Gra w szachy, podobnie jak programowanie, wymaga ciągłego analizowania zmieniającej się sytuacji, pomaga w ćwiczeniu koncentracji i rozwija umiejętność krytycznego myślenia. To tylko niektóre z zalet łączące oba te zajęcia. Co takiego kryje się w królewskiej grze i programowaniu, że wzbudzają stale rosnące zainteresowanie nie tylko wśród najmłodszych?

Zarówno szachy, jak i programowanie uczą logicznego myślenia, rozwiązywania problemów pod presją czasu, a także rozwijają kreatywność. W dzisiejszym świecie kształtowanie takich kompetencji już od najmłodszych lat okazuje się niezwykle przydatne i wręcz niezbędne w dorosłym życiu.

Warto wiedzieć, że podstawą rozwijania kompetencji cyfrowych jest rozwój logicznego myślenia. Programista i szachista są odpowiedzialni za każdy ruch, obydwaj dążą do celu, chcą go osiągnąć w jak najkrótszym czasie i z jak najlepszym rezultatem. Dobrym momentem do rozpoczęcia nauki podstaw programowania, poprzez początkowe zabawy offline, jest przedszkole. Umiejętności zdobyte na tym etapie można rozwijać później, w szkole podstawowej, np. z bezpłatnymi e-kursami na platformie OSE IT Szkole: „Programowanie w Scratch Junior z Klubem Młodego Programisty” i „Programowanie w Scratch 3.0 z Klubem Młodego Programisty”

Wprawiony gracz potrafi przewidzieć kilka, a nawet kilkanaście posunięć do przodu! Szachy są dla każdego, a ich pozytywny wpływ na funkcjonowanie i sprawność mózgu można obserwować z każdą kolejną partią. Kiedy rozpocząć przygodę z królewską grą?

– Im wcześniej, tym lepiej! Naukowcy twierdzą, że dziecko w wieku czterech lat jest już w stanie opanować podstawy tej gry. Ucząc się gry w szachy, tak jak nabywając wszystkie inne umiejętności, należy brać pod uwagę indywidualne predyspozycje, a także zainteresowania i możliwości konkretnego dziecka. Wiek nie do końca będzie tu wskaźnikiem gotowości do gry. Gdy chcemy zachęcić najmłodszych do szachów, najważniejsze będą sposób komunikacji i odpowiednie podejście. Na tym należałoby się skupić w pierwszej kolejności, by nie zniechęcić potencjalnych arcymistrzów szachowych – podpowiada mistrz FIDE Kacper Polok, komentator i trener szachowy, współautor bezpłatnego „Kursu podstawowego nauki gry w szachy”. Ten kurs także znajdziecie na platformie OSE IT Szkoła.

Nauka gry w szachy wspomaga wszechstronny rozwój dziecka. Na początkowym etapie powinna mieć formę zabawy – szczególnie dotyczy to najmłodszych graczy. Oto kilka wskazówek, które pomogą zapoznać się z figurami i szachownicą.

1. Przedstawcie swoim podopiecznym wszystkie bierki w kolejności ich poruszania się na szachownicy od najłatwiejszych do najtrudniejszych: pionek, wieża, goniec, hetman, król, skoczek. Dzielcie wiedzę na etapy, wprowadzajcie kolejne zasady od najłatwiejszych, stopniowo przechodząc do tych bardziej skomplikowanych.  
2. Spróbujcie gier treningowych w formie zabaw, takich jak:

• Ślimaki – rozgrywamy osiem pionków przeciwko ośmiu pionkom, wygrywa ten, kto pierwszy dojdzie do ostatniej linii.
• Wilk i owce – hetman przeciwko ośmiu pionkom. Wilk (hetman) wygrywa, kiedy zje (zbije) wszystkie owce (pionki), a owce wygrywają, jeśli chociaż jedna dojdzie do pola przemiany.

3. Rozpocznijcie od uproszczonych form gry z minimalną liczbą bierek.

– Przede wszystkim jednak zachęcam do skorzystania z bezpłatnego „Kursu podstawowego nauki gry w szachy” dostępnego w trzech częściach na platformie e-learningowej OSE IT Szkoła. To idealne rozwiązanie dla tych, którzy chcą rozpocząć swoją przygodę z szachami lub rozwijać swoją pasję – radzi Kacper Polok.

Czego dowiecie się z kursu?

•  „Kurs podstawowy nauki gry w szachy – część 1” – zaznajomicie się tutaj z genezą królewskiej gry oraz jej najważniejszymi zasadami, a także definicjami podstawowych pojęć, takich jak: szachownica, pola, linie, diagonale, król, hetman, wieża, goniec, skoczek czy pionek. Jeśli nie graliście wcześniej w szachy, ten kurs jest właśnie dla Was!
• „Kurs podstawowy nauki gry w szachy – część 2” – w tej części poznacie bardziej zaawansowane zasady: nauczycie się bicia, matowania, obrony przed szachem i wykonywania roszady. Dowiecie się też, czym jest pat i debiut szachowy oraz do czego służy zegar.
• „Kurs podstawowy nauki gry w szachy – część 3” – ostatnia odsłona kursu zapozna Was z metodami obrony przed atakiem przeciwnika i nauczy, jak skutecznie odpierać jego groźby, niejednokrotnie przechodząc do kontrataku. Nie zabraknie też omówienia kolejnych etapów gry szachowej (debiut, gra środkowa, końcówka) oraz motywów taktycznych przydatnych do późniejszych, samodzielnych rozgrywek.

Wszyscy lubimy wygrywać. O ile dorosłym łatwiej jest się pogodzić z porażkami, o tyle dzieci często mają z tym dużo trudności... Tu z pomocą przychodzą szachy! Przegrana partia – szczególnie na etapie nauki – może bowiem przynieść w długofalowej perspektywie więcej korzyści niż wygrana. Dobrze przeanalizowana i przepracowana porażka pomoże wyciągnąć wnioski, które zaowocują licznymi wygranymi partiami, przede wszystkim jednak nauczą radzić sobie z nieuniknionymi niepowodzeniami w przyszłym życiu. Podejmowane decyzje, zarówno te dobre, jak i te gorsze, uczą młodych graczy odpowiedzialności za swoje czyny oraz ponoszenia konsekwencji własnych działań.

Królewska gra pomaga również w ćwiczeniu koncentracji, rozwoju kreatywności, a także budowaniu pewności siebie. Umiejętność logicznego, analitycznego myślenia, ćwiczenie pamięci, podejmowanie decyzji tu i teraz – próżno szukać gry, która rozwija kompetencje na tak szerokim polu.

Zobaczcie, co o korzyściach z nauki gry w szachy mówią Janusz Cieszyński, sekretarz stanu ds. cyfryzacji w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, pełnomocnik rządu ds. cyberbezpieczeństwa, oraz eksperci Państwowego Instytutu Badawczego NASK:

Kurs szachowy, dostępny na OSE IT Szkole, powstał w ramach projektu Ogólnopolska Sieć Edukacyjna.