Rząd Polski od dawna dostrzegało potrzebę wykorzystywania danych w gospodarce, co znalazło swój wyraz w Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju oraz włączeniu gospodarki algorytmicznej do prac nad strategią produktywności. W tym celu Ministerstwo Cyfryzacji przygotowało solidne podstawy do zmiany podejścia do zarządzania danymi oraz promocji idei gospodarki opartej na danych oraz integracji środowiska ekspertów z obszaru budowania i zastosowań algorytmów i ich bardziej złożonych systemów w postać sztucznej inteligencji. W 2017 MC zrealizowało analizę diagnostyczną, opisującą zależność wykorzystania danych w gospodarce a jej rozwojem. Jak wynika z raportu, Polska, jak każda gospodarka, ma dziś szansę zidentyfikować i określić wynikające z rewolucji danych obszary, w których najefektywniej będzie realizować swój potencjał. Identyfikacja ta odbywa się w głównej mierze na poziomie mikroekonomicznym – poprzez codzienne działania innowacyjnych przedsiębiorców, zarówno dużych, jak i małych i średnich, w tym startupów. Dla nich warunkiem koniecznym do rozwoju jest zogniskowanie mocy obliczeniowych, danych i kompetencji.

Jak wiadomo, rozwój AI wymaga wygenerowania ogromnej ilości danych. Dzięki wykorzystaniu dużych zbiorów danych i niespotykanej dotąd mocy obliczeniowej dokonano znacznego postępu w technologii sztucznej inteligencji (AI). Jeśli wyobrazimy sobie, że dane są powietrzem, to sztuczna inteligencja, jak nic innego nimi oddycha. Zgłębiając jak stworzyć warunki rozwoju gospodarki opartej na danych w Polsce, wspólnymi siłami ze środowiskiem AI, w 2018 r. MC opracowało raport pt. Przemysł+. Gospodarka Oparta na Danych. Na podstawie wyników badań oraz doświadczeń i prac analitycznych wypracowano koncepcję Przemysł+, która pokazuje możliwości rozwijania w Polsce gospodarki cyfrowej. Niezbędne jest, abyśmy w Polsce rozwijali dziedziny związane ze zbieraniem, analizowanym oraz przetwarzaniem danych. Mamy kompetencje i dogodne warunki do rozwijania zarówno dużych centrów danych oraz rozwiązań z zakresu AI i zaawansowanej analityki danych. Do pełnego wykorzystania zbudowanych kompetencji analitycznych niezbędne są nowe modele biznesowe oraz cyfryzacja polskiego przemysłu, dzięki czemu generowane dane przemysłowe pozwolą na istotny wzrost produktywności.

Sektor publiczny może być zarówno dostarczycielem wartościowych zbiorów danych, ale także może służyć modelem referencyjnym dla udostępniania danych dla innych sektorów. Konsekwentnie realizowany Program otwierania danych publicznych skutkuje udostępnianiem nowych zbiorów cyfrowych danych, a także umożliwia wypracowanie standardów otwartości w wymiarach prawnym, bezpieczeństwa, technicznym i API.

Z racji, że rozwój sztucznej inteligencji nabiera tempa, konieczne było oszacowanie korzyści oraz ewentualnych zagrożeń w naszym regionie powiązanych z rozwojem technologii opartych o AI. W 2018 r. z inicjatywy Polski, państwa Grupy Wyszehradzkiej (V4) przyjęły wspólne stanowisko w sprawie sztucznej inteligencji i jej potencjału dla rozwoju gospodarki UE. W opracowanym dokumencie, Polska wezwała Komisję Europejską (KE) do dalszego zaangażowania w proces rozwoju tej technologii. Zwróciliśmy uwagę na potencjał rozwoju europejskich przedsiębiorstw w oparciu o AI, ale jednocześnie wskazaliśmy na konieczność pogłębionej analizy skutków prawnych i ekonomiczno-społecznych. Zaproponowaliśmy konkretne rozwiązania tj. utworzenie wirtualnych magazynów danych czy powołanie, na poziomie UE, obserwatorium AI.
  
Aby zmierzyć się z wyzwaniami i w jak największym stopniu skorzystać z możliwości stwarzanych przez AI, Komisja opublikowała strategię europejską w kwietniu 2018 r. Nasze postulaty wpasowały się w przyszłe zalecenia KE.  Według komunikatu KE:  Sztuczna Inteligencja dla Europy, zwanego strategią europejską, UE posiada wszystko, co potrzebne, by stać się liderem rewolucji związanej z AI, według własnego uznania i w oparciu o własne wartości. Podejście opisane w powyższym dokumencie wskazuje drogę postępu i podkreśla potrzebę połączenia sił na poziomie europejskim, tak aby wszyscy Europejczycy uczestniczyli w transformacji cyfrowej, by na rozwój AI przeznaczono odpowiednie środki oraz by unijne wartości i prawa podstawowe znalazły się na pierwszym planie.

W maju 2018 r. Komitet OECD ds. Polityki Gospodarki Cyfrowej (CDEP) powołał Grupę Ekspertów ds. Sztucznej Inteligencji w Społeczeństwie (AIGO) w celu objęcia polityki publicznej i współpracy międzynarodowej, zasadami które sprzyjałyby zaufaniu i adaptacji sztucznej inteligencji, a które mogłyby stanowić podstawę dla zaleceń Rady OECD w 2019 r. W tym samym duchu oświadczenie przewodniczącego Rady Ministerialnej z 2018 r. wezwało „OECD do prowadzenia wielostronnych dyskusji na temat możliwego opracowania zasad, które powinny stanowić podstawę rozwoju i etycznego stosowania sztucznej inteligencji w służbie ludziom ”. Grupa ekspertów AIGO składała się z ponad 50 ekspertów krajów członkowskich OECD oraz partnerów, w tym z różnych sektorów i dyscyplin, także rządów, biznesu, środowiska technicznego, pracowników i społeczeństwa obywatelskiego, a także Komisji Europejskiej i UNESCO. W pracach brał udział przedstawiciel Polski afiliowany przy Ministerstwie Cyfryzacji. Odbyły się cztery spotkania: dwa w OECD w Paryżu, 24-25 września i 12 listopada 2018 r., Jedno w MIT w Bostonie w dniach 16-17 stycznia 2019 r. Oraz czwarte i ostatnie spotkanie w Dubaju w dniach 8-9 lutego 2019 r., na marginesie Światowego Szczytu Rządu. Grupa AIGO zidentyfikowała zasady odpowiedzialnego zarządzania (stewardship) właściwymi dla godną zaufania sztuczna inteligencja, które są adresowane istotne dla wszystkich zainteresowanych stron, a obejmują godność ludzką, poszanowanie praw człowieka, sprawiedliwość, przejrzystość i wyjaśnialność, solidność i bezpieczeństwo oraz odpowiedzialność. Grupa ekspertów zaproponowała również konkretne zalecenia dotyczące krajowych strategii wdrażania zasad. Prace te przyczynią się do opracowania zalecenia Rady OECD w sprawie sztucznej inteligencji, które mają być opublikowane na koniec maja 2019r.

W perspektywie długoterminowej, chcemy, aby polski sektor AI stał się źródłem trwałego wzrostu gospodarczego. Aby zrealizować ten cel MC uruchomiło roboczą platformę współpracy międzysektorowej. Połączyło wiedzę, doświadczenie i aktywność administracji z potencjałem biznesu, ośrodków naukowo-badawczych i uczelni wyższych oraz sektora pozarządowego. Razem w grupach roboczych w MC pracowało blisko 200 ekspertów.  Dzięki temu zyskaliśmy właściwą diagnozę, jakie obszary zastosowania AI mogą wzmocnić polską gospodarkę, gdzie mamy przewagi konkurencyjne oraz jakie działania priorytetowe podjąć w najbliższym czasie. Efektem tego było wypracowanie dokumentów pod koniec 2018 r. w postaci Założeń do strategii AI w Polsce oraz Planu działań MC w zakresie AI na lata 2018-2019  obejmującego najważniejsze zagadnienia i rekomendacje oraz zarys wspólnych projektów z innymi resortami. Powyższe dokumenty są podstawą do dalszych działań, w tym do wypracowania strategii AI dla Polski.

Zwieńczeniem wielomiesięcznych prac był 9 listopada 2018 r. kiedy Ministerstwo Cyfryzacji zorganizowało ogólnopolską konferencję pt. Sztuczna Inteligencja - Polska 2118, podczas której zaprezentowało Założenia do strategii rozwoju sztucznej inteligencji. Przeprowadzono szeroką debatę dotyczącą zagadnienia AI. Konferencja zgromadziła liczne grono ekspertów i praktyków sztucznej inteligencji. Wzięli w niej udział przedstawiciele wielu innych resortów: nauki, rodziny i pracy, zdrowia, inwestycji i rozwoju, przedsiębiorczości i technologii. Jak powiedział min. Zagórski w swoim wystąpieniu otwierającym konferencję, „sztuczna inteligencja to nasza wspólna odpowiedzialność”. Panel z udziałem ministrów pokazał, że skala wyzwania, przed którym stoimy, wymaga celowej współpracy.

W strategii AI dla Europy KE zaproponowała opracowanie wraz z Państwami Członkowskimi w 2018 r. skoordynowanego planu w sprawie AI [komunikat] [załącznik], którego celem jest maksymalizacja wpływu inwestycji na poziomie unijnym i krajowym, wspieranie synergii i współpracy w całej UE, wymiana najlepszych praktyk oraz wspólne określenie dalszych działań w celu zapewnienia, aby UE jako całość mogła sprostać światowej konkurencji. Plan zakłada, że wszystkie państwa UE powinny opracować krajowe strategie AI do połowy 2019 r., opierając się na pracach przeprowadzonych na forum unijnym. Dostosowując się do zaleceń KE, jeszcze w 2018 r., MC wraz z MPIT uczestniczyły aktywnie w budowaniu planu i przedstawiły stanowisko Rządu w tej sprawie. 

Komisja we wspólnej strategii zaproponowała podejście, które w centrum rozwoju AI stawia człowieka (kwiecień 2019 – komunikat KE: budowanie zaufania do AI ukierunkowanej na człowieka) i zachęca do wykorzystywania tej potężnej technologii do rozwiązywania największych globalnych problemów: od leczenia chorób do przeciwdziałania zmianie klimatu i przewidywania klęsk żywiołowych, od zwiększania bezpieczeństwa transportu i walki z przestępczością do poprawy cyberbezpieczeństwa. Strategia wspiera tworzenie w Europie etycznych, bezpiecznych i najnowocześniejszych rozwiązań (kwiecień 2019 – publikacja wytycznych dotyczących etyki w AI [LINK]). Polska aktywnie uczestniczyła w budowaniu tych wytycznych poprzez udział swoich ekspertów w pracach na forum UE. Strategia UE wykorzystuje mocne strony Europy w obszarach nauki i przemysłu. Opiera się na trzech filarach: zwiększenie inwestycji publicznych i prywatnych w SI, przygotowanie się na zmiany społeczno-gospodarcze oraz zapewnienie odpowiednich ram etycznych i prawnych (informacja: Komisja przyspiesza prace nad wytycznymi w zakresie etyki). Do osiągnięcia sukcesu niezbędna jest koordynacja na szczeblu europejskim. Wytyczne dotyczące etyki dla zaufanej AI zawierają gotową do testowania w organizacji listę ocen z kluczowymi wymaganiami i wskazówkami do wdrożenia projektów AI w praktyce (informacja: rejestracja do projektów pilotażowych). 

Nasze społeczeństwo będzie mogło w pełni korzystać z technologii jedynie wtedy, gdy będzie miało do nich zaufanie (informacja: budowanie zaufania do sztucznej inteligencji). Etyczna sztuczna inteligencja jest korzystna dla wszystkich. Może również stać się przewagą konkurencyjną Europy jako lidera w dziedzinie AI ukierunkowanej na człowieka, której ludzie mogą zaufać. MC popiera to podejście i wraz z Komisją będzie kontynuować swoje wysiłki na rzecz przeniesienia tego podejścia na poziom globalny i wypracowania konsensusu w sprawie AI ukierunkowanej na człowieka (informacja KE: sztuczna inteligencja w jednolitym rynku cyfrowym). Zasadniczo ambicją Europy jest stanie się wiodącym regionem na świecie pod względem rozwoju i wykorzystania najnowocześniejszej, etycznej i bezpiecznej AI, przy jednoczesnym promowaniu podejścia ukierunkowanego na człowieka w kontekście globalnym (informacja dotycząca wytycznych w zakresie etyki).

Członkiem niezależnej grupy ekspertów wysokiego szczebla przy Komisji Europejskiej powołanej dla wypracowania rekomendacji dla Przewodnika Etycznego dla Godnej Zaufania AI oraz Rekomendacji dla Polityki i Inwestycji Unii Europejskiej w Godną Zaufania Sztuczną Inteligencję był afiliowany przy Ministerstwie Cyfryzacji Pełnomocnik Ministra Cyfryzacji ds. Społeczeństwa Informacyjnego. Rekomendacje etyczne zostały przyjęte 8 kwietnia 2019r , a Rekomendacje dla Polityki i Inwestycji UE grupa ekspertów opublikowała 28 czerwca 2019r. (https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/policy-and-investment-recommendations-trustworthy-artificial-intelligence)
 

Uznając, że sztuczna inteligencja jest przełomową technologią horyzontalną XXI w. oraz mając świadomość, że jej rozwój będzie miał bardzo głęboki wpływ na polskie społeczeństwo, jak również na funkcjonowanie państwa i administracji, w kwietniu 2019 r. zawarto Memorandum o współpracy w zakresie rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce pomiędzy: Ministrem Cyfryzacji, Ministrem Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministrem Przedsiębiorczości i Technologii. Celem deklaracji jest wspólne zaangażowanie resortów w działania dotyczące rozwoju ekosystemu AI. Zaproszono do współpracy również inne podmioty rządowe, organizacje pozarządowe oraz przedsiębiorców, mając na celu stworzenie strategicznych ram dla dynamicznego rozwoju technologii oraz szerokich jej zastosowań w Polsce.

Od dłuższego czasu Ministerstwo Cyfryzacji aktywnie angażuje się w temat sztucznej inteligencji zapraszając do współpracy zewnętrznych ekspertów w dziedzinach otwierania danych przemysłowych, finansowania, edukacji czy też etyki i prawa. Wśród nich są organizacje pożytku publicznego, które promują i badają polski rynek AI, współpracując ze środowiskiem biznesowym wskazują na potrzeby polskich firm i wyzwania przed którymi stoją. Jednocześnie wyznaczają odpowiednią ścieżkę, którą nasze firmy powinny podążać.

AI, współpracując ze środowiskiem biznesowym wskazują na potrzeby polskich firm i wyzwania przed którymi stoją. Jednocześnie wyznaczają odpowiednią ścieżkę, którą nasze firmy powinny podążać. 

Sztuczna inteligencja jest już częścią naszego codziennego życia, ale ma dużo większe możliwości niż to, co dotychczas zobaczyliśmy. Jeżeli Europa ma zostać liderem w dziedzinie AI, musi wykorzystać swoje mocne strony i wesprzeć rozwój etycznej, bezpiecznej i najnowocześniejszej AI opracowanej w Europie.