Polska w Kenii

Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

Położenie geograficzne: państwo wyspiarskie położone w zachodniej części Oceanu Indyjskiego, u południowo-wschodnich wybrzeży Afryki; czwarta największa wyspa na świecie

Ludność: ok. 30,8 mln mieszkańców (Worldometer - 9.04.2024 r.)

Obszar: 587 041 km²

Stolica: Antananarywa (ponad 3 mln mieszkańców)

Języki urzędowe: malgaski, francuski

Niepodległość: 26 czerwca 1960 r. od Francji

Warunki klimatyczne

Na całej wyspie panuje klimat równikowy, przy czym na wyżynach i w górach, w tym w Antananarywie, klimat jest bardziej umiarkowany. Rozróżnia się dwie pory roku: deszczową i suchą. Okresy przejściowe między nimi są bardzo krótkie. Monsunowe lato trwa od listopada do kwietnia, a sucha zima od maja do października. Średnia temperatura wynosi ok. 25°C, ale odczuwalna może sięgnąć nawet 45°C. Noce w wyżej położonych rejonach bywają chłodne, a termometry mogą pokazywać zaledwie kilka stopni. Wschodnie wybrzeże często nawiedzają cyklony, natomiast, południowo-zachodnie wybrzeże wyspy charakteryzuje się niską ilością opadów i półpustynnym krajobrazem.

Główne bogactwa naturalne

Madagaskar posiada różnorodne, choć przeważnie niewielkie złoża surowców mineralnych. Eksploatuje się głównie nikiel (w 2022 r. stanowił ponad 21% eksportu Madagaskaru), kobalt, tytan, grafit, kamienie szlachetne i półszlachetne (m.in. cyrkony, granaty, ametysty) i złoto. Przemysł wydobywczy jest szybko rozwijającą się gałęzią gospodarki Madagaskaru.

System walutowy, kurs i wymiana

Walutą Madagaskaru jest malgaski ariary (MGA). Kurs według stanu na kwiecień 2024 r.: 1 euro = 4735 MGA, 1 USD = 4407 MGA. Rekomendowaną walutą podczas pobytu na wyspie jest euro, chociaż powszechnie wymieniane są również dolary amerykańskie.

Religia

Według danych za 2021 r., około 85% ludności Madagaskaru stanowią chrześcijanie (w tym przede wszystkim katolicy i protestanci), ok. 4,5% wyznaje tradycyjne wierzenia malgaskie, a ok. 3% to muzułmanie.

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

• 1 stycznia – Nowy Rok
• 8 marca – Dzień Kobiet (wolny tylko dla kobiet)
• 29 marca – Dzień Męczenników upamiętniający zmarłych w wydarzeniach z 1947
• Poniedziałek Wielkanocny (w zależności od kalendarza na dany rok)
• 1 maja – Święto Pracy
• Idd-ul-Fitr (w zależności od kalendarza na dany rok)
• Zesłanie Ducha Świętego (w zależności od kalendarza na dany rok)
• 26 czerwca – Święto Niepodległości
• Idd-ul Azha (w zależności od kalendarza na dany rok)
• 15 sierpnia – Wniebowzięcie NMP
• 1 listopada – Wszystkich Świętych
• 25 grudnia – Boże Narodzenie

Infrastruktura transportowa

Na Madagaskarze obowiązuje ruch prawostronny. Aby móc prowadzić samochód na wyspie, należy posiadać międzynarodowe prawo jazdy. Ze względu na bardzo zły stan dróg i brak oświetlenia ulic, przede wszystkim na prowincji, nie zaleca się podróżowania nocą. Szczególną ostrożność należy zachować podróżując środkami transportu publicznego (minibusy, tzw. taxi-brousse, których sieć jest bardzo dobrze rozwinięta). Należy pamiętać, że część dróg z nieutwardzoną nawierzchnią w porze deszczowej staje się nieprzejezdna.

W Antananarywie i w większych miastach można korzystać z licznych taksówek. Opłaty nie są wygórowane, jednak cenę kursu należy zawsze ustalić z kierowcą przed rozpoczęciem podróży. W stolicy oraz w większych miastach można wynająć samochód z kierowcą, który jednocześnie jest przewodnikiem po mieście.

Możliwość korzystania z kolei wąskotorowej jest bardzo ograniczona, infrastruktura kolejowa w zasadzie nie jest używana ze względu na zły stan techniczny.

Można podróżować po kraju samolotami lokalnych linii lotniczych, np. Air Madagascar, jednak należy pamiętać, że transport lotniczy na Madagaskarze jest kosztowny i niepunktualny. Największe, międzynarodowe lotniska to Ivato Airport w pobliżu Antananarywy oraz Fascene Airport w Nosy Be, popularnym kurorcie turystycznym na północy kraju (obsługuje przede wszystkim czartery). Do Antananarywy można się dostać bezpośrednio min. z Paryża, Nairobi i Johannesburga. Łącznie wyspa posiada ponad 100 lotnisk, z czego większość ma jednak nieutwardzane pasy startowe.

Popularny jest także transport morski, Madagaskar ma kilkanaście portów morskich, w tym największe w Toamasina, Diego Suarez, Majunga i Morondava.

Obowiązek wizowy

Wizę pobytową można uzyskać na lotnisku w Antananarywie oraz za pomocą systemu online e-visa, dostępnego w języku angielskim i francuskim: https://evisamada-mg.com. Opłata za wizę turystyczną na Madagaskar uzależniona jest od długości pobytu i waha się w granicach 10-40 euro.

Ustrój polityczny

Madagaskar jest republiką, z prezydentem wybieranym w wyborach powszechnych na kadencję pięcioletnią, jako głową państwa. Od stycznia 2019 r. prezydentem jest Andry Rajoelina, który został wybrany na kolejną kadencję w 2023 r.

Władza ustawodawcza

Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego parlamentu, który składa się ze Zgromadzenia Narodowego (127 deputowanych) wybieranego w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję, i Senatu (33 senatorów mianowanych w 2/3 przez samorządy i w 1/3 przez prezydenta).

Władza wykonawcza

Władzę wykonawczą sprawuje rząd, na którego czele stoi premier powoływany przez prezydenta. Od czerwca 2018 r. funkcję premiera sprawuje Christian Ntsay.

Struktura administracji gospodarczej

Sprawy gospodarcze leżą w kompetencji Ministerstwa Gospodarki, Finansów (Ministère de de l’Économie et des Finances), w którego strukturze znajdują się komórki odpowiedzialne za wdrażanie prezydenckiego planu rozwoju kraju pn. Plan Emergence Madagascar, a także inne, odpowiedzialne m.in. za sprawy finansowe, podatkowe, celne oraz skarb państwa. 

Inne resorty zajmujące się sprawami gospodarczymi to: Ministerstwo Industrializacji i Handlu (Ministère de l’Industrialisation et du Commerce), Ministerstwo Decentralizacji i Planowania Przestrzennego (Ministère de la Décentralisation et de l’Aménagement du Territoire), Ministerstwo Rolnictwa i Hodowli (Ministère de l’Agriculture, de l’Elevage), Ministerstwo Energii i Węglowodorów (Ministère de l’Energie et des Hydrocarbures), Ministerstwo Środowiska i Zrównoważonego Rozwoju (Ministère de l’Environnement et du Développement durable), Ministerstwo Cyfryzacji, Poczty i Komunikacji (Ministère du Développement numérique, des Postes et des Télécommunications), Ministerstwo Prac Publicznych (Ministère des Travaux publics), Ministerstwo Transportu i Meteorologii (Ministère des Transports et de la Météorologie), Ministerstwo Turystyki i Rzemiosła (Ministère du Tourisme et de l’Artisanat), Ministerstwo Wody, Sanityzacji i Higieny (Ministère de l’Eau, de l’Assainissement et de l’Hygiène), Ministerstwo Rybołówstwa i Gospodarki Wodnej (Ministère de la Pêche et de l’Économie bleue) oraz Ministerstwo Górnictwa (Ministère des Mines).

Sądownictwo gospodarcze

Struktura malgaskiego sądownictwa jest oparta na systemie francuskim, a w jej skład wchodzą sądy pierwszej instancji (tribunal de première instance), sądy apelacyjne (cour d'appel), sądy kasacyjne (cour de cassation) oraz Sąd Najwyższy (Cour Suprême). Placówka nie ma wiedzy nt. wyspecjalizowanego systemu sądownictwa gospodarczego. 

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Madagaskar wciąż należy do grupy najsłabiej rozwiniętych i najuboższych państw świata, z PKB per capita na poziomie ok. 500 dolarów. Ma wysoki poziom ubóstwa, niedoinwestowane sektory zdrowia i edukacji, niedostatecznie uregulowaną gospodarkę, wciąż nieeksploatowane zasoby naturalne, słaby system sądowniczy oraz wysoki poziom korupcji. Istotnym elementem gospodarki jest rolnictwo, w tym przede wszystkim rybołówstwo i leśnictwo, generujące około 22% PKB i zatrudniające 70% aktywnej siły roboczej.  Eksportowymi roślinami uprawnymi są głównie wanilia, goździki i suszone owoce. Madagaskar od dziesięcioleci kojarzony jest z uprawą wanilii, której jest największym światowym producentem. Uprawiane są również rośliny przemysłowe, np. bawełna, rafia i agawa sizalowa. Lokalne potrzeby żywieniowe zaspokajają ryż, maniok, bataty, ziemniaki i kukurydza. W tropikalnym klimacie możliwa jest także uprawa cytrusów, liczi, mango, papai, awokado i melonów. W hodowli przeważa bydło, trzoda chlewna, kozy i owce. Spore znaczenie mają połowy ryb morskich i śródlądowych. Madagaskar obfituje w cenne surowce mineralne, a mocno rozwijający się przemysł wydobywczy, głównie niklu, generuje obecnie większość PKB kraju.

Ubogie społeczeństwo wyspy eksploatuje środowisko w destrukcyjny sposób, co stanowi zagrożenie dla malgaskiej unikatowej flory i fauny oraz szerzej, gospodarki w dużej mierze zależnej od rolnictwa. Lasy są wycinane i wypalane pod pola uprawne. Bardzo uboga w większości kraju ziemia powoduje, że po kilku latach uprawy są nieopłacalne, co przyczynia się do dalszego wypalania lasów. Wyjałowiona ziemia, pozbawiona większej roślinności, szybko eroduje. Woda wypłukuje ziemię, co prowadzi do powstawania ogromnych rozpadlin, a w niższych partiach rzek do gromadzenia się dużych ilości piasku. Zapotrzebowanie na energię w głównej mierze zaspokaja węgiel drzewny. Jego produkcją zajmuje się spory odsetek społeczeństwa kosztem najważniejszego surowca – drewna.

Jednym z najważniejszych źródeł dochodów wyspy jest turystyka, rocznie generująca ok. 15% PKB Madagaskaru. Branża turystyczna jest jedną z najbardziej promowanych przez obecny rząd i najlepiej rozwijających się (przyrost zatrudnienia w turystyce wynosi ok. 8% rocznie). Szczególnie popularna wśród turystów, także z Polski, jest wyspa Nosy Be położona przy północno-zachodnim wybrzeżu Madagaskaru, znana z piaszczystych plaż i krystalicznie czystego oceanu. Turystyka i rolnictwo w połączeniu z większymi inwestycjami w edukację, ochronę zdrowia oraz prywatne przedsiębiorstwa to kluczowe elementy obecnej strategii rozwoju Madagaskaru.

Główne sektory gospodarki

Według danych za 2020 r., najważniejszymi sektorami malgaskiej gospodarki są: rolnictwo (24,12%), przemysł (13,32%) oraz usługi (57,04%), w tym głównie turystyka.

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych

Handel zagraniczny

Wartość eksportu towarów z Madagaskaru wyniosła w 2022 roku 4,25 mld USD. Eksport towarów wzrósł o ok. 1 mld USD w stosunku do 2021 r. Główni partnerzy eksportowi to Stany Zjednoczone (17,8%), Francja (14,9%), Chiny (12,7%), Japonia (10,5%) i Niemcy (3,81%). Większość eksportu stanowią metale rzadkie, płody rolne i odzież, a najczęściej eksportowane produkty to: nikiel (21,9%), wanilia (13,7%), goździki (7,28%), kobalt (5,28%) i męskie garnitury (3,58%). Wartość importu towarów na Madagaskar wyniosła w 2022 roku 5,45 mld USD. Całkowity import towarów na Madagaskar wzrósł o ponad 1 mld USD w porównaniu do 2021 roku. Główne produkty importowe to surowce mineralne (w tym przede wszystkim ropa naftowa, która stanowi 11,5% importu), tekstylia, maszyny, a także ryż stanowiący podstawę diety Malgaszów. Główni importerzy to Chiny (24,4%), Indie (9,78%), Francja (8,65%), Oman (6,18%) i RPA (5,77%).

Inwestycje zagraniczne

Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) na Madagaskar znacznie spadł w latach 2010-15 ze względu na światowy kryzys gospodarczy i kryzys polityczny kraju. Od tego czasu, nie licząc okresu pandemii COVID-19, poziom BIZ na Madagaskarze stale wzrasta. Według Światowego Raportu Inwestycyjnego UNCTAD 2023, kraj ten odnotował w 2023 r. 396 mln USD napływu BIZ w porównaniu z 458 mln USD w 2022 r. Zasoby BIZ osiągnęły w 2023 r. 9,1 mld USD, czyli prawie 60% PKB kraju. Największymi inwestorami są Mauritius, Chiny, Holandia i Francja.

W 2018 r. podpisano umowę między Malgaską Agencją Rozwoju Gospodarczego i Rozwoju Biznesu (AMDP) i chińskim konsorcjum Taihe Century Investments Developments Ltd. Umowa obejmuje inwestycję w wysokości 2,7 mld USD na przestrzeni 10 lat, ukierunkowaną na sześć projektów w dziedzinach rybołówstwa, akwakultury, walki z nielegalnym rybołówstwem, przemysłu stoczniowego i budowy ośrodków rekreacyjnych.

Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Madagaskar jest członkiem m.in. Afrykańskiego Banku Rozwoju (AfDB), Unii Afrykańskiej, ONZ i jej wielu agencji wyspecjalizowanych, Międzynarodowej Organizacji Frankofonii, COMESA, International Chamber of Commerce (ICC), Komisji Oceanu Indyjskiego (InOC), International Trade Union Federation (ITUC), Southern African Development Community (SADC) oraz World Customs Organization (WCO).

Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

Od 2013 r. w stosunkach UE z Madagaskarem obowiązuje Umowa o partnerstwie gospodarczym (EPA, Economic Partnership Agreement), podpisana ponadto z Komorami, Mauritiusem, Seszelami i Zimbabwe i otwarta na kolejne państwa regionu Południowo-wschodniej Afryki (ESA). Umowa daje Madagaskarowi bezcłowy dostęp do unijnego rynku, a ponadto zwalnia z ceł 81% importu UE na Madagaskar. Produkty unijne, które nie są zwolnione z ceł to: mięso, mleko i sery, ryby, warzywa, zboża, oleje i tłuszcze, przetwory spożywcze, cukier, kakao, napoje, tytoń, chemikalia, artykuły z tworzyw sztucznych i papieru, tekstylia, artykuły metalowe i meble.

Gospodarcze umowy dwustronne

Umowa między Rządem PRL a Rządem Demokratycznej Republiki Madagaskaru o komunikacji lotniczej, podpisana 28 października 1978 r.

Polski i Madagaskaru nie wiążą żadne inne umowy dwustronne o charakterze gospodarczym.

Dwustronna wymiana handlowa

W 2022 r. eksportowaliśmy na Madagaskar towary o łącznej wartości 14,9 mln euro, w porównaniu do 2,2 mln euro w 2021 r. Skokowy wzrost eksportu spowodowany jest zwiększeniem dostaw pszenicy, która stanowiła 93% polskiego eksportu na wyspę w 2022 r. Z Madagaskaru importowaliśmy natomiast w 2022 r. towary na łączną kwotę 16,8 mln euro (w porównaniu do 11,1 mln euro w 2021 r.), głównie odzież i produkty rolne w tym przede wszystkim wanilię. W handlu z Madagaskarem Polska odnotowuje ujemne saldo handlowe. Dane te są jednak śladowe przy całkowitej wartości importu i eksportu RP, Madagaskar jest naszym 136. partnerem handlowym.

Wzajemne inwestycje

Brak danych nt. polskich inwestycji na Madagaskarze.

W latach 2013-2024 Polska zrealizowała na Madagaskarze działania rozwojowe i humanitarne o łącznej wartości 300 000 USD, w takich obszarach jak zdrowie, bezpieczeństwo żywnościowe, dostęp do czystej wody i edukacja, w tym stypendia dla obywateli Madagaskaru. Część projektów została realizowana bezpośrednio przez Ambasadę RP w Nairobi w ramach tzw. „małych grantów”. 

Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

W rankingu Banku Światowego Doing Business 2020 Madagaskar zajął dopiero 161. pozycję na 190 klasyfikowanych państw, odnotowując słabe wyniki w większości ocenianych kategorii.

Dostęp do rynku pracy

Wydawanie pozwoleń na pracę na Madagaskarze leży w kompetencji Ministerstwa Pracy, Zatrudnienia, Służby Publicznej (Ministère du Travail, de l'Emploi et de la Fonction publique). Pracodawca powinien wystąpić z wnioskiem do Economic Development Board of Madagascar (EDBM), który następnie przekaże go resortowi pracy.

Szczegółowe informacje oraz wykaz dokumentów (w języku francuskim) potrzebnych do uzyskania pozwolenia na pracę znajdują się na stronie EDBM: https://edbm.mg/autorisation-demploi/

Bank Światowy w raporcie Doing Business 2020 podkreśla, że malgaskie przepisy w znaczącym stopniu chronią pracowników, utrudniając pracodawcy zwolnienie osób nieefektywnych. Trudno jest ponadto sprostać szczegółowym przepisom dot. zatrudnienia nowych osób.

Nabywanie i wynajem nieruchomości

Sprawę zakupu nieruchomości na Madagaskarze przez cudzoziemców także reguluje EDBM. Jest ona możliwa o ile ziemia lub nieruchomość nie należą do skarbu państwa. Brak szczegółowych wiarygodnych informacji na ten temat.

System zamówień publicznych

Od 2006 r. na Madagaskarze w ramach administracji publicznej działa podlegający Ministerstwu Gospodarki i Finansów, Urząd Regulacji Zamówień Publicznych (Autorité de Régulation des Marchés Publics), do którego kompetencji należy kontrola przetargów. Przepisy prawne dotyczące systemu zamówień publicznych oraz opis procedury udziału w przetargach znajdują się na stronie internetowej urzędu: www.armp.mg (dostęp w języku francuskim).

Głównym wyzwaniem w nawiązywaniu kontaktów biznesowych jest bariera językowa (konieczna jest znajomość języka francuskiego), a także nastawienie na osobisty kontakt i osobistą relację między kontrahentami. Utrudnione, choć nie niemożliwe, jest budowanie relacji handlowych zdalnie.

Ministerstwo Gospodarki i Finansów
Adres: Immeuble Antaninarenina, Porte 314, Antananarivo, Madagascar
Telefon: +261 20 22 336 20
Strona internetowa: www.mef.gov.mg

Economic Development Board of Madagascar
Telefon: +261 20 22 670 40; +261 20 22 681 21
Adres korespondencyjny: Immeuble EDBM, Avenue Gal Gabriel RAMANANTSOA Antaninarenina, Antananarivo, Madagascar
E-mail: edbm@edbm.mg
Strona internetowa: www.edbm.mg 

Autorité de Régulation des Marchés Publics
Telefon: (+261)20 22 285 20
E-mail: infos@armp.mg
Strona internetowa: www.armp.mg

Chambre de Commerce et d’Industrie d’Antananarivo (CCIA)
Adres : 20, rue Henry RAZANATSEHENO, BP: 166, Antananarivo, Madagaskar
Telefon: (+261) 20 22 202 11 / 12
Strona internetowa: www.cci.mg/fr

Generalny Konsul Honorowy RP na Madagaskarze
Pan Zbigniew Kasprzyk
Adres: Antananarivo 101 B.P. 3528, Madagaskar
Telefon: +261 320 781 838; +261 320 784 480
E-mail: oceanbis1@gmail.com

Stowarzyszenie polonijne POLka na Madagaskarze
​​​Prezes Pan Albert Zięba
E-mail: ziebaal8@yahoo.fr

Ambasada Madagaskaru w Rosji, akredytowana także na Polskę
Ambasador: Zafilahi Ing Wah
Adres: Koursovoy Pereoulok, 5, Moskwa 119034, Rosja
Telefon: +7 (495) 695-2892
E-mail: info@ambamadagascar.ru, ambamad-moscou@diplomatie.gov.mg