Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2481 z dnia 14 grudnia 2022 r. ustanawiająca program polityki „Droga ku cyfrowej dekadzie” do 2030 r.

W ramach programu polityki zostały wskazane cztery konkretne cele cyfrowe na poziomie Unii Europejskiej, których osiągnięcie do 2030 roku będzie wymagać współpracy Parlamentu Europejskiego, Rady, Komisji i państw członkowskich UE (zgodnie z artykułem 4 decyzji 2022/2481):

Cel cyfrowy 1

Wykwalifikowane cyfrowo społeczeństwo i wysoko wykwalifikowani profesjonaliści w dziedzinie cyfrowej, z dbałością o osiągnięcie równowagi płci, przy czym:

1. co najmniej 80% osób w wieku 16–74 lat posiada przynajmniej podstawowe umiejętności cyfrowe;
2. co najmniej 20 mln specjalistów w dziedzinie ICT jest zatrudnionych w Unii – przy promowaniu dostępu kobiet do tej dziedziny oraz zwiększeniu liczby absolwentów kierunków związanych z ICT;

Cel cyfrowy 2

Bezpieczne, odporne, wydajne i zrównoważone infrastruktury cyfrowe, przy czym:

1. wszyscy użytkownicy końcowi przebywający w stałej lokalizacji są objęci siecią gigabitową aż do punktu zakończenia sieci, a wszystkie obszary zaludnione są objęte ultraszybką siecią bezprzewodową nowej generacji o wydajności dorównującej co najmniej sieci 5G, zgodnie z zasadą neutralności technologicznej;
2. prowadzona zgodnie z prawem Unii w zakresie zrównoważności środowiskowej rozwoju produkcja najnowocześniejszych półprzewodników w Unii stanowi co najmniej 20 % wartości produkcji światowej;
3. co najmniej 10 000 neutralnych dla klimatu węzłów brzegowych oferujących wysoki stopień bezpieczeństwa i rozmieszczonych w sposób gwarantujący dostęp do związanych z danymi usług charakteryzujących się niskim opóźnieniem (tj. kilka milisekund) jest wdrożonych niezależnie od lokalizacji przedsiębiorstwa;
4. do 2025 r. Unia dysponuje swoim pierwszym komputerem z przyspieszeniem kwantowym, co toruje jej drogę do zajęcia czołowej pozycji w dziedzinie zdolności kwantowych do 2030 r.;

Cel cyfrowy 3

Transformacja cyfrowa przedsiębiorstw, przy czym:

1. co najmniej 75 % przedsiębiorstw unijnych korzysta z co najmniej jednego z poniższych działań, zgodnie z ich działalnością gospodarczą:

(i) usług przetwarzania w chmurze;

(ii) dużych zbiorów danych;

(iii) sztucznej inteligencji;

2. ponad 90% unijnych MŚP osiągnęło co najmniej podstawowy poziom wskaźnika wykorzystania technologii cyfrowych;
3. Unia ułatwia rozwój innowacyjnych przedsiębiorstw scale-up i poprawia ich dostęp do finansowania, dzięki czemu co najmniej podwoiła się liczba jednorożców;

Cel cyfrowy 4

Cyfryzacja usług publicznych, przy czym:

1. 100% kluczowych usług publicznych jest dostępnych online dla obywateli i przedsiębiorstw w Unii i, w stosownych przypadkach, istnieje możliwość interakcji online z administracją publiczną;
2. 100% obywateli Unii ma dostęp do swojej elektronicznej dokumentacji medycznej;
3. 100% obywateli Unii ma dostęp do środków w zakresie identyfikacji elektronicznej (eID) uznawanych w całej Unii i zapewniających im pełną kontrolę nad transakcjami wymagającymi weryfikacji tożsamości i nad udostępnianymi danymi osobowymi.

Program polityki „Droga ku cyfrowej dekadzie” do 2030 r. wyznacza następujące cele ogólne do wspierania i osiągania w ramach Unii Europejskiej (zgodnie z artykułem 3 Decyzji 2022/2481):

• promowanie skoncentrowanego na człowieku i opartego na prawach podstawowych, inkluzywnego, przejrzystego i otwartego środowiska cyfrowego, w którym bezpieczne i interoperacyjne technologie i usługi cyfrowe są zgodne z zasadami, prawami i wartościami Unii i je wzmacniają oraz są dostępne dla wszystkich i na całym terytorium Unii;
• wzmocnienie zbiorowej odporności państw członkowskich i niwelowanie przepaści cyfrowej, osiągnięcie równowagi płci i równowagi geograficznej w drodze promowania stale dostępnych wszystkim osobom możliwości w zakresie rozwijania podstawowych i zaawansowanych umiejętności i kompetencji cyfrowych, w tym za pośrednictwem kształcenia i szkolenia zawodowego oraz uczenia się przez całe życie, oraz w drodze wspierania rozwoju wysoce wydajnych cyfrowych zdolności w ramach horyzontalnych systemów kształcenia i szkolenia;
• zapewnienie strategicznej cyfrowej suwerenności Unii z zachowaniem otwartości, w szczególności poprzez bezpieczne i dostępne infrastrukturę cyfrową i infrastrukturę danych zdolne do efektywnego przechowywania, przesyłania i przetwarzania bardzo dużych ilości danych, co umożliwi inne osiągnięcia technologiczne, przy wspieraniu konkurencyjności i zrównoważoności przemysłu i gospodarki Unii, zwłaszcza MŚP, oraz odporności unijnych łańcuchów wartości, a także sprzyjaniu ekosystemowi przedsiębiorstw typu start-up i sprawnemu funkcjonowaniu europejskich centrów innowacji cyfrowych;
• promowanie wprowadzania i wykorzystywania zdolności cyfrowych, z myślą o zmniejszaniu przepaści cyfrowej w wymiarze geograficznym i zapewnianiu dostępu do technologii cyfrowych i danych w oparciu o otwarte, dostępne i sprawiedliwe warunki, w celu osiągnięcia wysokiego wskaźnika wykorzystania technologii cyfrowych i innowacji w przedsiębiorstwach unijnych, w szczególności przedsiębiorstwach typu start-up i MŚP;
• opracowanie kompleksowego i zrównoważonego ekosystemu interoperacyjnej infrastruktury cyfrowej, w którym obliczenia wielkiej skali, przetwarzanie brzegowe, przetwarzanie w chmurze, obliczenia kwantowe, sztuczna inteligencja, zarządzanie danymi i konektywność sieciowa działają w sposób jednolity, z myślą o promowaniu ich wykorzystania przez przedsiębiorstwa w Unii i aby oferować nowe możliwości wzrostu gospodarczego i nowe miejsca pracy dzięki badaniom, rozwojowi i innowacjom oraz zapewnienie, by Unia dysponowała konkurencyjną, bezpieczną i zrównoważoną infrastrukturą chmury danych o wysokich standardach bezpieczeństwa i ochrony prywatności, zgodną z unijnymi przepisami o ochronie danych;
• promowanie unijnego cyfrowego otoczenia regulacyjnego w celu wspierania zdolności unijnych przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP, do sprawiedliwej konkurencji w globalnych łańcuchach wartości;
• zapewnienie, aby możliwy był udział online wszystkich osób w życiu demokratycznym i by usługi publiczne oraz usługi zdrowotne i opiekuńcze były również dostępne w zaufanym i bezpiecznym środowisku online dla każdego, w szczególności dla grup defaworyzowanych, w tym dla osób z niepełnosprawnościami oraz osób na obszarach wiejskich i oddalonych, poprzez oferowanie inkluzywnych, wydajnych, interoperacyjnych i spersonalizowanych usług i narzędzi o wysokich standardach bezpieczeństwa i ochrony prywatności;
• zapewnienie, by cyfrowe infrastruktury i technologie, w tym ich łańcuchy dostaw, stały się bardziej zrównoważone, odporne oraz energo- i zasobooszczędne, co pozwoliłoby minimalizować ich negatywne skutki środowiskowe i społeczne, oraz by przyczyniały się do gospodarki i społeczeństwa o obiegu zamkniętym, zrównoważonych i neutralnych dla klimatu, zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem, w tym przez promowanie badań i innowacji, które wnoszą wkład w osiągnięcie tego celu, oraz przez opracowywanie metod pomiaru efektywności energetycznej i zasobooszczędności przestrzeni cyfrowej;
• stworzenie sprawiedliwych i niedyskryminacyjnych warunków dla użytkowników w toku transformacji cyfrowej w całej Unii poprzez wzmacnianie synergii między inwestycjami prywatnymi i publicznymi a wykorzystaniem finansowania unijnego i krajowego oraz w drodze opracowania przewidywalnych podejść regulacyjnych i wspierających, które angażują także szczebel regionalny i lokalny;
• zapewnienie, by wszystkie polityki i programy istotne dla osiągnięcia celów cyfrowych określonych w art. 4 były uwzględniane w skoordynowany i spójny sposób i w pełni przyczyniły się do europejskiej zielonej i cyfrowej transformacji, a przy tym unikanie powielania działań i minimalizowanie obciążeń administracyjnych;
• poprawa odporności na cyberataki, przyczynianie się do zwiększenia świadomości ryzyka oraz szerzenia wiedzy na temat procedur cyberbezpieczeństwa, przy intensyfikacji wysiłków organizacji publicznych i prywatnych na rzecz osiągnięcia co najmniej podstawowego poziomu cyberbezpieczeństwa.

Zgodnie z założeniami programu polityki (artykuł 5) Komisja Europejska jest zobowiązana do monitorowania postępów Unii Europejskiej odnoszących się do celów ogólnych i cyfrowych. W tym kontekście istotnym źródłem danych będą DESI (Indeks gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego) oraz KPIs (Key Performance Indicators) odnoszące się do każdego celu cyfrowego i przyjęte w ramach aktu wykonawczego przez Komisję (Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2023/1353 z dnia 30 czerwca 2023 r. określająca kluczowe wskaźniki efektywności służące do pomiaru postępów w realizacji celów cyfrowych ustanowionych w art. 4 ust. 1 decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2481). Z perspektywy monitorowania przez Komisję celów cyfrowych podkreślenia wymaga również znaczenie prognozowanych trajektorii unijnych w tym zakresie.

W ramach mechanizmu sprawozdawczego Komisja będzie corocznie przedkładać i przedstawiać Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie na temat cyfrowej dekady, zawierające m.in. ocenę postępów odnoszących się do transformacji cyfrowej na szczeblu UE, znaczące luki, zalecenia polityk, środków lub działań do wprowadzenia przez kraje członkowskie czy ocenę potrzeby wprowadzenia ewentualnych dodatkowych działań na poziomie UE etc. Pierwsze takie sprawozdanie zostanie przedłożone przez Komisję do 9 stycznia 2024 roku.

W celu zapewniania spójnych z celami ogólnymi i cyfrowymi działań na poziomie UE oraz uczestnictwa w procesie ich osiągania, państwa członkowskie są zobowiązane do przedłożenia Komisji krajowych planów działania. Zgodnie z artykułem 7 Decyzji 2022/2481 opracowane krajowe plany działania powinny obejmować takie elementy jak:

• główne planowane, przyjęte i wdrożone polityki, środki i działania przyczyniające się do osiągnięcia celów ogólnych i celów cyfrowych;
• krajowe prognozowane trajektorie przyczyniające się do osiągnięcia odnośnych celów cyfrowych, które są mierzalne na poziomie krajowym, przy czym wymiar regionalny przedstawia się w krajowych planach działania w miarę możliwości;
• harmonogram planowanych, przyjętych i wdrożonych polityk, środków i działań i ich oczekiwany wpływ na cele ogólne i cele cyfrowe.

Rolą Komisji jest zapewnienie wytycznych i wsparcia krajom członkowskich w ramach opracowywania ich planów działania.

Ministerstwo Cyfryzacji, we współpracy z właściwymi interesariuszami na poziomie krajowym, opracowało projekt Krajowego planu działania do programu polityki „Droga ku cyfrowej dekadzie” do 2030 r. Prace nad dokumentem poprzedzone były dwoma etapami  konsultacji społecznych w dniach 24.05-16.06.2023 r. oraz 7.11-24.11.2023 r. Każdy zainteresowany mógł przedstawić uwagi i propozycje odnoszące się do celów ogólnych i cyfrowych w ramach Krajowego planu działania. Przyczyniło się to do zaangażowania ze strony szerokiego grona partnerów i interesariuszy.

Zebrane uwagi wpłynęły na kolejne etapy prac nad dokumentem, co jest dowodem, że program ewoluował w dialogu, integrując różnorodne perspektywy, aby skutecznie osiągnąć cele cyfrowej transformacji do 2030 roku.

W programie polityki „Droga ku cyfrowej dekadzie” do 2030 przewidziano również możliwości związane z tworzeniem projektów wielokrajowych tj. angażujących co najmniej trzy państwa członkowskie. Tworzone projekty, zgodnie z artykułem 10 decyzji 2022/2481, mają ułatwiać osiąganie wyznaczonych celów ogólnych i cyfrowych oraz powinny być ukierunkowane na osiągnięcie co najmniej jednego z wskazanych celów szczegółowych dotyczących m.in. poprawy współpracy między UE a krajami członkowskimi, wzmocnienia doskonałości technologicznej, wyeliminowania strategicznych luk i zależności UE w cyfrowych łańcuchach dostaw (zwiększenie ich odporności), zwiększenia dostępności i wsparcia w zakresie wykorzystania bezpiecznych rozwiązań cyfrowych, promowania cyfrowych umiejętności obywateli czy działania na rzecz inkluzywnej i zrównoważonej transformacji cyfrowej społeczeństwa i gospodarki. W załączniku do programu polityki zawarto niewyczerpujący wykaz możliwych obszarów działania w tym zakresie. Podkreślenia wymaga również, że Decyzja 2022/2481 wskazuje na m.in. mechanizmy, z wykorzystaniem których mogą być wdrażane projekty wielokrajowe np. wspólne przedsięwzięcia czy konsorcja na rzecz europejskiej infrastruktury cyfrowej (EDIC).