Europejska inicjatywa obywatelska to narzędzie, które pozwala obywatelom Unii Europejskiej proponować konkretne zmiany w tych dziedzinach polityki UE, w których Komisja Europejska może proponować nowe przepisy, np.: środowisko, rolnictwo, energia, transport czy handel. Jest to istotny instrument demokracji uczestniczącej gwarantowany każdemu przez Traktat o Unii Europejskiej.

Rozporządzenie wprowadza szereg rozwiązań usprawniających Europejską Inicjatywę Obywatelską. Polegają one na:

– ulepszeniu procedury rejestracji, w tym możliwość częściowej rejestracji inicjatywy;

– zapewnieniu przez Komisję Europejską punktu informacyjnego oraz internetowej platformy współpracy na potrzeby europejskiej inicjatywy obywatelskiej, stanowiącej forum dla debaty oraz zapewniającej porady i wsparcie dla organizatorów;

– uruchomieniu centralnego systemu zbierania deklaracji on-line obsługiwanego przez Komisję Europejską;

– uproszczeniu wymogów w zakresie danych sygnatariuszy oraz wprowadzenie możliwości wyrażenia poparcia przez wszystkich obywateli Unii Europejskiej na podstawie ich narodowości;

– wprowadzeniu możliwości określenia daty początkowej kampanii zbierania deklaracji;

– wprowadzeniu możliwości przesyłania sygnatariuszom bieżących informacji drogą mailową.

 

Zgodnie z nowymi przepisami:

• Każda inicjatywa obywatelska zarejestrowana przed końcem 2019 r. będzie musiała być zgodna ze starymi zasadami zbierania deklaracji poparcia, a w szczególności z warunkami dotyczącymi danych sygnatariuszy i wymogami w zakresie danych osobowych.
• Organizatorzy będą również musieli stosować stare przepisy dotyczące korzystania z (indywidualnych) systemów zbierania deklaracji online. Oznacza to, że organizatorzy, którzy nie rozpoczęli jeszcze zbierania deklaracji poparcia online, muszą stworzyć własny indywidualny system zbierania deklaracji online i uzyskać dla niego certyfikat od właściwych organów w państwach członkowskich, w których znajdują się serwery z systemem;

• Jeśli chodzi o inicjatywy, w przypadku których zbieranie deklaracji już trwa, nie będą wymagane żadne zmiany w odniesieniu do formularzy przeznaczonych do zbierania deklaracji poparcia (ani w odniesieniu do wymogów dotyczących danych). Nie będzie też wymagana żadna modyfikacja systemu zbierania deklaracji online;
• Zasady poświadczania deklaracji poparcia zebranych dla każdej inicjatywy zarejestrowanej przed 1 stycznia 2020 r. nie ulegną zmianie;
• Zasady dotyczące przedkładania inicjatywy Komisji Europejskiej również nie ulegną zmianie. Mimo że nie będzie ich obowiązywać pod tym względem żaden termin, organizatorzy powinni mieć na uwadze podane okresy przechowywania zebranych deklaracji poparcia (nowe przepisy przewidują termin trzech miesięcy, ale będą miały zastosowanie jedynie do inicjatyw zarejestrowanych po 1 stycznia 2020 r.).
• Od momentu przedłożenia inicjatywy do etapu badania zastosowanie będą miały nowe przepisy; oznacza to w szczególności, że Komisja będzie miała na udzielenie odpowiedzi sześć miesięcy (zamiast trzech zgodnie ze starymi przepisami).
• Jeśli chodzi o badanie inicjatyw zakończonych powodzeniem, w przypadku inicjatyw przedłożonych Komisji przed końcem 2019 r. Komisja będzie miała na przyjęcie komunikatu sześć miesięcy (zamiast trzech miesięcy).
• Począwszy od 1 stycznia 2020 r. komitety obywatelskie będą określane mianem grup organizatorów. Nie będą musiały zmieniać obecnej struktury, ale będą mogły zastosować się do nowych przepisów i zwiększyć liczbę członków, jeśli będą chciały. Nie będą jednak mieć możliwości utworzenia podmiotu prawnego. Będzie to możliwe wyłącznie w przypadku inicjatyw zarejestrowanych począwszy od 1 stycznia 2020 r.

  ---

  Informacje dotyczące aktualnych zasad funkcjonowania Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej można uzyskać:

• na stronie Komisji Europejskiej: https://ec.europa.eu/citizens-initiative/public/how-it-works/  
• w Ministerstwie Cyfryzacji Rzeczpospolitej Polskiej, pod adresem: zagranica@mc.gov.pl.