Polska w Panamie

• System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

Belize jest najmniejszą gospodarką środkowoamerykańską (PKB w wys. 3,1 mld USD w 2023). Dzięki geograficznemu usytuowaniu w Ameryce Środkowej i historycznym relacjom ekonomicznym z Karaibami, Belize stanowi pomost pomiędzy obu regionami. Kraj ten należy zarówno do Systemu Integracji Środkowoamerykańskiej (SICA), jak i do Wspólnoty Karaibskiej (CARICOM), dzięki czemu jest uczestnikiem Jednolitego Rynku i Gospodarki Karaibów (CSME).

Gospodarka Belize doświadczyła ożywienia w 2022 r., gdy najgorsze skutki pandemii ustąpiły, a kraj zezwolił na pełne zniesienie restrykcji pandemicznych. Po  odbiciu o 15,2% w 2021 r. gospodarka rośnie, choć tempo wzrostu spadło (w 2024 spodziewany jest wzrost na poziomie 2,5%). Wzrost w 2023 r. był napędzany przez ekspansję sektorów turystyki, budownictwa, handlu detalicznego i hurtowego, transportu oraz outsourcingu procesów biznesowych. Stopa bezrobocia spadła dzięki większej aktywności w sektorach turystyki, dystrybucji i handlu. Inflacja utrzymuje się na poziomie ok. 3% (w 2021 wyniosła 3,2%, w 2023 - wzrosła do 3,7%). Rząd kontynuuje realizację programu zarządzania długiem.

Silnie sprywatyzowana gospodarka krajowa jest uzależniona od eksportu, zwłaszcza ropy naftowej; eksport jest drugim po turystyce źródłem dochodów zagranicznych państwa. Kluczowe znaczenie dla handlu zagranicznego Belize ma preferencyjny dostęp do rynków USA (program Caribbean Basin Initiative) oraz Umowa o partnerstwie gospodarczym (Economic Partnership Agreement – EPA) między CARIFORUM i UE.

Budżet Belize jest wysoce zależny od pożyczek zagranicznych. Dużym wyzwaniem dla gospodarki są także cyklicznie nawiedzające ten kraj klęski naturalne.

• Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB

Udział poszczególnych sektorów gospodarki w tworzeniu PKB przedstawia się następująco: 71,8% usługi, 12,7% rolnictwo, 15,5% przemysł. Mimo, że gospodarka Belize wykazuje tendencję przechodzenia od gospodarki rolnej do opartej na usługach, to rolnictwo i rybołówstwo wciąż pozostają ważnym czynnikiem wzrostu gospodarczego. Głównymi uprawami są trzcina cukrowa, banany i cytrusy, których eksport wraz z produktami rybołówstwa jest podstawą sprzedaży zagranicznej kraju (głównie na rynki USA i UE). Rząd stymuluje dywersyfikację produkcji rolnej poprzez promowanie upraw papai, soi, fasoli i papryki chili. Podstawą rybołówstwa są krewetki. Na przestrzeni ostatnich lat wzrosło również znaczenie hodowli zwierząt, choć jej udział w sektorze rolnictwa jest nadal stosunkowo niewielki.

Lasy Belize dostarczają wiele cenionych gatunków drewna, m.in. mahoń, cedrzyniec, palisander czy sosnę. Gospodarka leśna Belize prowadzona jest w sposób racjonalny, czyli duży nacisk kładzie na zalesianie. Innym wartościowym produktem leśnym, jest pozyskiwany z drzewa pigwicy właściwej sok chicle, który służy jako surowiec do produkcji gumy do żucia.

Z uwagi na małą gęstość zaludnienia (400 tys. mieszkańców) i wysoki koszt jednostkowy, rozbudowa infrastruktury produkcyjnej i socjalnej jest utrudniona. W skali lokalnej pewnym sukcesem w przyciąganiu inwestycji zagranicznych były strefy bezcłowe. Duże nadzieje wiąże się z rozpoczętą w 2006 r. eksploatacją niewielkich złóż ropy naftowej. Wydobycie surowca stanowi ok. 5% PKB, ale odkryte dotychczas złoża mogą ulec szybkiemu wyczerpaniu.

Główną rolę w sektorze usług odgrywają usługi finansowe i turystyka, które dają zatrudnienie około 1/4 populacji aktywnej zawodowo. Udział turystyki w tworzeniu PKB Belize wynosi blisko 40%. Rocznie Belize odwiedza ok. 0,5 mln turystów. W rządowych planach rozwojowych, inwestycje w infrastrukturę turystyczną zajmują drugie miejsce po rolnictwie i rybołówstwie.

Przemysł odgrywa drugoplanową rolę w gospodarce. Można go podzielić na 3 działy:

• wydobycie ropy naftowej;
• przetwórstwo warzywno-owocowe (soki, melasa);
• produkcja dóbr konsumpcyjnych (ukierunkowana na rynek lokalny; głównie dobra szybko zbywalne).

• Polityka kursowa,

Belize ma stabilną walutę, a dolar belize jest powiązany z dolarem amerykańskim od maja 1976 roku po stałym kursie wymiany 2,00 BZ $ do 1,00 USD. Kurs dolara belizeńskiego BZD = 2,03 PLN (stan na 11 grudnia 2024 r.)

• Surowce i technologie krytyczne,

• Główne bogactwa naturalne

- ropa naftowa

- cenione gatunki drewna, m.in. mahoń, cedrzyniec, palisander, sosna

• Stan infrastruktury,

Belize dysponuje 45 lotniskami, w tym jednym międzynarodowym Philip Goldson International Airport położonym w odległości 14 km od Belize City.

Sieć drogowa liczy 3007 km, z czego tylko 575 to drogi asfaltowe. W Belize nie istnieje sieć kolejowa. Najważniejszy port morski znajduje się w Belize City; do obsługi cargo wykorzystywany jest także port w Big Creek.

• Kalendarz dni wolnych od pracy
• 1 stycznia – Nowy Rok;
•  9 marca – Dzień Barona Blissa;
• 1 maja – Święto Pracy;
• 24 maja – Dzień Commonwealth;
• 10 września – Rocznica bitwy pod St. George’s Caye;
• 21 września – Dzień Niepodległości;
• 12 października – Dzień Kolumba;
• 19 listopada – Dzień Osiedlenia ludu Garifuna;
• 25 i 26 grudnia – Boże Narodzenie. Święta ruchome: Wielki Piątek, Poniedziałek Wielkanocny.

• Najważniejsi partnerzy handlowi,

Stany Zjednoczone są głównym partnerem handlowym Belize: I miejsce pod względem eksportu do Belize i drugim co do wielkości kierunkiem eksportowym Belize po Wielkiej Brytanii. Innymi ważnymi partnerami handlowymi w zakresie importu były Chiny, Meksyk, Unia Europejska i inne kraje Ameryki Środkowej.

• Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe,

Gospodarka Belize opiera się na rolnictwie i leśnictwie. Eksportuje się trzcinę cukrową, rośliny cytrusowe i banany. Lasy Belize dostarczają wiele cenionych gatunków drewna, m.in. mahoń, cedrzyniec, palisander czy sosnę. Na wybrzeżu rozwinięte jest w niewielkim stopniu rybołówstwo morskie, głównie homarów, krewetek i langust. Przemysł Belize jest stosunkowo słabo rozwinięty, głównie z powodu braku większych ilości bogactw mineralnych. Na niewielką skalę funkcjonuje przemysł drzewny i spożywczy (produkcja cukru, przetwórstwo owoców).

• Główni inwestorzy,

Bank Centralny Belize odnotował łączny napływ BIZ w wysokości 221,7 mln USD w 2023 r. W skali lokalnej pewnym sukcesem w przyciąganiu inwestycji zagranicznych były strefy bezcłowe. Duże nadzieje wiąże się z rozpoczętą w 2006 r. eksploatacją niewielkich złóż ropy naftowej.

• Główne kierunki inwestycji zagranicznych.

Napływ BIZ koncentrował się przede wszystkim w sektorze nieruchomości, budownictwie, hotelarskim.

Belize jest członkiem następujących porozumień i organizacji o charakterze gospodarczym: ACP, Commonwealth, CARICOM, CDB, FAO, G-77, Grupa z Rio, IADB, IBRD, IDA, IFAD, IFC, ILO, IMF, LAES, MIGA, OAS, UNCTAD, UNIDO, WB, WCO, WIPO, WTO.

Jako członek CARICOM jest także stroną traktatów o wolnym handlu z Kolumbią, Kostaryką, Dominikaną, Kubą i Wenezuelą. Posiada również umowę o wolnym handlu w ograniczonym zakresie (Partial Scope Agreement) z Gwatemalą.

Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

Kształt stosunkom z UE nadaje umowa o partnerstwie gospodarczym (Economic Partnership Agreement, EPA), zawarta z krajami CARIFORUM w 2008 r. EPA wprowadziła istotną liberalizację dostępu na rynki państw unijnych. Od 1 stycznia 2008 r. zostały zniesione wszystkie opłaty celne i limity wielkościowe na towary pochodzące z krajów CARIFORUM, a także uproszczono reguły pochodzenia. Umowa zakłada także stopniową liberalizację dostępu dla eksportu unijnego do krajów CARIFORUM rozłożoną na 25 lat. Docelowo z opłat celnych ma zostać zwolnione 87% towarów z UE. Szczegółowe informacje nt. EPA między UE i krajami CARIFORUM dostępne są na stronie: http://ec.europa.eu/trade/wider-agenda/development/economic-partnerships/negotiations-and-agreements/#caribbean.

• Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne

Gospodarcze umowy dwustronne

Ramy współpracy Polski z Belize określa Umowa o Partnerstwie Gospodarczym (Economic Partnership Agreement – EPA), podpisana przez kraje członkowskie UE z krajami CARIFORUM w 2008 r.

Wzajemne inwestycje

Narodowy Bank Polski nie odnotowuje, by firmy zarejestrowane w Belize dokonywały bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce. Również brak jest informacji, by polskie firmy inwestowały w Belize.