Tworzenie międzynarodowego systemu ochrony praw człowieka podjęto po zakończeniu I wojny światowej. Państwa-założyciele Ligi Narodów zapisały w jej Pakcie (artykuł XXIII), że członkowie „dołożą wszelkich starań, aby ustanowić i utrzymywać słuszne i ludzkie warunki pracy dla mężczyzn, kobiet i dzieci, zarówno na własnych terytoriach, jak i we wszystkich krajach, dokąd sięgają ich stosunki handlowe i przemysłowe oraz utworzyć i utrzymywać potrzebne w tym celu organizacje międzynarodowe”.

W celu realizacji tych zadań w 1919 r. powołana została Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP), z siedzibą w Genewie.

MOP działa na rzecz godnej pracy, podejmowanej dobrowolnie i wykonywanej w warunkach równości, bezpieczeństwa i godności, promowania praw pracowników, wspierania możliwości podjęcia godziwego zatrudnienia, wzmacniania ochrony socjalnej oraz umacniania dialogu w sprawach związanych z pracą. W tym celu tworzy międzynarodowe standardy (konwencje i zalecenia) ochrony praw związanych z zatrudnieniem, warunkami życia i pracy oraz zabezpieczeniem społecznym.

Rozwój koncepcji praw człowieka nastąpił w latach II wojny światowej. Deklaracja Narodów Zjednoczonych i Karta Atlantycka z 1942 r. zapowiedziały ustanowienie międzynarodowych gwarancji praw człowieka. Karta Organizacji Narodów Zjednoczonych z 1945 r. wśród zadań organizacji wymienia popieranie praw człowieka i zachęcanie do poszanowania tych praw i podstawowych wolności dla wszystkich, bez względu na różnice rasy, płci, języka lub wyznania.

W  1948 r. przyjęta została Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, zawierająca katalog praw człowieka – obywatelskich, politycznych, gospodarczych, społecznych i kulturalnych. 

Deklaracja stała się punktem wyjścia do wynegocjowania przez państwa członkowskie Narodów Zjednoczonych umów międzynarodowych precyzujących zobowiązania państw. W efekcie, w 1966 r. przyjęte zostały Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych oraz Międzynarodowa konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej. W następnych latach państwa wypracowały kolejne umowy odnoszące się, między innymi, do społecznych praw człowieka:

- 1979 – Konwencja w sprawie eliminacji wszelkich form dyskryminacji kobiet,

- 1984 – Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania,

- 1989 – Konwencja o prawach dziecka,

- 1990 – Międzynarodowa konwencja o ochronie praw wszystkich pracowników migrujących i członków ich rodzin,

- 2006 – Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych.

Wykonywanie umów przez państwa poddane jest kontroli sprawowanej przez międzynarodowe organy eksperckie, powoływane na mocy odpowiednich postanowień tych umów. Kontrola odbywa się na podstawie okresowych sprawozdań przedkładanych przez rządy oraz, jeżeli dana umowa dodatkowo to przewiduje, w ramach procedur skargowych.

W 1946 r. powołana została Komisja Praw Człowieka, zastąpiona w 2006 r. przez Radę Praw Człowieka. Zadaniem Rady, podobnie jak wcześniej Komisji, jest wspieranie ochrony praw człowieka oraz podstawowych wolności. Rada koordynuje prace systemu Narodów Zjednoczonych w tym zakresie, zajmuje się także przypadkami naruszania praw człowieka, szczególnie tymi najpoważniejszymi i powtarzającymi się. 
 

Dodatkową procedurą kontroli realizacji praw człowieka jest ustanowiony w 2006 r. Powszechny Okresowy Przegląd Praw Człowieka (UPR). Jego celem jest monitorowanie przez Radę Praw Człowieka przestrzegania przez każde państwo-członka ONZ zobowiązań dotyczących praw człowieka, niezależnie od zakresu zobowiązań wnikających z ratyfikowanych przezeń umów międzynarodowych.

Przegląd odbywa się w cyklach czteroletnich. Państwo składa sprawozdanie, a Grupa robocza Rady do spraw UPR analizuje je, jak również informacje przedstawione przez Wysokiego Komisarza do spraw Praw Człowieka i przez krajowe i międzynarodowe organizacje pozarządowe. Dodatkowe wyjaśnienia udzielane są przez delegację rządową w trakcie tzw. ustnej obrony raportu. W efekcie powstają rekomendacje oraz załącznik do nich, wskazujący, które rekomendacje państwo przyjmuje, a które odrzuca.

Polska została poddana przeglądowi w 2008 r. i 2012 r., kolejny przegląd – 2017 r.