Z faktami nie dyskutujemy – nasze nastolatki są non-stop online. Czasy ciężkich komputerów to dla nich prehistoria. Życie bez portali społecznościowych – inna era. O wysyłaniu papierowych listów – nawet nie wspominają... Nie stawiają granic między światem online a offline. A jak jest z tym złem? Nie jest aż tak źle.

Oswoić potwora

Młodzi ludzie korzystają z sieci samodzielnie już od siódmego roku życia. Im młodsze pokolenie, tym ten kontakt następuje wcześniej – to jeden z głównych wniosków z badania NASK „Nastolatki 3.0”. Idąc dalej – prawie wszyscy respondenci, a było ich wielu – 1173 uczniów z 55 szkół z całej Polski, zadeklarowali codzienne kilkugodzinne korzystanie z sieci. Średnio – 4 godziny i 12 minut. Przyczyna? Coraz popularniejsze smartfony. Pierwszy nasuwający się wniosek – to bardzo źle. Jeśli jednak wczytamy się w kolejne wnioski badania powinniśmy być spokojniejsi.

– Internet jest dla nastolatków źródłem wielu korzyści – od poszerzania wiedzy w określonej dziedzinie, po możliwość kreowania swojego wizerunku, czy poszukiwania tożsamości – Mariola Kowalczyk, ekspertka z Pracowni Badań Społecznych NASK.

Chcąc uspokoić skołatane nerwy rodziców, skupimy się na poszerzaniu wiedzy. Najwięcej nastolatków, bo aż 65,4% najczęściej używa Internetu do słuchania muzyki. Jednak już na czwartym miejscu jest… odrabianie lekcji! Taką odpowiedź wskazało ponad 50% badanych. Ponad 20% nastolatków wykorzystując Internet przygotowuje się do klasówek i sprawdzianów. Niemal 19% – czyta wiadomości i artykuły, a ponad 15% – dzięki Internetowi poszerza wiedzę potrzebną do szkoły.

3,1% naszych badanych zadeklarowało, że przez Internet komunikuje się z nauczycielami, a 1,6% - korzysta z kursów e-learningowych.

Na szeroko

– Większość naszych badanych wskazała, że dzięki korzystaniu z sieci poszerza wiedzę w zakresie swoich zainteresowań. Muzyka, filmy seriale, teatr, ale i takie tematy jak sprawy społeczne, historia czy polityka – mówi Mariola Kowalczyk z Pracowni Badań Społecznych NASK. – Nastolatki nie ograniczają swoich poszukiwań do jednej płaszczyzny, ale rozwijają wiedzę na wielu polach jednocześnie – dodaje ekspertka.

O jakich dziedzinach i zjawiskach nasze nastolatki poszerzyły swoją wiedzę dzięki Internetowi? O muzyce – tak deklaruje 73,3% badanych. Na kolejnych miejscach znajdują się:

• Film, serial, teatr – 56,4%
• Dbanie o wygląd, ubiór, styl – 52,1%
• Języki obce, inne kultury i kraje – 50,5%
• Media – 48,4%
• Zdrowie, zdrowy tryb życia, dieta – 46,8%
• Sport, aktywność fizyczna – 46%
• Społeczeństwo, polityka, historia – 44%
• Technika, technologie – 34,3%
• Matematyka, informatyka, fizyka – 32,9%
• Psychologia, relacje międzyludzkie – 30,3%
• Fotografia, sztuka, architektura – 29%
• Biologia, chemia środowisko – 28,7%
• Literatura, język polski, kultura – 26,7%
• Rynek pracy, biznes, zarabianie pieniędzy – 22,8%
• Religia, filozofia – 19,9%

– To co dostrzegliśmy w trakcie tych badań to zależności między preferencjami pozyskiwania wiedzy w obszarach swoich zainteresowań, a płcią badanych nastolatków. Chłopcy znacznie częściej niż dziewczęta deklarowali poszukiwania wiedzy o technice i technologiach, ale też polityce, historii, matematyce, czy informatyce – mówi Mariola Kowalczyk z Pracowni Badań Społecznych NASK. – Natomiast dziewczęta znacznie częściej niż chłopcy deklarowały, że chcą rozwijać swoją wiedzę w obszarach związanych z kulturą i sztuką, literaturą, czy fotografią – dodaje ekspertka.

Uczniowie zapytani o to, jaką rolę pełni dla nich szkoła w rozwoju kompetencji cyfrowych, wskazują, że to właśnie dzięki zadaniom szkolnym sięgają do internetowych zasobów. Przygotowując się do zajęć, sprawdzianów bądź odrabiając lekcje, zdecydowana większość z nich korzysta z Wikipedii (76,3%), czy wyszukiwarki Google (62,6%). Bardzo popularny jest też portal YouTube (47,5%).

Prawda i tylko prawda

Dowodem na to, że nasi respondenci byli uczciwi w swych deklaracjach jest to, że szczerze wyznali, że korzystają także z portali oferujących opracowania lub gotowe rozwiązania zadań szkolnych.

– Bez względu na cechy społeczno-demograficzne współczesne nastolatki powszechnie sięgają po treści edukacyjne dostępne w Internecie. Korzystają z wielu form, narzędzi i źródeł, efektywnie dostosowując je do swoich bieżących potrzeb i wymagań – mówi Mariola Kowalczyk, ekspertka z Pracowni Badań Społecznych NASK.

Co więcej, coraz popularniejsze są metody współpracy rówieśniczej. Oprócz korzystania z portali i innych narzędzi internetowych, nastolatki często poszukują wsparcia w przygotowywaniu się do lekcji wśród szkolnych kolegów i koleżanek. Wśród naszych badanych taka praktyka zdarza się najczęściej „kilka razy w tygodniu”. Ponad 15% respondentów współpracuje z kolegami i koleżankami codziennie, na ogół wykorzystując do tego komunikatory internetowe. Z możliwości pracy wieloosobowej nigdy nie korzystało jedynie 12,2% badanych. Zdecydowanie częściej z możliwości internetowej kooperacji korzystają dziewczęta i starsi uczniowie.

Nastolatki zdecydowanie rzadziej online komunikują się za to z nauczycielami. 60% nie robi tego wcale. W takim kontakcie z nauczycielami, za pomocą szkolnych systemów, pozostaje co czwarty uczeń.

Ostatni wniosek: nie taki Internet straszny jak go malują! Wnioski na to twierdzenie znajdziecie w raporcie z innego badania NASK – „Pozytywny Internet i jego młodzi twórcy”. Więcej o nim – już wkrótce.

Badanie „Nastolatki 3.0” było zrealizowane przez Państwowy Instytut Badawczy NASK od września do listopada 2018 r. To trzecia edycja badania – zapoczątkowanego w 2014 r. i odbywającego się co 2 lata. W badaniu wzięło udział 1173 uczniów z 55 szkół z całej Polski, w tym uczniowie: szkół podstawowych (531), gimnazjów (25), liceów (456) i techników (161).

Zobacz szczegółowy raport.

O projekcie
Projekt „Kampanie edukacyjno-informacyjne na rzecz upowszechniania korzyści z wykorzystywania technologii cyfrowych” realizowany jest przez Ministerstwo Cyfryzacji we współpracy z Państwowym Instytutem Badawczym NASK. Kampanie mają na celu promowanie wykorzystywania technologii w codziennym życiu przez osoby w różnym wieku, przełamywanie barier z tym związanych oraz wzrost cyfrowych kompetencji społeczeństwa. Projekt obejmuje cztery obszary: jakość życia, e-usługi publiczne, bezpieczeństwo w sieci i programowanie.