6 tygodni na ocenę Planu i przygotowanie projektu rekomendacji Rady UE ustanawiającej ścieżkę wydatków. Następnie, na początku 2025 r., Rada Ecofin przyjmie, równolegle z rekomendacją ustanawiającą ścieżkę wydatków, rekomendacje dla Polski w zakresie likwidacji nadmiernego deficytu. Zreformowane ramy zarządzania gospodarczego umożliwiają, inaczej niż przed 2024 r., rozłożenie redukcji nadmiernego deficytu na dłuższy okres, co do zasady 4-letni i oparcie ścieżki konsolidacji na przedstawionej w Planie propozycji kraju.

Wdrażanie Planu będzie monitorowane poprzez raporty, przygotowywane co roku do końca kwietnia. W raporcie zostanie przedstawiony m.in. postęp we wdrażaniu ścieżki wydatków ustalonej przez Radę i aktualne informacje o działaniach wspierających przestrzeganie ścieżki, w szczególności zawartych w ustawie budżetowej. Raport obejmie też informacje o realizacji przez Polskę zaleceń Rady UE i wspólnych priorytetów Unii. W raporcie można zawrzeć nowe istotne inicjatywy polityczne, w szczególności w obszarze reform i inwestycji. Pierwszy raport zostanie przedstawiony do przyjęcia przez Radę Ministrów w kwietniu 2025 r. i zostanie opublikowany najpóźniej 30 kwietnia.

Plan jest opublikowany na stronie Ministerstwa Finansów: Średniookresowy plan budżetowo-strukturalny.